Netflix ή βιβλίο: Η άλλη Γκρέις
Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας //
Μάργκαρετ Άτγουντ «Η άλλη Γκρέις», Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ, εκδόσεις Ψυχογιός, σελ. 646
Το δίλημμα είναι σταθερό και μόνιμο σε σχέση με τα βιβλία που οπτικοποιούνται. Όταν δεν έχεις δει την ταινία ή την σειρά διαβάζεις πρώτα το βιβλίο ή κάνεις την αντίστροφη διαδρομή. Στην περίπτωση του βιβλίου της Μάργκαρετ Ατγουντ ‘’Η άλλη Γκρέις’’ (εκδόσεις Ψυχογιός) προτίμησα να κάνω κάτι που δεν συνηθίζω. Να δω πρώτα τη σειρά μιας σεζόν στο Netflix και μετά να διαβάζω το ογκώδες πόνημα της αειθαλούς συγγραφέως. Το τελικό προσωπικό μου συμπέρασμα είναι ότι οι διαφορές θα ήταν πολύ μικρές αν έκανα το αντίστροφο: Ίσως γιατί η Άτγουντ είναι μια πολύ ιδιόμορφη περίπτωση συγγραφέως, ίσως γιατί η ίδια ήταν σύμβουλος στην παραγωγή του Netflix.
Το βιβλίο καταπιάνεται με την ιστορία της Γκρέις Μαρκς, μιας νεαρής υπηρέτριας η οποία το 1843 κατηγορήθηκε για τη συμμετοχή της στη δολοφονία του αφεντικού της και της ερωμένης του. Γλίτωσε τη θανατική ποινή και έμεινε σχεδόν 30 χρόνια έγκλειστη σε φυλακές πριν πάρει χάρη, ξοδεύοντας ορισμένα από αυτά και σε ψυχιατρικά ιδρύματα κολαστήρια της εποχής. Ποτέ δεν αποδείχθηκε ακράδαντα ούτε η ενοχή της αλλά ούτε και η αθωότητά της και το συγκεκριμένο βιβλίο δεν είναι το πρώτο που ασχολείται με τη ζωή της. Στο δια ταύτα: Η σειρά του Netflix είναι αρκετά καλογυρισμένη, γρήγορη και καταφέρνει σε ένα μικρό κύκλο επεισοδίων να καλύψει αξιοπρεπέστατα τις περίπου 800 σελίδες του βιβλίου. Καλή σκηνοθεσία και καλές ερμηνείες συμπληρώνουν την εικόνα. Ατυχώς, η σειρά αποτυγχάνει να εμβαθύνει στους σύνθετους χαρακτήρες τόσο της Γκρέις, όσο και του γιατρού ψυχαναλυτή Σάιμον που κόντρα στους δικούς του δαίμονες έχει αναλάβει την εξομολόγησή της ώστε να αποφανθεί αν είναι αθώα ή ένοχη, χρησιμοποιώντας μερικές πρωτοποριακές για την εποχή τεχνικές.
Το βιβλίο από την άλλη πλευρά λειτουργεί στην απολύτως αντίθετη κατεύθυνση. Η Ατγουντ, μετρ των αναλυτικών έως εξαντλητικών περιγραφών έκανε μια τεράστια σε όγκο έρευνα. Εάν κάποιος θέλει να μάθει κάθε λεπτομέρεια για τον τρόπο ζωής της εποχής μπορεί να αποστασιοποιηθεί από την ούτως ή άλλως πολύ χαμηλόφωνη και ήρεμη εξέλιξη της πλοκής. Ο αναγνώστης θα μάθει τα πάντα για τη θέση της γυναίκας σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν είχαν ιδιαίτερη αξία, για το σχεδόν απάνθρωπο σωφρονιστικό σύστημα και για την αριστοκρατία του Καναδά. Όπως το συνηθίζει στα βιβλία της η Καναδή συγγραφέας βασίζει τα πάντα στις εξαντλητικές περιγραφές κάθε λεπτομέρειας και στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου το ρόλο του αφηγητή έχει η Γκρέις αν και σε αρκετά σημεία χρησιμοποιείται τριτοπρόσωπη γραφή για τις ανάγκες της μυθοπλασίας. Η Άτγουντ αφού δοκιμάσει τις αναγνωστικές αντοχές μας όπως συνηθίζει στα περισσότερα βιβλία της θα καταλήξει δια της τεθλασμένης σε ένα συμπέρασμα: Η Γκρέις δεν είναι ούτε αθώα, ούτε ένοχη, είναι μια διπολική στα όρια της σχιζοφρένειας προσωπικότητα που δεν ελέγχει τις πράξεις της και πολλές φορές δεν θυμάται καν καίρια γεγονότα (ενώ εξιστορεί άλλα με απίστευτες λεπτομέρειες) σε βαθμό που η αφήγηση της να κρίνεται παντελώς αναξιόπιστη. Τελικά στο αρχικό ερώτημα και στην προκειμένη σύγκριση θα έλεγα ότι το Netflix συμπληρώνει το βιβλίο αλλά καμία από τις δύο προσπάθειες δεν έφτασε κοντά στο άριστα. Η κάθε μια είχε τα τρωτά σημεία της που γίνονται ιδιαίτερα εμφανή άρα μικρή σημασία έχει αν κάποιος θα δει πρώτα τη σειρά ή θα προτιμήσει να ξεκινήσει με την ανάγνωση του βιβλίου.