Tο νοητικό-σωματικό αποτύπωμα μιας εγκατάλειψης
Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *
Άγγελος Χαριάτης, «Η σκιά τού πατέρα», 24 γράμματα εκδόσεις, Αθήνα 1η Αυγούστου 2022, Σελ. 320
Συνηθίζω τις αργόσυρτες μέρες του καλοκαιριού να διαβάζω κάποια ευπώλητα βιβλία που εμπλουτίζουν την διαμεσολαβημένη μου εμπειρία στο θέμα τής απουσίας τού πατέρα και της υποκατάστασης τού πατρικού προτύπου από δομές.
Από τα πρώτα μου φοιτητικά χρόνια στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο είχα την ευκαιρία να ακούσω σε συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο τον ίδιο τον Felix Guattari να αναλύει τις από κοινού θεωρίες του με τον Gilles Deleuse για τον μύθο τού αντί-Οιδίποδα. Ούτως ή άλλως, το φροϋδικό κατεστημένο για το λεγόμενο «οιδιπόδειο σύμπλεγμα» δεν με εξέφραζε καθόλου.
Αργότερα, γύρω στην τέταρτη δεκαετία τής ζωής μου, ο μύθος τού Οιδίποδα έγινε εμμονή και μόνιμο αντικείμενο μελέτης κι έρευνας.
Σε αυτό το καλογραμμένο μυθιστόρημα τού πολυγραφότατου και διακριτικού στην δημόσια εκτόνωσή σου Άγγελου Χαριάτη βρήκα στοιχεία μιας προαιώνιας αμαρτίας. Η εγκατάλειψη τού παιδιού από τον πατέρα είναι βιασμός, είναι κακοποίηση. Η εγκατάλειψή του από την μητέρα μπορεί να είναι αποτέλεσμα τής Τύχης και της Ανάγκης, εξακολουθεί όμως να παραμένει εγκληματική. Ο πατέρας είναι εμβληματική φυσιογνωμία για τον γιο. Τουλάχιστον έτσι μας λένε τα στερεότυπα. Τι στην αλήθεια συμβαίνει;
Ένας γιος έτοιμος να μπει στην κλιμακτήριο τι μπορεί να ψάχνει σε έναν πατέρα φευγάτο που δεν έχει γνωρίσει; Υπάρχουν επαρκείς εξηγήσεις; Προλαβαίνουν να γεφυρώσουν τον χαμένο χρόνο; Πώς εμφανίζεσαι μετά από δεκαετίες στην πόρτα ενός αγνώστου (έστω και στέλνοντας ανώνυμες επιστολές); Η δειλία έχει πολλές μορφές. Η γενναιότητα πληγώνει, πάντα.
Κι ο τολμών πληρώνει. Τοις μετρητοίς και με τόκο.
Δεν θέλω να σας αποκαλύψω την πλοκή αυτού του σαρωτικού και σαγηνευτικού αφηγήματος.
Θα επισημάνω όμως την αφηγηματική αντίστιξη, ειδικά στην ονοματοθεσία, όπου το κωμικό στοιχείο εμβολίζεται ανάμεσα σε αμιγώς μελοδραματικά κομμάτια προκειμένου να απαλύνει τον συναισθηματικό παλμό τού αναγνώστη. Πώς αλλιώς να εξηγήσεις πως το επίθετο πρωταγωνιστή και αφανισμένου πατέρα είναι «Πορδαφήκας»; Το Υάκινθος, ως μικρό όνομα τού κεντρικού ήρωα που αναζητεί την αυτογνωσία του, ελάχιστα μπορεί να εξισορροπήσει τον σατιρικό τόνο με τον προφανή νεοκλασικίζοντα ρομαντισμό του.
Η Ανθρώπινη Κωμωδία γίνεται «Θεία» μόνο στο βαθμό που μπορούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τις γονιδιακές μας ψυχικές καταβολές, το ενεργειακό εντύπωμα και το νοητικό-σωματικό αποτύπωμα μιας εγκατάλειψης.
Ο Οιδίποδας πηγαίνει στη Θήβα κι επιμένει μέχρι τέλους να αυτοτιμωρηθεί νομίζοντας πως εκδικείται. Και μόνον όταν τυφλωθεί αποκτά σφαιρική θέαση των πάντων, φωτίζεται και καθίσταται προφήτης, μάγος, αγαθοποιός, παίρνοντας έτσι τη θέση τού Τειρεσία, τον οποίο είχε εξυβρίσει όταν ασκούσε ακόμα (και) επάνω στον δίφυλο μάντη την τυραννική εξουσία του.
Όμως τελικά επέρχεται η γαλήνη, που την Γνώση πάντα προϋποθέτει. «Ικανή και αναγκαία συνθήκη»… Μόνον όταν γνωρίσουμε τους γεννήτορες, όταν μάθουμε από πού ερχόμαστε, μόνον τότε μπορούμε να επινοήσουμε τον εαυτό μας, να τον ξαναγεννήσουμε, να τον κανακέψουμε, να τον βαφτίσουμε, να τον αναθρέψουμε, να τον «αναστήσουμε». Τότε πια είμαστε πλήρεις και μπορούμε να πάμε στο μέλλον, ακόμα κι αν είναι να ξαναπάμε από εκεί που ήρθαμε.
Άγγελος Χαριάτης
Το τι θα κάνουμε μετά εξαρτάται από την άσκηση τής ελεύθερης βούλησής μας. Τι ελεύθερη επιλογή μπορεί όμως να έχει ο αδαής, ο αμαθής, ο αναίσθητος; Καμία. Ακόμα και ο μισότυφλος παραπαίει σε ένα σύμπαν ισχυρών ενεργειακών κοσμικών ρευμάτων.
