Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το παρελθόν που στοιχειώνει το παρόν
22/03/2022, 8:19 μμ

Το παρελθόν που στοιχειώνει το παρόν

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

Γιάννης Μαρής, «Η εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη». Εκδόσεις Άγρα. Αθήνα, 2021

 

Αποτελεί το προτελευταίο μυθιστόρημα που έγραψε ο πατέρας της αστυνομικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα, εκείνος που εισήγαγε την ιδέα του νουάρ στα μέσα του προηγούμενου αιώνα και στη χώρα μας.   Η υπόθεση και η δράση του μυθιστορήματος ξεκινάει  το πρωινό της 4ης Αυγούστου 1938, στην   επέτειο τουτέστιν της επιβολής της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά. Η πρωτεύουσα της χώρας δονείται από τις ετοιμασίες και εκδηλώσεις που θα λάβουν χώρα στο Στάδιο, με τους μαθητές των γυμνασίων να ετοιμάζονται για την μεγαλειώδη παρέλαση. Αστυνομικός διευθυντής της Αθήνας είναι ο γνωστός Μανιαδάκης και η όλη κατάσταση στην κοινωνία, τον Τύπο και το ραδιόφωνο άκρως ελεγχόμενη. Στους τοίχους της πόλης βρίσκονται κολλημένες μεγάλες αφίσες του δικτάτορα. Ο κύριος χαρακτήρας και αφηγητής του βιβλίου, είναι ο  Κώστας Ανέστης, ένας νεαρός δημοσιογράφος ο οποίος σπούδασε νομικά  στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και ο οποίος τώρα ζει σε ένα νοικιασμένο διαμέρισμα το οποίο κατά τύχη διαθέτει τηλέφωνο, πράγμα σπάνιο για εκείνες τις μέρες. «… Ένας σχεδόν αποτυχημένος δημοσιογράφος με μικρή αμοιβή και όχι τακτική δουλειά…». Κάποια δεδομένη στιγμή δέχεται ένα αναπάντεχο τηλεφώνημα εκεί από ένα κορίτσι με το οποίο υπήρξε ερωτευμένος εκείνη την θεάρεστη εποχή των φοιτητικών του χρόνων και την οποία έχασε τόσο σύντομα όσο την γνώρισε. Εκείνη πλέον έχει γίνει σύζυγος ενός πολύ γνωστού πολίτη της χώρας, του Τζων Αυλακιώτη, ο οποίος έχει αιφνιδίως εξαφανιστεί απ’ όλους τους γνωστούς χώρους  χωρίς να αφήσει πίσω του κάποια ίχνη. Τον παρακαλεί να ασχοληθεί, για προσωπική της χάρη, με την συγκεκριμένη υπόθεση όχι τόσο για να τον ανακαλύψει όσο για να βρει ποιος ήταν στην πραγματικότητα  ο άντρας της! Μια αναφορά και απαίτηση που ούτε καν περίμενε ο δημοσιογράφος. Τα χρήματα ίσως ήταν το δέλεαρ επί του παρόντος για την ενασχόλησή του με την υπόθεση, πέραν όλων των άλλων παλιών και μισοξεχασμένων, προηγηθέντων και διαπροσωπικών γεγονότων. Ήταν μια εποχή όπου ο Κώστας Ανέστης πέρα από την οικονομική του ανέχεια, βίωνε και τον ασφυκτικό κλοιό του αυταρχικού καθεστώτος, όπως και όσοι εναντιώνονταν σε αυτόν με οποιοδήποτε τρόπο, όπως συμμετοχή σε συγκεντρώσεις, υπογραφές, διαμαρτυρίες, κλπ.

Ο Μαρής περιγράφει με ζωντανά χρώματα την Αθήνα της εποχής. Όταν ο Ανέστης ξεπόρτιζε από το σπίτι της κ. Αυλακιώτη, στη Βασιλίσσης Σοφίας,  «… η γιορτή στο Στάδιο συνεχιζόταν, και οι δρόμοι ήταν γεμάτοι κόσμο και νέους με στολές της ΕΟΝ. Όλες οι εφημερίδες, οι κρεμασμένες στα περίπτερα, δημοσίευαν το διάγγελμα του ‘εθνικού κυβερνήτη’ και τα ενθουσιώδη σχόλια για τον ‘Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό’. Κάτω από αυτούς, όμως, τους διατεταγμένους ενθουσιασμούς, όλοι περιμέναμε – και  φοβόμαστε- τον πόλεμο». Εν μέσω αυτών των συνθηκών λοιπόν αρχίζει η αναζήτηση μαζί με την έρευνα του παρελθόντος ενός πασίγνωστου ανθρώπου εκείνη την εποχή, αλλά με απελπιστικά άγνωστο  παρελθόν, ο οποίος εξαφανίστηκε μυστηριωδώς στις 5 Ιουλίου του 1938, έξω από το σπίτι του που βρίσκεται σε εκείνον τον κεντρικό δρόμο της Αθήνας.  Όταν λέω πως δεν τον ήξερα δεν ακριβολογώ, γράφει ο αφηγητής στην αρχή-αρχή του κειμένου, συνεχίζοντας, «… Έλεγαν πολλά για τις ιδιαίτερες σχέσεις του με το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, στις εφημερίδες είχε δημοσιευθεί η φωτογραφία του πλάι στον Μεταξά και οι δημοσιογράφοι τον είχαν δει κάμποσες φορές μετά τα μεσάνυχτα, στο σαλόνι του «Κινγκ Τζωρτζ», όπου ο πανίσχυρος υπουργός της Ασφαλείας Μανιαδάκης συνήθιζε να περνά, με τη στενή του συντροφιά, τις νυχτερινές ώρες. Ο Τζων Αυλακιώτης ανήκε σε τούτη τη  στενή συντροφιά…».

