Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Είναι ο Κρασναχορκάι ένας σύγχρονος κλασικός;
28/10/2020, 9:57 πμ

Είναι ο Κρασναχορκάι ένας σύγχρονος κλασικός;

Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας //

 

Λάσλο Κρασναχορκάι «Η επιστροφή του βαρόνου Βένκχαϊμ», Μετάφραση: Μανουέλα Μπέρκι, εκδόσεις Πόλις, σελ. 560

 

Οι παλιοί δάσκαλοι της δημοσιογραφίας έλεγαν ότι ποτέ δεν διαλέγεις ένα τίτλο με ερώτηση. Είναι σαν να δηλώνεις άγνοια και να περιμένεις την απάντηση από τον αναγνώστη. Παραβαίνοντας λοιπόν αυτό τον κανόνα της παλιάς, φευγάτης δημοσιογραφίας καταθέτω το ερώτημα: ‘’Είναι ο Κρασναχορκάι ένας σύγχρονος κλασικός;’’. Το τέταρτο βιβλίο της τετραλογίας που συνθέτουν το Τανγκό του Σατανά (πρωτότυπος τίτλος Satantango), Η μελαγχολία της αντίστασης και το Πόλεμος και πόλεμος είναι ‘’η επιστροφή του βαρόνου Βένκχαϊμ’’ (εκδόσεις Πόλις). Στο ενδιάμεσο αυτών των κυκλοφοριών το ελληνικό αναγνωστικό κοινό πρόλαβε να διαβάσει το αριστουργηματικό ‘’Η Σέιομπο πέρασε από εκεί κάτω’’.

Ο Ούγγρος συγγραφέας αυτή τη φορά στήνει ένα νέο σύμπαν που έχει να κάνει με το σήμερα της πατρίδας του. Ο βαρόνος Βένκχαϊμ επιστρέφει στην γενέτειρα, μια πόλη στην Ουγγρική επαρχία για να περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Αλλά αυτό που βρίσκει είναι η σύγχρονη πραγματικότητα την οποία σχεδόν αγνοούσε αφού ζούσε εξόριστος για πολλά χρόνια στη Λατινική Αμερική. Μια χώρα υπό κατάρρευση, μια μίζερη και παράλογη no man’s land όπου κουμάντο κάνουν ουσιαστικά φτηνοί κομπιναδόροι και λαϊκιστές πολιτικοί. Μετά το Τανγκό του Σατανά και ένα Ουγγρικό χωριό στα τέλη του κομμουνισμού και της δεκαετίας του ’80 ο Κρασναχορκάι μας μεταφέρει πλέον στη σημερινή δυστοπική πατρίδα του. Τo παραληρηματικό, σχεδόν, τέλος του βιβλίου αποτελεί μια κραυγή του συγγραφέα, ένα προσωπικό κατηγορώ για τη σύγχρονη Ουγγαρία.

Πριν όμως απ’ αυτό χρησιμοποιεί άριστα τον μοντερνισμό που τον έκανε πολύ γνωστό από τα πρώτα του βιβλία και είναι το κυρίαρχο στοιχείο της γραφής του αλλά και αυτό που μπορεί να τον κατατάξει στους κλασικούς του καιρού μας. Το υποδόριο σαρκαστικό χιούμορ παντρεύεται τέλεια με μαθήματα κοινωνικής ευθύνης έστω και αν όλη η ιστορία αφορά στην ουσία ένα μικρό Ουγγρικό χωριό και δεν επεκτείνεται σε ευρύτερα κοινωνικο-πολιτικά σχόλια. Παρόλα, αυτά αποτελεί ένα γενικότερο σχόλιο για τις εποχές του μετα-καπιταλισμού που βιώνει στην ουσία ολόκληρη η Ευρωπαϊκή ήπειρος. Η ντροπή, ο φόβος αλλά και η ελπίδα κυριαρχούν στις σελίδες του βιβλίου για να καταλήξουν όλα μαζί και το καθένα ξεχωριστά με ένα απρόβλεπτο τρόπο να αποδειχθούν απολύτως ουτοπικά! Είναι φανερό ότι ο συγγραφέας δεν γυρεύει απαντήσεις σε ένα πλανήτη που κυβερνάνε ο Τραμπ, ο Τζόνσον και η Μέρκελ αλλά καλοβλέπει αλληγορικά την ιδέα ότι η εξουσία μπορεί –τελικά- να ντροπιαστεί ανεπανόρθωτα και ότι η ελπίδα έχει μια…. ελπίδα να βγει στο τέλος αληθινή και νικήτρια.

 

László Krasznahorkai

 

Η αρτιότητα της γραφής του δεν τίθεται βεβαίως ούτε υπό συζήτηση, ούτε υπό αίρεση. Αυτή τη φορά μας δείχνει και μια επιπλέον ικανότητα: Τη δυνατότητα ανάμειξης πολλών προσώπων-χαρακτήρων ακόμη και μέσα στην ίδια σελίδα, πολλές φορές ακόμη και στην ίδια παράγραφο. Ορισμένα σημεία του βιβλία μοιάζουν βγαλμένα κατευθείαν από ταινία του Κουέντιν Ταραντίνο ή για τους λάτρεις του κινηματογραφικού μοντερνισμού από έργο του Ντέιβιντ Λιντς. Ποιος άλλος θα μπορούσε άραγε να αποδώσει στο σελιλόιντ τη σκηνή με τη συμμορία των Ναζί που παιανίζει το θέμα της Εβίτα, την εικόνα μιας σιωπηλής πόλης με μια σειρά από παρκαρισμένα βυτιοφόρα στο πρώτο φως της αυγής, το ανάπηρο παιδί που ως άλλος Νέρωνας τραγουδάει πάνω σε μια δεξαμενή νερού την ώρα που κάτω του η πόλη έχει πάρει φωτιά. Το τανγκό του Σατανά σκηνοθετήθηκε από τον παλαίμαχο Ούγγρο Μπέλα Ταρ σε μια επική οκτάωρη saga οκτώ ωρών, αδυνατώ να φανταστώ το μεγαλύτερο σε μέγεθος τελευταίο βιβλίο του συμπατριώτη του πόσες ώρες κινηματογραφικού φιλμ θα απαιτούσε! Μια και φτάσαμε στη λέξη ‘’τελευταίο’’. Ο συγγραφέας έχει υπαινιχθεί στο παρελθόν ότι το τέταρτο και τελευταίο μέρος της τετραλογίας θα είναι το τελευταίο βιβλίο που θα γράψει. Δεν ξέρω αν έχει αναθεωρήσει ή κάποια στιγμή θα αναθεωρήσει αυτή του την απόφαση. Αν δεν το κάνει διάλεξε τον καλύτερο τρόπο για να βάλει τέλος στη συγγραφική διαδρομή του.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top