Fractal

Ο ποιητής είναι πάντα ποιητής, ακόμα και όταν πεζολογεί

Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *

 

Τόλης Νικηφόρου, «Η λέσχη της κόκκινης ή γαλάζιας αλεπούς», διηγήματα, εκδόσεις Μανδραγόρας, Αθήνα, Μάρτιος του 2020, σελ. 80,

 

πάντα χορεύει, πάντα σπεύδει, επισπεύδει, κινείται ολοταχώς προς το “δια ταύτα”.

Είτε πρόκειται για την “Βάρδια” του “μαραμπού” Νίκου Καββαδία, είτε για τις “Έξι νύχτες στην Ακρόπολη” του νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη, οι ποιητές είναι συνηθισμένοι στην “μικρή ρυθμική φόρμα” και βιάζονται να ολοκληρώσουν πριν του προλάβει η καταχνιά της ασάφειας και το σκιάδι του θανάτου και τους αλώσει κάθε διάθεση, κάθε όρεξη για λεκτικές γονυκλισίες στο Αόρατο.

Ο καλός και σημαντικός ποιητής Τόλης Αλεξάνδρου, σε αυτή τη συλλογή δεκαπέντε προσωπικών του αφηγήσεων διακρίνεται από μία δομική ιδιαιτερότητα: στο ένα τρίτο του κάθε “διηγήματος” που καλύπτει 4-8 σελίδες αποκαλύπτει όλο το “μυστικό” της ιστορίας που διαλέγει να μοιραστεί μαζί του. Το υπόλοιπο είναι απλώς επεξήγηση, ενώ δεν λείπει το “συμπέρασμα”, που λειτουργεί είτε ως μελοδραματική κορύφωση άριας είτε ως γνωμικό είτε ως σύνοψη της “κεντρικής ιδέας” του όλου ή του επί μέρους εγχειρήματος.

Ετούτη η “παραδοσιακή” αντίληψη για τη δομή στερεί τον αναγνώστη από την πολυαναμενόμενη “ανατροπή” του τέλους.

Αυτές οι καταγραφές δεν είναι ακριβώς “ημερολογιακές”, αφού λειτουργούν ως ανασύνθεση αναμνήσεων με αφετηρία και τερματικό σταθμό το “τώρα”. Σε παρόντα χρόνο και τα συναισθήματα, έτσι όπως αλέστηκαν από τις σωτήριες διαδικασίες της μνήμης και απογυμνώθηκαν από τα περιττά τους ψιμύθια χάρη στην ευεργετική επίδραση του πανδαμάτορα Χρόνου.

Πρόκειται μάλλον για μια εσωτερική αναδιάταξη, για έναν δραματικό διάλογο με δύο (τουλάχιστον) πλευρές του εαυτού του, αφού πρωτοπρόσωπος αφηγητής δεν αρνείται την βιωματική αυτοβιογραφικότητα των πεζών γραπτών του.

Δεκαπέντε ιστορίες, συνεκτικές και συνοπτικές σε συναπτή σχέση με το διαρκώς αναδιαμορφούμενο είδωλο μιας ποιητικής φωνής που εργάζεται καθημερινά ως μεταξοσκώληκας ή ως εκπρόσωπος του εργατικού σμήνους των μελισσών, που συλλέγουν κάθε μέρα την γύρη και το νέκταρ το εκλεκτό προκειμένου να το μεταβολίσουν σε δραστικό αντίδοτο θανάτου και μαγγανεία εναντίον της καθημερινής πλήξης μιας πραγματικότητας που αλλάζει ερήμην μας, όμως οι ποιητές έχουν κάποιον σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν, τουλάχιστον έναν: να αγγίξουν τις καρδιές των αγνών ανθρώπων της βιοπάλης, όπως φαίνεται στο διήγημα για το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας με τον άκρο συμβολικό τίτλο “Επέμβαση ανοιχτής καρδιάς”.

Άκρως ενδιαφέροντα τα γραπτά των πεζολογούντων ποιητών, αφού λειτουργούν ως επεξήγηση, συμπλήρωμα και αντι-είδωλο του κυρίως έργου τους, άκρως βασανιστικού ομολογουμένως.

Πολύτιμα για τον ποιητή τα γραπτά όπου ο ποιητής “ξεγυμνώνεται”, “αποκαλύπτεται” και δεν διστάζει να εκτεθεί, όπως σαφώς νοείται στο άκρως μελοδραματικό διήγημα “Να βγαίνεις γυμνός στον δρόμο…”.

 

Τόλης Νικηφόρου

 

Κι αναφέρω για πολλοστή φορά το επίθετο “μελοδραματικός” σε σχέση με την ποιητική του Τόλη Νικηφόρου, αφού ξεχωρίζει από το ξεχείλισμα του συναισθήματος, την υπερχείλισιν του θυμικού, την ζεστή πρόθεση να μοιραστεί μιαν αγκαλιά λουλούδια μαζί μας από τον ανθόκηπο της καρδιάς του.

Σπάνιο στην σύγχρονη ποίηση που κυριαρχείται και υπονομεύεται διαρκώς από διακειμενικές (δια)νοητικές απόπειρες εντυπωσιασμού του αναγνώστη με γλωσσικές και μορφικές ακροβασίες που μοιάζουν με ασκήσεις γυμναστικής επί τόπου, ενόσω η αληθινή Ποίηση χορεύει, τρέχει, διονυσιάζεται και βακχεύει σαν αναστενάρισσα πάνω στην αείζωη φωτιά του σύμπαντος.

Συνοψίζοντας θέλω να πω πως ευτυχώς που υπάρχουν (ακόμη) ποιητές σαν τον Τόλη Νικηφόρου. Έτσι δεν θα ξεχάσουμε (στις δύσκολες μεταβατικές εποχές που ζούμε) τη σύνδεσης της ποίησης με την απελπισία που γεννάει το τραγούδι, με τον σπαραγμό που υπερβαίνει την κραυγή, με την απόγνωση που υπερβαίνει και αυτή ακόμα την γλώσσα…

Κι εδώ σταματώ για να μην υπερβώ τα εσκαμμένα και τα συγκεκριμένα χωροχρονικά πλαίσια ενός απλού (;) κριτικού σημειώματος.

 

 

* Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός (www.konstantinosbouras.gr)

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top