Fractal

Το βαθύτερο νόημα του βιβλίου: Πώς τίποτε δεν είναι τελειωτικό και αμετάκλητο

Γράφει o Κώστας Τραχανάς //

 

Λιλή Μαυροκεφάλου «Φωνές», Εκδόσεις Κέδρος 2022, σελ. 466

 

Διαβάζω σημαίνει μουσική σε λέξεις. Σημαίνει εγγύτητα και έκπληξη. Σημαίνει να μιλάμε κάποιες φορές με τους νεκρούς για να νιώσουμε πιο ζωντανοί. Σημαίνει ταξίδι δίχως κίνηση. Σημαίνει ένα καθημερινό θαύμα. Αυτό το διάστημα της καραντίνας και της απομόνωσης επιβεβαιώνεται ότι τα βιβλία τιθασεύουν το άγχος και μας μεταφέρουν σε τόπους μακρινούς. Στο πέρασμα των αιώνων, αυτά τα σεντούκια γεμάτα λέξεις έχουν επιβιώσει από πολέμους, ξεριζωμούς, δικτατορίες, ξηρασίες, κρίσεις και καταστροφές. Μέσα τους, οι ουτοπίες περιμένουν ευνοϊκότερες μέρες…

Στο βιβλίο «Φωνές» της Λιλής Μαυροκεφάλου με μια ποικιλία χαρακτήρων που αρθρώνουν εξομολογητικό λόγο για να αφηγηθούν τη ζωή τους που την σημαδεύουν πόλεμοι, κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές σε μια χρονική περίοδο εκατό περίπου ετών από την ελληνική κατάληψη της Σμύρνης μέχρι τα πρόσφατα χρόνια της χρεωκοπίας και των μνημονίων. Αναπόφευκτα ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή και με κομβικά σημεία της νεώτερης ελληνικής ιστορίας μας.

Μέσα από τις ατομικές φωνές επιχείρησε η συγγραφέας να διακρίνει πώς μέσα από μια τόσο επώδυνη εθνική πορεία, ωστόσο επίμονα ανοδική, με  ελπίδα, περηφάνια, φιλότιμο και πολιτιστική άνθηση φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση.

Πόσο περήφανοι και αισιόδοξοι είμαστε τα τελευταία χρόνια;

Πόσο φοβισμένοι και ταπεινωμένοι;

Η εκρηκτική Μικρασιάτισσα Ειδοθέα, η επιφυλακτική Ηλέκτρα, ο στρυφνός ονειροπόλος Θοδωρής, η εφτάψυχη Φοίβη, ο φιλοσοφημένος Στέλιος, η πρωτόγονη Μαριγώ, η ακτιβίστρια Αναστασία, ο ασκητικός Θεόδωρος με το βαρύ παρελθόν εξιστορούν παθήματα, πόθους και στοχασμούς. Πίκρες και θριάμβους. Οδύνες και έρωτες. Καταθέτουν το λιθαράκι τους στο μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης και του ιστορικού γίγνεσθαι. Και στη χρεωκοπημένη πατρίδα η ελπίδα επιτέλους αγανακτεί, σηκώνει κεφάλι και μαρσάρει.

Αξίες που αναδεικνύονται: Η ελευθερία νοούμενη όχι μόνο ως εθνική και πολιτική, αλλά και ως ελευθερία από καταστροφικές εξαρτήσεις που πλήττουν κυρίως τη νεολαία μας. Η ιερότητα της φύσης, βάση ψυχικής και σωματικής υγείας. Η πρωτογενής παραγωγή, προϋπόθεση αυτάρκειας και πολιτικής ανεξαρτησίας. Η αλληλεγγύη. Η αντίληψη της ενότητας των ανθρώπων. Το κουράγιο και η αγωνιστικότητα. Η μητρική αγάπη. Η αγάπη για τις ρίζες (πατρίδα) ως υπαρξιακή προϋπόθεση ταυτότητας.

Αξίες που ακυρώνονται: Η αξία της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως πανάκεια για την εθνική ασφάλειά μας, αλλά και ως εξασφάλιση οικονομικής ευημερίας. Ο υψηλός καταναλωτισμός ως δείκτης οικονομικής ανάπτυξης. Ο δανεισμός, ατομικός και κρατικός, ως θετική οικονομική πρακτική. Ο κόσμος των ναρκωτικών και η εξάρτηση από αυτά.

