Fractal

Μια χορτοφάγος μασάει το μυθιστόρημα

Της Σοφίας Διονυσοπούλου //

 

Χαν Γκανγκ, “Η χορτοφάγος”, Μετάφραση: Αμαλία Τζιώτη, Εκδόσεις Καστανιώτη 2020, σελ. 194

 

Γραμμένες σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και συγκυρίες, οι τρεις  ιστορίες που συνθέτουν το ενδιαφέρον και σκοτεινό αυτό μυθιστόρημα-κραυγή, αυτονομούνται υπέρ το δέον, με τις σιωπές ανάμεσά τους να μην είναι τόσο εύγλωττες ώστε το όλο να αποτελεί μια στέρεα σύνθεση.

Στην πρώτη, με τίτλο «Η χορτοφάγος», προερχόμενη από παλαιότερο διήγημα της Χαν Γκανγκ, η ηρωίδα, έπειτα από έναν εφιάλτη, αποφασίζει να σταματήσει να τρώει κρέας. Η αφήγηση εδώ είναι σε πρώτο πρόσωπο, κυρίως από την οπτική γωνία του άντρα της, ο οποίος μέχρι εκείνη τη στιγμή τη θεωρούσε ως κάτι κοινό: ‘Πριν η γυναίκα μου γίνει χορτοφάγος, ποτέ μου δεν είχα σκεφτεί ότι ήταν ένα άτομο ξεχωριστό’. Υπάρχει όμως και η συγκλονιστική αφήγηση της ίδιας της ηρωίδας, επίσης σε πρώτο πρόσωπο και με πλάγια γραφή στο βιβλίο. Αφήγηση από την οποία ξεπηδούν το βίαιο όνειρο-κλειδί αλλά και σκηνές ενός επίσης βίαιου παρελθόντος, όπως το δάγκωμα από ένα σκύλο και η απάνθρωπη θανάτωσή του, που προκαλεί ευχαρίστηση στην ηρωίδα.

Η αιτιολόγηση της απόφασης της χορτοφαγίας είναι απλή για εκείνη, παράλογη για τον περίγυρό της. ‘Είδα ένα όνειρο’ θα πει και θα παραμείνει ερμητικά κλεισμένη στον κόσμο της. Η διαφορετικότητα και η αυτοδιαχείριση δεν θα γίνουν κατανοητές και τα κοντινά της πρόσωπα θα επιχειρήσουν να βιάσουν δια του φαγητό τη βούληση και το στόμα της, με κρεσέντο τη χορωδιακή σκηνή, όπου ο πατέρας θα καταλήξει να τη χτυπήσει και εκείνη θα κόψει τις φλέβες της. Τέλος, η άρνησή της να φοράει στηθόδεσμο αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη σταδιακή καταβύθισή της στη γύμνια.

Στη δεύτερη ιστορία, με τίτλο «Η μογγολική κηλίδα», η συγγραφέας απογειώνει το λυρικό ύφος της, κάτι που διαφαινόταν ως δυνατότητα και από τα αποσπάσματα του εφιάλτη, και δημιουργεί τον κύριο κορμό του βιβλίου.

Συνεπαρμένος από τη μογγολική κηλίδα στα οπίσθια της ηρωίδας, ο καλλιτέχνης άντρας της αδερφής της θα ζωγραφίσει λουλούδια στο κορμί της για να το βιντεοσκοπήσει. Οι περιγραφές των λουλουδιών και της σταδιακής μεταμόρφωσης του κορμιού σε ολάνθιστο κήπο με μια εσωτερική φυσική επικινδυνότητα, καθώς και η ερωτική επιθυμία του καλλιτέχνη για το έργο αλλά και του μοντέλου για το φυτικό κορμί του άλλου, δημιουργούν μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα και αποτελούν αφηγηματικό κέντημα.

Τα δύο πρόσωπα βυθίζονται σε έναν φυσικό-καλλιτεχνικό αισθησιασμό, κατανοητό μόνο από εκείνα, και, από αυτή τη στιγμή και έπειτα, η ζωή της ηρωίδας θα περάσει στο επόμενο στάδιο, στη μετατροπή της δηλαδή σε φυτό.

Και οι δύο ιστορίες στις οποίες αναφερθήκαμε καταλήγουν στον εγκλεισμό της σε ίδρυμα. Η τελευταία, με τίτλο «Δέντρα στις φλόγες» διαδραματίζεται στο ίδρυμα, από τη σκοπιά, αυτή τη φορά, της αδερφής της, η οποία την έχει κλείσει εκεί αλλά και τη φροντίζει.

 

Χαν Γκανγκ

 

Μεταξύ μίσους και ενοχών, η αδερφή αναρωτιέται για τη δική της ζωή και τις επιλογές της, κάτι που αποδυναμώνει σημαντικά το όλο εγχείρημα. Βρισκόμαστε στο στάδιο της μεταμόρφωσης της ηρωίδας σε φυτό, η οποία πλέον πίνει μονάχα νερό, κάνει κατακόρυφα στους διαδρόμους του ιδρύματος, θεωρώντας τα χέρια της ρίζες και, τη στιγμή που είναι να μπει το μαχαίρι στο κόκαλο, παρακολουθούμε ταυτόχρονα τις μικροαστικές σκέψεις της αδερφής της που αποπροσανατολίζουν και αποχρωματίζουν εξαιρετικές εικόνες, όπως εκείνη του δάσους στη βροχή.

Η «Χορτοφάγος» είναι ένα μυθιστόρημα για τρεις φωνές και ένα αντικείμενο. Η επαναστατική δύναμη της ηρωίδας-αντικειμένου σκεπάζει την οποιαδήποτε φωνή. Τα πάντα περιστρέφονται γύρω της, τα πάντα την εξωθούν στα άκρα, στην εμμονή και στη μεταμόρφωση. Όμως η τελική εικόνα της είναι θολή με αποτέλεσμα να κλονίζεται συθέμελα το οικοδόμημα, αφήνοντας την πικρή γεύση ότι και δομικά δεν πρόκειται για σπονδυλωτό μυθιστόρημα ή καμωμένο τουλάχιστον σε τρεις πράξεις, αλλά για τρία επεισόδια μιας καλογυρισμένης μίνι σειράς του Νέτφλιξ.

Τέλος, ο λυρισμός και η βία, ως αδιάσπαστο σύνολο, καθώς και το μοτίβο της λατρείας των φυτών και της μυστικής ζωής τους, είναι θεμελιώδη στοιχεία της λογοτεχνίας της Άπω Ανατολής. Εν ολίγοις αυτό που αντιμετωπίζεται από τη Δύση ως αλλόκοτο και συνάμα φολκλόρ, άρα και δυνάμει επιβραβεύσιμο (Διεθνές Βραβείο Μπούκερ) στις χώρες εκείνες αποτελεί κοινό τόπο.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top