Η έρευνα μόλις αρχίζει, φαίνεται πως πραγματοποιείται πάνω σε ένα ναρκοθετημένο εκ των προτέρων πεδίο, ένα σκηνικό άκρως επικίνδυνο που κρύβει πολλές παγίδες και ύποπτες συναλλαγές για τον αδαή και αθώο νεαρό ερευνητή, όπου παίζονται και εξυφαίνονται πολλά βαθύτερα συμφέροντα, προσωπικά, οικονομικά, κοινωνικά, εθνικά και διεθνή. Η δράση εξελίσσεται γρήγορα, η μια έκπληξη δίνει τη θέση της αμέσως μετά στην άλλη, αποδεικνύοντας καθαρά πως εκείνος ο  Τζων Αυλακιώτης είχε φροντίσει ο ίδιος και με διαβολικό, στην πραγματικότητα, σύστημα να εξαφανίσει το παρελθόν του από το παρόν!

 

Γιάννης Μαρής

 

Τα ερωτήματα πολλά και αμείλικτα. Η ταυτότητα πρώτα-πρώτα του πραγματικού Τζων Αυλακιώτη, η αποφυγή δημοσιοποίησης της εξαφάνισης από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, ένα πτώμα αγνώστου ανδρός στο Σούνιο και τέλος η πρόταση της Βάλιας στον παλιό της φίλο να ερευνήσει το  παρελθόν του άντρα της. Όλα όμως οδηγούσαν σταδιακά τον νεαρό δημοσιογράφο σε ακόμα περισσότερα! Και τούτο το μυθιστόρημα του Γιάννη Μαρή, το οποίο  δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα ‘Ακρόπολη’, είναι ένα από τα πλέον ώριμα του Έλληνα συγγραφέα. Εδώ δεν υπάρχει ο γνωστός μας Μπέκας, αφού η χώρα βρίσκεται υπό το γνωστό δικτατορικό καθεστώς λίγο πριν το ξέσπασμα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Την ίδια στιγμή μυστικοί πράκτορες από διάφορες χώρες γυρίζουν ανεξέλεγκτοι στο εσωτερικό της με σκοπό την δρομολόγηση της πολιτικής της σύμφωνα με τα συμφέροντά τους.  Ο Γιάννης Μαρής κάνει λόγο για την πλήρη διάβρωση του κρατικού μηχανισμού του αυταρχικού καθεστώτος, τον πλήρη έλεγχο των πάντων, την εξορία αντιφρονούντων και ανεπιθύμητων στα νησιά, και τόσα άλλα γνωστά από την ιστορία της εποχής. Ενδιάμεσα δεν παραλείπει να αναφερθεί στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, στον επαναστάτη Λένιν, για την ένοπλη παρουσία μαχητών στα βουνά και φυσικά στον καταστροφικό εθνικό διχασμό μεταξύ των οπαδών του Βενιζέλου και του Κωνσταντίνου με περισσότερες σαφώς αναφορές. Ο εξαφανισμένος σύζυγος παρουσιάζεται κάθε φορά με άλλη ιδιότητα, ως  φιλοβασιλικός, Βενιζελικός, άλλοτε ως γερμανόφιλος, ή ακόμα  γαλλόφιλος ή και  αγγλόφιλος, χωρίς ξεκάθαρο ρόλο και αποστολή.

Η ‘Εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη’ του Γιάννη Μαρή, πιθανόν ένα από τα πιο ώριμα μυθιστορήματα του συγγραφέα, με έντονη την πολιτική χροιά και το προτελευταίο στην εντυπωσιακή του παραγωγή, είναι και στις μέρες μας  ευπρόσδεκτη έκδοση. Τώρα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα, όπως και κάποια άλλα πρόσφατα με περισσότερο πληροφοριακό υλικό. Παλιότερα είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Ατλαντίς (1999) και τις  Άλτερ Εγκο Μ.Μ.Ε. Α.Ε. (2008).

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top