Fractal

«Η ποίηση ως είδος προσευχής»

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // *

 

leptourgos_teliko.indd

Βάλτερ Πούχνερ, “Η λεπτουργός. Επιστήμη και μύηση στο ποιητικό έργο της Παυλίνας Παμπούδη”, εκδόσεις Ροές, Αθήνα, Ιούλιος 2021, σελ. 250

 

Η ιδιαιτερότητα αυτού του πολύτιμου βιβλίου έγκειται θαρρώ στις πολλαπλές (αλληλοτεμνόμενες κι αλληλοσυμπληρούμενες) ιδιότητες κριτού και κρινόμενης. Ομότεχνοι αμφότεροι ως ποιητές, διαφοροποιούνται μόνον ως προς την πολύχρονη θητεία του ενός ως Ακαδημαϊκού Δασκάλου και την αέανον παρουσίαν της άλλης στην δημοσιοποίηση δικών της και αλλότριων κειμένων μέσα από εκδοτικές επιχειρήσεις.

Ο Βάλτερ Πούχνερ, εκτός από Ακαδημαϊκός Δάσκαλος είναι και Πνευματικός Διδάσκαλος. Κι ενώ το πρώτο το είχε ήδη κατακτήσει και υπηρετήσει επαξίως στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, το δεύτερο ανέτειλε με τον εικοστό πρώτο αιώνα και τώρα λάμπει σαν τον Ήλιο του Σικελιανού, του Καζαντζάκη, του Ελύτη. Η ποιητική ταυτότητα δεν χαρίζεται αλλά κατακτάται μέσα από την αυτοθυσία του εγώ στο εμείς. Αμφότεροι, ο Βάλτερ Πούχνερ και η Παυλίνα Παμπούδη είναι καταξιωμένοι ποιητές στη συνείδηση του αγνού, βιβλιόφιλου συνδημιουργικού αναγνώστη. Αμφότεροι «αναγεννησιακοί», όσο κι αν διαφέρουν ως προς τον βαθμό πληθωρικότητας. Εκείνος στράφηκε σε όλα τα αντικείμενα του επιστητού κι εκείνη σε όλα τα είδη της Τέχνης (συμπεριλαμβανομένης της εικαστικής και μουσικής της αντίληψης, που αποδεικνύει παιδεία διαχρονική, αν και όχι συστηματική).

Η Παυλίνα Παμπούδη, εκτός από δημιουργός είναι και εκδότις του πνευματικού έργου των άλλων. Αυτό κι αν απαιτεί αυτοθυσία παρόμοια με της Ιφιγενείας εν Αυλίδι. Ειδικά στην Ελλάδα των ανταγωνισμών, των διαγκωνισμών, του φθόνου (από αρχαιοτάτων χρόνων)…

Ο Βάλτερ Πούχνερ αυστριακός Έλληνας, πατάει, ως Κολοσσός της Ρόδου, σε δύο παραδόσεις. Μέσα του αντιπαλεύουν ο ρασιοναλισμός και ο ιρρασιοναλισμός, η νοησιαρχία και το λεγόμενο «παράλογο» που αναλύει το Dodds κι αποθαυμάζει ο Σεφέρης. Ο Βάλτερ Πούχνερ είναι υπεραναλυτικός ως επιστήμονας και «μεταφυσικός» μυστικιστής ως ποιητής. Ο όρος «μαγικός ρεαλισμός» του πέφτει λίγος. Είναι διανοητής του υπερβατικού και ως χωροχρονικός ταξιδιώτης άλλων διαστάσεων προσεγγίζει την άκρως ελληνίζουσα και αρχαιοελληνική ποιητική της Παυλίνας Παμπούδη με εργαλεία που κανένας στερεότυπος επιστήμονας δεν θα ενέκρινε και κανένας «φιλόσοφος» της δυτικοευρωπαϊκής παράδοσης δεν θα τολμούσε να χρησιμοποιήσει. Με εξαίρεση ίσως τον μέγιστο Νίτσε, που ακόμα δεν έχουμε αποκωδικοποιήσει σε όλο το μεγαλείο του. Και ο Γιουνγκ στα ημερολόγιά του προσεγγίζει αυτή την ολιστική σκέψη που θα θριαμβεύσει στο μέλλον, όταν Φυσική και «μεταφυσική» ενποιηθούν, η Επιστήμη θα συναιρεθεί με την Φιλοσοφία και ο άνθρωπος ως ψυχοσωματική οντότητα θα επανασχηματίσει την τριαδική του ολότητα, αφού παραδεχτεί και ενσωματώσει το Πνεύμα, τον ανώτερο εαυτό και ξαναδώσει κάποιο περιεχόμενο στην παρεξηγημένη λέξη «έμπνευση».

