Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η βιβλιοθηκάριος του Άουσβιτς
08/09/2020, 11:04 μμ

Η βιβλιοθηκάριος του Άουσβιτς

Του Νίκου Τσούλια //

 

“Η βιβλιοθηκάριος του Άουσβιτς “, A. Iturbe (2020), μετάφραση: Α. Βασιλάκου, εκδόσεις Κλειδάριθμος, σελ. 528

 

Πολλά βιβλία γράφτηκαν, γράφονται και θα γράφονται με θέματα από το Ολοκαύτωμα. Και αυτό θεωρώ ότι είναι απείρως θετικό, για να είναι διαρκώς ζωντανή και ανήσυχη η συνείδησή μας ως προς το φασισμό και το ναζισμό, ως προς το μεγαλύτερο εργοστάσιο μαζικού θανάτου, ως προς το πιο φρικιαστικό τέρας που επινόησε ποτέ ο άνθρωπος.

Στο μυθιστόρημα του A. Iturbe, που είναι βασισμένο στην αληθινή ιστορία της μικρής κρατούμενης Ντίτα Κράους, θα βιώσουμε το μαύρο – κατάμαυρο σκηνικό της τελικής λύσης των ναζί αλλά και τη θέληση των ανθρώπων να ζήσουν, να επιβιώσουν με κάθε τρόπο.

Με την ανοχή των υπεύθυνων του στρατοπέδου – για λόγους προπαγάνδας έναντι ενός δήθεν διεθνούς ελέγχου – δημιουργήθηκε ένα σχολείο για τα παιδιά. «Στο ξύλινο παράπηγμα οι αίθουσες διδασκαλίας δεν ήταν τίποτε άλλο από μικρές ομάδες παιδιών πάνω σε σκαμπό. Τοίχοι δεν υπάρχουν, οι πίνακες είναι επίσης αόρατοι και οι δάσκαλοι σχεδιάζουν στον αέρα ισοσκελή τρίγωνα και περισπωμένες ή αναπαριστούν τον ρου των ποταμών της Ευρώπης μ’ ένα νεύμα του χεριού. Υπάρχουν γύρω στις είκοσι ομάδες παιδιών, καθεμιά με τον παιδαγωγό της, τόσο κοντά μεταξύ τους ώστε οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διδάσκουν τα μαθήματα ψιθυριστά για να μην μπλέκεται η ιστορία των δέκα πληγών του Φαραώ με την προπαίδεια». Ο αγώνας για ζωή ενάντια στη φρίκη του θανάτου.

Η κεντρική ηρωίδα, η μικρή Ντίτα, έκανε και κάτι πολύ όμορφο. Με μόλις οκτώ βιβλία που βρέθηκαν στο στρατόπεδο οργάνωσε λειτουργία κρυφού διαβάσματος. Έφτιαξε τσέπες

εσωτερικές στη στολή της για να κρύβει τα βιβλία και να τα διακινεί. Αλλά υπήρχε και κάτι ακόμα. Είχαν στη διάθεσή τους μια ζωντανή βιβλιοθήκη. «Οι δάσκαλοι που ήξεραν σε βάθος κάποια έργα λογοτεχνίας είχαν γίνει άνθρωποι – βιβλία. Γυρνούσαν σε διάφορες ομάδες και αφηγούνταν στα παιδιά κείμενα που ήξεραν σχεδόν απέξω».

Η καθημερινή ζωή είναι μια κόλαση. Το πιο κρίσιμο ερώτημα αφορά όλες και όλους, παιδιά και ηλικιωμένους. «Σε αυτό το μέρος ο θάνατος χάνει κάθε αξιοπρέπεια, οι άνθρωποι μετατρέπονται σε απορρίμματα… Αυτό είμαστε μόνο; Μια χούφτα ύλης σε αποσύνθεση, που δεν διαφέρει από μια ιτιά ή ένα παπούτσι»;

Οι κρατούμενοι δεν μπορούν να εξηγήσουν τίποτα. Δεν κατανοούν ποια είναι η ενοχή τους. Δεν μπορούν να ερμηνεύσουν το πώς οι «άνθρωποι – ναζί» έγιναν τέρατα. Για τους κρατούμενους δεν υπάρχει Θεός για να προσευχηθούν, να ελπίσουν σε κάτι… Οι φούρνοι ξερνάνε στάχτη και βρώμα. «Ο άνεμος κουβαλά μια ξερή βροχή, που βρομίζει τα πάντα. Τέφρα. Ένα μαύρο χιόνι που δεν είχαν ξαναδεί στη ζωή τους».

Δεν υπάρχουν άνθρωποι, μόνο σκελετοί, τα κόκκαλα κοντεύουν να τρυπήσουν το δέρμα. Και ενώ ακούγονται φήμες για το τέλος του πολέμου και την ήττα των ναζί, το εργοστάσιο θανάτου δουλεύει πιο έντονα. Και όταν φτάνουν οι Βρετανοί στρατιώτες… «Ποτέ δεν περίμεναν μια υποδοχή παραπόνων, αναστεναγμών και επιθανάτιων ρόγχων… ότι θα μπορούσε να είναι ένας τέτοιος βάλτος σωμάτων, όπου οι ζωντανοί δεν ξεχωρίζουν από τους νεκρούς, έτσι όπως είναι ο ένας πάνω στον άλλον μέσα στη λάσπη. Οι ζωντανοί είναι ακόμα πιο σκελετωμένοι κι από τους νεκρούς».

 

Antonio Iturbe

 

Η Ντίτα λάτρεψε τα βιβλία. Με αυτά κράτησε αναμμένο το φως της ζωής. Στο τέλος τα κρατούσε αγκαλιά, τα φρόντισε, τα επιδιόρθωσε. Τα ξαναέβαλε εκεί στη ζεστή φωλιά τους, στην κρυψώνα τους. «Αποθηκευμένα κάτω από τη γη· κοιμούνται βαθιά μέχρι να τα βρει κάποιος κατά τύχη και να τα ανοίξει ξαναδίνοντάς τους ζωή, όπως το Γκόλεμ του μύθου, που περιμένει σε ένα μυστικό μέρος κάποιον που θα του ξαναδώσει ζωή. Τώρα λυπάται που δεν άφησε ένα μήνυμα δίπλα στα βιβλία, σε περίπτωση που τα έβρισκε κάποιος άλλος κρατούμενος παγιδευμένος στο Άουσβιτς. Θα ήθελε να είναι σε θέση να του πει: Φροντίστε τα και θα σας φροντίσουν και εκείνα».

Η λύτρωση δεν αφορά όλους και όλες. Ακόμα και όσοι θα επιζήσουν θα ζουν με τη φρίκη της αβύσσου στην ψυχή τους. Δεν θα συνέλθουν ποτέ. Γιατί έκαναν «ένα ταξίδι στο τελευταίο σύνορο της ανθρώπινης κατάστασης». Κι όμως εδώ θα γεννηθεί και ένας έρωτας. Θα ανθοφορήσει μετά το τέλος της κόλασης του Άουσβιτς. Η ζωή πάντα βρίσκει τρόπους να αποκαλύπτει την ομορφιά της.

Ένα βιβλίο – ύμνος στο άνθρωπο και στην ελευθερία, στην αξιοπρέπεια και στον αγώνα, στα βιβλία και στο σχολείο. Ένα βιβλίο – ύμνος στη ζωή και στην ομορφιά!

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top