Η συγγραφέας έρχεται να προτάξει μια αντικειμενικότητα, ένα ισορροπημένο κράμα διανοητικής πείρας και αισθητικής πειθαρχίας, ένα μετρημένο ύφος που ταλαντεύεται μεταξύ εμπλοκής και αποστασιοποίησης, ώστε μια δεδομένη οικογενειακή κληρονομιά όχι μόνο να την κοσκινίσει μα και να τη διαθλάσει σε ένα ευρύτερο, τοπικό και εθνικό, με άλλα λόγια να την προσδέσει λογοτεχνικά στην ιστορική, κοινωνική και πολιτιστική περιπέτεια της Ελλάδας. Η σύνθεση της μεγάλης εικόνας και οι εντυπωσιακές λεπτομέρειες που αναδύονται παράλληλα δημιουργούν πραγματικά την αίσθηση ενός εκτεταμένου και σφιχτοπλεγμένου υφαντού καμωμένου από λέξεις χειροποίητες…

Αυτό που κυριαρχεί στο βιβλίο είναι η ανυπαρξία ειλικρινών συναισθημάτων, όλα, ακόμα και οι οικογενειακοί δεσμοί, μοιάζουν μικροί, ανύπαρκτοι, και ο κάθε χαρακτήρας ζει σε μια αφόρητη μοναξιά που διανθίζεται από κοινωνικές συναναστροφές.

Το βαθύτερο νόημα του βιβλίου: Πώς τίποτε δεν είναι τελειωτικό και αμετάκλητο. Στην ευτυχία μην ξιπάζεσαι, στην ατυχία μην απελπίζεσαι. Και μην υποτιμάς τίποτε και κανέναν. Εκείνο το χθεσινό κακοτράχαλο δεντράκι σήμερα δίνει πλούσιο καρπό. Εκείνος «πεπτωκώς» άνθρωπος σήμερα είναι το «άλας της γης».

Η Λιλή Μαυροκεφάλου επιχειρεί να αποκρυπτογραφήσει το συμπυκνωμένο παρελθόν των προσώπων της οικογένειας , να διαισθανθεί τις σχέσεις τους, τις εντάσεις, τα επίπεδα που έχτιζαν το αποτέλεσμα με μια ευθραυστότητα συγκινητική.

Λόγος μεστός και κομψός, διανθισμένος με οξυδερκείς όσο και ευαίσθητες παρατηρήσεις για τα ανθρώπινα, κρατά τη βαθιά συγκίνηση που προκαλούν οι ανασκαφές στην οικογενειακή μνήμη σε σωστή θερμοκρασία σε μια γοητευτική μυθοπλασία του πραγματικού, όπου η ρεαλιστική φαντασία συμπληρώνει τα κενά ανάμεσα στην αλήθεια και στην παράδοση.

Απόλαυσα το «Φωνές», είναι φανερά γραμμένο από μία δεξιοτέχνη. Είναι από εκείνα τα βιβλία που σε ρουφάνε στην πλοκή τους, ενεργοποιούν την ταύτιση, δεν μπορείς εύκολα να τα αποχωριστείς. Όμως όταν τα τελειώσεις, δεν νιώθεις πως τελείωσαν, συνεχίζει η ιστορία να δουλεύει μέσα σου, δεν διάβασες κάτι κενό, χωρίς νόημα.

Λυρισμός, ψυχαναλυτικό υπόβαθρο, νοηματικές ακροβασίες, αυτοβιογραφικά και εξομολογητικά στοιχεία, πολλαπλά στρώματα, εκτεταμένη και εκπληκτικά λεπτοφυής διακειμενικότητα, κοινωνική και πολιτική κριτική.

Ένα βιβλίο καταπέλτης, σκληρό και αμείλικτο.

 

Λιλή Καλούτσα – Μαυροκεφάλου

 

Γεννημένη στη Θεσσαλονίκη η Λιλή Καλούτσα – Μαυροκεφάλου πέρασε τα παιδικά κι εφηβικά της χρόνια στη Μακεδονία. Αργότερα εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου σπούδασε Αγγλική Φιλολογία και Ιστορία-Αρχαιολογία. Τα τελευταία χρόνια ζει στην Αίγινα, όπου ίδρυσε την Ομάδα Προσέγγισης Αρχαιοελληνικής Τραγωδίας. Εργάστηκε ως καθηγήτρια στη Μέση Εκπαίδευση και στον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού. Επίσης ως εθελόντρια στην Κιβωτό του Κόσμου και στην Κίνηση «Απελάστε το Ρατσισμό». Στον χώρο της λογοτεχνίας εμφανίστηκε το 1977 με το ιστορικό μυθιστόρημα για νέους Άγης. Έχει βραβευτεί από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top