«Η ποίηση ως είδος προσευχής» γράφει ο μεγάλος σύγχρονος Ποιητής και παγκοσμίου βεληνεκούς διανοητής Βάλτερ Πούχνερ, που θα τιμούσε ακόμα και την Σουηδική Ακαδημία με την φωτισμένη παρουσία του.

Επιτέλους, κάποιος λέει τα πράγματα με το όνομά τους. Ένας καταξιωμένος επιστήμονας, ένας δοκιμασμένος ποιητής, ένας άνθρωπος που ταυτίζει την Αλήθεια με την εξ αποκαλύψεως (ποιητική) φώτιση και την Πληροφορία με το Φως, το πνευματικό, το άϋλο.

Σήμερα, οι επιστήμονες στο CERN, καθώς και σε ανάλογα (λιγότερο πολυδιαφημισμένα) πειράματα, επαληθεύουν τον Ηράκλειτο και πατάνε πάνω στα τελεσφόρα μονοπάτια της αρχαίας ελληνικής σκέψης. Η γλώσσα είναι ένας κώδικας, ένα όχημα, που οδηγεί την κατά Πλάτωνα «αυτοκίνητον» ψυχήν προς την πραγμάτωσιν του εαυτού. Η Ποίηση είναι αυτοσκοπός, ως αυτογνωσία και αυτοεκπλήρωση. Ο ποιητής εμπλουτίζει την Συλλογική Συνειδητότητα. Κι όπως δηλώνει ο Πατέρας της Ψυχανάλυσης: «δεν έφτασα ποτέ κάπου απ’ όπου δεν είχε περάσει ένας Ποιητής!!!».

Τυχερή η Παυλίνα Παμπούδη για την συνάντησή της με έναν Κολοσσό επιστημονικότητος. Μπορεί να πει σαν τον Hawking πως «πάτησε πάνω στους ώμους γιγάντων».

 

Βάλτερ Πούχνερ

 

Η μυστηριακή, διεξοδική αυτή μελέτη του ποιητικού έργου και της ποιητικής μεθόδου της μεγάλης Παυλίνας Παμπούδη είναι ταυτόχρονα προϊόν ενοράσεως και επιστημοσύνης. Σπάνιος συνδυασμός στην άνυδρη περιρρέουσα ατμόσφαιρά μας.

Τελικά, Πολιτισμός δημιουργείται από τους εργατικούς γεφυροποιούς Πνεύματος και Ύλης. Ο στυγνός υλισμός ξόφλησε. Η κλιματική αλλαγή και τα οικολογικά αδιέξοδα το καταδεικνύουν. Η στεγνή επιστημονική εξειδίκευση οδήγησε σε αδιέξοδα. Η Ποίηση είναι ο μόνος τρόπος, αν θέλουμε να συνενώσουμε τα αντίθετα, να μειώσουν την εντροπία του συστήματος Γη-Ηλιακό σύστημα και να αποφύγουμε το απόλυτο Χάος στην τοπικώς διαστελλομένη και ψυχομένη γειτονιά μας.

Τυχεροί οι Ποιητές όταν συναντώνται και χαιρετιούνται και ανταλλάσσουν σκέψεις, απόψεις, ενοράσεις.

Τυχεροί όταν σκύβουν με ταπεινότητα ο ένας πάνω στο έργο του άλλου.

Οι λογοτεχνικές φιλίες γέννησαν «σχολές», «γενιές» και οδήγησαν τον Πολιτισμό σε κβαντικά «ποιοτικά άλματα» (ακριβώς όπως τα οραματίστηκε ο Δανός φιλόσοφος Σόρεν Κίρκεγκααρντ).

Παυλίνα Παμπούδη και Βάλτερ Πούχνερ σε έναν γόνιμο διάλογο που ανοίγει καινούργιους δρόμους στην λογοτεχνική κριτική και επαυξάνει την προστιθέμενη αξία της ποιητικής δραστηριότητας.

Κάτι καλό γεννιέται μέσα από τις αλλεπάλληλες κρίσεις του εικοστού πρώτου αιώνα. Εμείς που πατάμε και στον προηγούμενο έχουμε το προνόμιο των συγκρίσεων και το στατιστικό πλεονέκτημα της μακροζωίας, που συμπληρώνει με την εμπειρία την Γνώση που δεν μεταδίδουν τα Πανεπιστήμια.

Ποίηση είναι κάτι «καλό κ’ αγαθό», όταν το υπηρετούν πανάξιοι πνευματικοί άνθρωποι του ύψους της Παυλίνας Παμπούδη και του Βάλτερ Πούχνερ.

Υποκλίνομαι ενεός.

 

 

* O Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ (www.konstantinosbouras.gr)

 

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top