Με το να «καταδυθούμε στο βάθος της συνείδησης» αρχίζουμε να χτίζουμε τον δικό μας ιερό ναό όπου θα στεγαστεί η ορφανή, η διψασμένη για Αγάπη, Αλήθεια και Ομορφιά ρημαγμένη ψυχή μας, δύστυχη και παντέρημη μέχρι πριν από λίγο. Αυτή η αναγκαία «γεώτρηση» στο υπέδαφος τού Συλλογικού Ασυνείδητου είναι όντως επώδυνη και η Τέχνη κάπως την απαλύνει.
Γι’ αυτό διάβασα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτό το πλούσιο σε νοήματα και περιπτώσεις βιβλίο, όπου τα υποτιθέμενα «οικεία κακά» δημοσιοποιούνται χάνοντας έτσι την ιδιωτικότητά τους. Εξ άλλου, «δεν υπάρχει τίποτα το ιδιωτικό», όπως είπε κι απεφάνθη ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ στο νεκροκρέβατό του.
«Διάβασε το γράμμα. Είχε καταφέρει να το διαβάσει. Είχε εμπεδώσει τις βασικές έννοιες. Ο πατέρας του έκανε τον απολογισμό του. Τον απολογισμό ζωής. Αυτός, ο Υάκινθος Πορδαφήκας, ήταν μέρος του. Σκέφτηκε στιγμιαία πως ήταν μια από τις εκκρεμότητες που έπρεπε να διευθετηθούν. Ίσως να τον έκρινε περισσότερο αυστηρά απ’ όσο όφειλε. Κι ύστερα με αργά βήματα κατευθύνθηκε προς το υπνοδωμάτιο. Ξάπλωσε στο σκληρό στρώμα κι άφησε τον εαυτό του να βυθιστεί σ’ έναν ύπνο βαθύ» (σελ. 241).
Έτσι κοιμάται τον «ύπνον τού δικαίου» όποιος έχει συμφιλιωθεί με τον εαυτό του. Οι «άλλοι» είμαστε «εμείς» και γίνονται «Κόλαση» όταν δεν τους εξημερώσουμε. Όταν δεν «μας» εξημερώσουμε…
Αναζητήστε αυτό το ευανάγνωστο και καθαρό στα νοήματά του βιβλίο.
* Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας (https://konstantinosbouras.gr)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
✩ Ο Μιχάλης Κατράκης στο Εργαστήρι του συγγραφέα
Μιχάλης Κατράκης: “Υλικό καθαρισμού”, Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων, 2021 «Εγώ δεν είμαι εγώ. Είμαι η οχτάχρονη Καντίντια στις πεδιάδες του Μάλι την ώρα της κλειτοριδεκτομής μου Είμαι ο Μάιρμπεκ Ντεμίεβ, νεκρός ομοφυλόφιλος στους δρόμους του Γκρόζνι
Περισσότερα -
Διήγημα: “Ιστορίες ενός σκύλου”
Του Γιώργου Κεβρεκίδη // * ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΩΤΗ Σα σκεφτώ θα ονειρευτώ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΩΤΗ Σα σκεφτώ θα ονειρευτώ Ήθελα να είναι όλα υπό έλεγχο προτού κλείσω την πόρτα του σπιτιού μου, στη Νέα Αρτάκη. Το συνθετικό γρασίδι
Περισσότερα -
“Το Κοράλλι” από κείμενα και από ζωγραφιές, του Ντίνου Παπασπύρου
Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος // * Όλα τα θαύματα συμβαίνουν πίσω απ’ την κλειστή πόρτα. Το Κοράλλι δεν είναι στολίδι θαλασσινό, δεν είναι μυστικό χαμένο στους ωκεανούς, ψυχή που ξεστράτισε. Είναι ο κόσμος που ζει και αναπνέει στην
Περισσότερα -
Η Γεωργία Σκοπούλη στο Εργαστήρι του συγγραφέα
Αυτές που ζήσανε σε δύο κόσμους Η ανάγκη, είπαν που μας έφερε εδώ που μας έδιωξε από του σπιτιού μας τη γαλήνη και την αγαπημένη πατρίδα. Κάθε γυναίκα έρχεται εδώ από ζόρι όχι από το κέφι της Τα
Περισσότερα -
Διήγημα: “Αυστηρά προσωπικός”
Γράφει η Ιωάννα Μαρία Νικολακάκη // Αυστηρά προσωπικός -Πού το ξετρύπωσες πάλι αυτό, βρε; -Μωρέ νονά, ξέρεις… Αν δε σέ πειράζει, στο πήρα στη ζούλα για ένα τσιγάρο. -Με πειράζει. Θα σού πω μετά. Βάλ’ το πίσω!
Περισσότερα -
Πρώτη ανάγνωση: «Versus»
Από τον Θάνο Γιαννούδη // Θεοδόσης Βολκώφ, «Versus», Παρισιάνου, Αθήνα, 2019 Πολλές φορές βιαστική, άλλοτε παρελκυστική κι άδικη για την πραγματική της αξία και για το αποτύπωμα που θα αφήσει στο χρόνο, η πρώτη ανάγνωση μιας ποιητικής συλλογής
Περισσότερα -
Βαγγέλης Γιαννίσης: Το τέλος του καλοκαιριού [Μεταξύ «Μίσους» και «Κάστρου»]
Εν αναμονή της έκδοσης του δεύτερου αστυνομικού μυθιστορήματος του Βαγγέλη Γιαννίση, “Το Κάστρο”, από τις εκδόσεις Διόπτρα, δημοσιεύουμε στο Fractal μία μικρή ιστορία που τοποθετείται χρονικά ανάμεσα στα δύο του βιβλία. Απολαύστε την και ετοιμαστείτε για Το Κάστρο, που
Περισσότερα
