Fractal

Στα δύσβατα μονοπάτια της Φιλοσοφίας

Γράφει η Μαρία Εμ. Μαραγκουδάκη //

 

Σπύρος Φλώρος «…και δικαιοσύνη για όλους», εκδ. Κέδρος, 2021

 

Πόσο δύσκολο είναι σ’ έναν κόσμο ραγδαία μεταβαλλόμενο, ρευστό, να έχεις σταθερές, να έχεις κρατήματα γερά, να μην παρασύρεσαι; Αυτό το ερώτημα μου δημιουργήθηκε όταν ολοκλήρωσα το διάβασμα του βιβλίου με τίτλο: «…και δικαιοσύνη για όλους». Ένας τίτλος που σηματοδοτεί εύστοχα το περιεχόμενο.

Ο συγγραφέας Σπύρος Φλώρος σε πείσμα των καιρών, σ’ ένα κόσμο όπου κυριαρχεί το ‘λίθοι, πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμένα’, με επίμονη τρυφερότητα ανασύρει από το θολό βυθό του σήμερα αξίες κλασικές,  αξίες που στις μέρες μας κινδυνεύουν να γίνουν μουσειακό είδος, για να μην πω πως ενίοτε χλευάζονται και είναι παράπλευρες απώλειες στη μάχη για κάθε μορφής εξουσία μιας κοινωνίας ματαιωμένης. Σ’ ένα πρώτο επίπεδο ανάγνωσης του βιβλίου θα έλεγε κάποιος πως πρόκειται για ένα μυθιστόρημα πλοκής και χαρακτήρων, πράγμα, φυσικά, ούτως ή άλλως εξαιρετικά επίπονο και δύσκολο. Σε δεύτερο επίπεδο καταλαβαίνουμε πως η όποια πλοκή, όπως και οι χαρακτήρες, δεν είναι παρά το όχημα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να οδηγήσει ομαλά τον αναγνώστη στα δύσβατα μονοπάτια της Φιλοσοφίας, του Στοχασμού, της Υπαρξιακής αναζήτησης, για να αναδείξει εντέλει την ουσία των πραγμάτων, για να φωτίσει ανάγλυφα την Ομορφιά. «Όμορφο και ιερό πράγμα η ομορφιά» (σελ. 103), σκέφτεται ένας από τους ήρωες στο βιβλίο. Άλλωστε μην ξεχνάμε πως η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο, κατά τον πρίγκιπα Μίσκιν.

Οι βασικοί χαρακτήρες δεν κατονομάζονται από τον συγγραφέα, είναι ο Α, ο Β, ο Γ και ο Χ. Πρόκειται για διαυγείς χαρακτήρες, ουσιαστικά είναι πρόσωπα- φορείς ιδεών. Ο Α, το κύριο πρόσωπο της ιστορίας, σημαδεμένος με πένθος βαρύ και ανίατη ασθένεια, αγαπά τη ζωή, αλλά όχι τη δική του ζωή, διαφυλάσσει ως κόρη οφθαλμού ένα παιδικό συναρμολογούμενο αυτοκινητάκι, που είναι η δική του σταθερά στη ζωή, ίσως, σκέφτομαι, υπερασπίζεται με τον τρόπο αυτό το παιδί, το θαμμένο, βαθιά μέσα στον καθένα μας, ‘γιατί αν γλιτώσει το παιδί/ υπάρχει ελπίδα’, όπως λέει γνωστό τραγούδι του Σιδηρόπουλου. Ο Β, αδερφός του Α, είναι γαλήνιος, ατάραχος, αγαπάει το Σύμπαν και τον εαυτό του ως μέρος αυτού του ιερού Σύμπαντος. Ο Γ διεκπεραιώνει τη ζωή βαδίζοντας το βήμα της συνήθειας, βιώνει τη ματαίωση, αισθάνεται ‘ρες’, συγκεκριμένα αισθάνεται άνθρωπος-τασάκι. Τέλος ο Χ είναι ο νέος με το σαράκι του στοχασμού και της αμφισβήτησης, συμπορεύεται και συνομιλεί με τον Β, προβληματίζονται σχετικά με το δίπολο Δικαιοσύνη- Αγάπη, εκμαιεύοντας την αλήθεια με Σωκρατική μέθοδο «Και η δικαιοσύνη;» αναρωτιέται ο Χ «Είναι ικανή να φτιάξει έναν κόσμο ιδεατό, εάν από τον κόσμο αυτό λείπει η αγάπη;». Ακόμη βασική ηρωίδα στο βιβλίο είναι η Αρετή, κόρη του Γ, όνομα καθόλου τυχαίο, μιας και είναι η προσωποποίηση της ιδεατής έννοια του ονόματός της, είναι το Φως, είναι η Ζωή, είναι ο Έρωτας, είναι η καλή νεράιδα του παραμυθιού που γίνεται ασπίδα στον πόνο και στη φθορά και αποκαθιστά την αδικία του θανάτου, χαρακτηριστικά λέει «Άσε με να σε αγαπήσω…Άσε με να σε αγαπήσω, άνθρωπε» (σελ. 235). Η συμπεριφορά της Αρετής, όσο και άλλων χαρακτήρων είναι απόρροια των αναζητήσεων τους, των στόχων, του ψυχισμού τους. Η Δικαιοσύνη βρίσκεται στο επίκεντρο αυτών των αναζητήσεων, «Ονειρεύτηκε έναν κόσμο -τον έκτισε ακαριαία με τον νου του- όπου η δικαιοσύνη θα ήταν η ανώτερη, η κυρίαρχη αρχή στην ανθρωπότητα» (σελ. 57), οραματίζεται ο Β συνομιλώντας με τον Φρόιντ που ισχυρίζεται πως το πρώτο προαπαιτούμενο του πολιτισμού είναι η Δικαιοσύνη.

Το μυθιστόρημα «…και δικαιοσύνη για όλους» είναι το πρώτο πεζό έργο του συγγραφέα, μετά από τρεις ποιητικές συλλογές. Στην ποίηση του ανιχνεύονται και οι απαρχές του μυθιστορήματος, «κι ίσως που τόνοι έπρεπε/ να στοιβαχτούν οι λέξεις/ για να ‘ρθει τελικά/ -αληθινή δικαίωση-/ αυτή η λέξη, η μία», γράφει στην τελευταία του ποιητική συλλογή με τίτλο «Μια φορά και…διάφορους καιρούς» (σελ. 11).

 

Σπύρος Φλώρος

 

Ο Σπύρος Φλώρος κινείται στο ανάγλυφο εσωτερικό τοπίο των ανθρώπων με χαρακτηριστική άνεση. Η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν αυτός ο, εσωτερικής εστίασης, αφηγητής, ενώ σκάβει και οδοιπορεί στους εσωτερικούς δρόμους των ηρώων, δρόμους άλλοτε παράλληλους, άλλοτε τεμνόμενους, παρεκκλίνει, ενίοτε, από τη ροή της αφήγησης, κλείνει το μάτι στον αναγνώστη, του απευθύνει το λόγο με οικειότητα ψιθυρίζει κάτι εμπιστευτικά στο αυτί ή τραβάει την κουρτίνα με διακριτική ευγένεια σαν να λέει μη θες αναγνώστη να τα μάθεις όλα, υπάρχουν και πράγματα που δε λέγονται, «Ας αποφύγουμε να σταθούμε, αδιάκριτοι θεατές, μπροστά σε αυτό το δράμα» (σελ. 74).

Ο συγγραφέας, αν και χειρίζεται τη γλώσσα με τρόπο εντυπωσιακά άψογο, αποφεύγει επιδέξια τους λογοτεχνικούς ακκισμούς και το εξεζητημένο. Η γραφή του είναι ρεαλιστική, τρυφερή, νηφάλια, έντονα στοχαστική, ενώ κατά τόπους μπορεί κάποιος να διακρίνει, εκτός από την ποιητική διάθεση, τις καταβολές, όπως προανέφερα, από το ποιητικό του έργο. Στόχος του δεν είναι η λεξιθηρία, είναι να δημιουργήσει διαυγείς, ζωντανούς χαρακτήρες-σύμβολα για να φωτίσει με ευγένεια και διακριτικότητα τις πολλές πλευρές της αλήθειας, άλλωστε στην τελευταία του ποιητική συλλογή γράφει «Θέσαμε, λοιπόν, τον εαυτό μας στην υπηρεσία/ της αλήθειας./ Δηλώσαμε γενναίοι» (σελ. 84). Η αφήγηση του έχει δομή, είναι χτισμένη στις γερές βάσεις της λογικής. Το κείμενο χωρίζεται σε ογδόντα ένα διαδοχικά στάδια. Τα αφηγηματικά φλας μπακ ανακαλούν το τότε στο τώρα, έτσι ο χρόνος γίνεται ενιαίος, και δεν επηρεάζουν τελικά την γραμμικότητα της αφήγησης.

Τέλος θέλω κλείσω με την αισιοδοξία της τελευταίας παραγράφου του βιβλίου.

«Και είναι Δευτέρα πρωί. Μοιάζει σαν να ήρθε, επιτέλους, μια άλλη Δευτέρα να πάρει την εκδίκησή της από εκείνη την άλλη Δευτέρα και να αποδώσει, εν μέρει, δικαιοσύνη»

 

 

Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top