Η γνώση και η αλήθεια μέσα από τα Μαθηματικά
Γράφει η Τζίνα Ψάρρη //
Τεύκρος Μιχαηλίδης «Φονικό στη μεγάλη εκκλησία», εκδ. Πόλις
Τον κύριο Μιχαηλίδη τον γνώρισα μέσα από δύο προηγούμενα βιβλία του. Τα «Πυθαγόρεια εγκλήματα» και το «Σφαιρικά κάτοπτρα, επίπεδοι φόνοι». Νεκρός στο δωμάτιό του ο μαθηματικός ήρωας στο πρώτο, και ο φίλος του, επίσης μαθηματικός, περιπλανιέται νοερά στις αβάν γκαρντ παρέες τους της παρισινής διανόησης, ενθυμούμενος κυρίως θυελλώδεις μαθηματικές διαφωνίες. Έντονο το μαθηματικό άρωμα στο βιβλίο, πολύ δυνατότερο από τις λιγοστές μαθηματικές μου γνώσεις. Στο δεύτερο βιβλίο, και πάλι η λογοτεχνία συνομιλεί με τα μαθηματικά που δεν κατέχω, καλύτερα, αδυνατώ να καταλάβω παρά μόνο επιφανειακά. Το εντυπωσιακό είναι ότι – παρά την δηλωμένη αδυναμία μου – διάβασα και τα δύο με μεγάλο ενδιαφέρον. Και όταν πήρα στα χέρια μου το νέο του βιβλίο, ήταν σαν να ήξερα πως και αυτό θα ακολουθούσε το λογοτεχνικό μονοπάτι που έχει επιλέξει ο κύριος Μιχαηλίδης, πως θα είναι ένα πολυδιάστατο αστυνομικό με μια αινιγματική υπόθεση εγκλήματος, πως η αγάπη του για τα μαθηματικά θα είναι διάσπαρτη στις σελίδες και πως η έρευνα και η γνώση του συγγραφέα για τις Τέχνες και την Ιστορία, θα είναι εμφανείς. Δεν διαψεύστηκα.
Η καινούρια ιστορία του Τεύκρου Μιχαηλίδη, διαδραματίζεται στην Κωνσταντινούπολη του Ιουστινιανού και της Θεοδώρας και ξεκινά μια μέρα γιορτινή, με πραγματικά ιστορικά γεγονότα: Τα Θυρανοίξια του Ναού της Αγίας Σοφίας, οι φατρίες των Πράσινων και των Βένετων να ομονοούν προσωρινά, ο Ανθέμιος και το αρχιτεκτονικό του τέχνασμα, ο Κοιαίστωρ Τριβωνιανός. Πρόσωπα ιστορικά, κάθονται στα στασίδια της υπέρλαμπρης εκκλησίας δίπλα σε μυθοπλασμένους ήρωες, όπως η κύρια ηρωίδα Θεανώ, σπουδάστρια στην Ακαδημία Πλάτωνος, με αληθινό πάθος για τα μαθηματικά. Και είναι τόσο αρμονική αυτή η ένωση, που δεν ξεχωρίζει το πραγματικό από το φανταστικό, ένωση με εκείνον τον μαγικό τρόπο που μόνο η λογοτεχνία γνωρίζει.
Στις πρώτες κιόλας σελίδες, το αστυνομικό στοιχείο της δολοφονίας κάνει την εμφάνισή του: ο Ιωάννης, συνεργάτης του Ισίδωρου, βρίσκεται νεκρός μέσα στο σπίτι της Θεανώς και μάλιστα με το δικό της μαχαίρι καρφωμένο στην καρδιά. Ο Ευτόκιος, μαθηματικός και φίλος στενός του πατέρα της, αναλαμβάνει να εξιχνιάσει την υπόθεση. Είναι πράγματι ένοχη η Θεανώ ή απλά θύμα μιας καλοστημένης συνωμοσίας; Ο κατήγορος μοναχός Διονύσιος, φαίνεται να έχει ήδη σχηματισμένη άποψη:
«Χρησιμοποιώντας άθλιες γυναικείες ραδιουργίες, κατάφερε να σαγηνεύσει τον Ιωάννη και να τον υποτάξει στην αμαρτωλή της θέληση. Την ημέρα των Θυρανοιξίων της Μεγάλης Εκκλησίας, τον προσκάλεσε στο σπίτι της, δήθεν για να την συνοδεύσει στην τελετή. Βρήκε τον τρόπο να τον ποτίσει κάποιο υπνωτικό και όταν ο δυστυχής αποκοιμήθηκε, τον έσυρε επάνω στον βωμό που είχε ετοιμάσει και τον θυσίασε, καρφώνοντάς του ένα μαχαίρι – το δικό της μαχαίρι – στην καρδιά. Ήταν μια απέλπιδα προσπάθεια των δυνάμεων του κακού να ισοσταθμίσουν τον θρίαμβο της αληθινής πίστης, τον θρίαμβο που συμβόλιζαν τα Θυρανοίξια της Μεγάλης Εκκλησίας, στον τόπο όπου η βέβηλη εξέγερση, η λεγόμενη “Στάση του Νίκα” δεν είχε αφήσει παρά στάχτες και ερείπια».
Παρά την πληθώρα διαλόγων που δίνουν στο κείμενο ζωντάνια αλλά και κινηματογραφική ταχύτητα, η λυρικότητα δεν μπαίνει σε δεύτερη μοίρα, σε αρκετά σημεία του βιβλίου.
«Αλήθεια, πόσο ευρηματικούς τρόπους βρίσκει ο νους για να προστατέψει τον εαυτό του απ’ την παραφροσύνη μιας συντριπτικής, ανυπόφορης θλίψης, θέτοντας άλλες προτεραιότητες, αντιμετωπίζοντας μια τραγωδία ως μαθηματικό πρόβλημα και, πάνω απ’ όλα, μουδιάζοντας την παραφορά της καρδιάς με το ναρκωτικό των αναμνήσεων, που από καιρό κείτονται αραχνιασμένες σε κάποια γωνιά του μυαλού;»
Πραγματικός ο ιστορικός χρόνος όπου εξελίσσονται τα γεγονότα. Ιστορικά πρόσωπα, όπως ο Ευτόκιος, ο Μάγιστρος Βασιλίδης, ο Σιμπλίκιος, αλληλεπιδρούν με φανταστικούς ήρωες, όπως η Θεανώ, ο αγαπημένος της Ερμόδωρος και η πιστή Χαρίκλεια και ζωγραφίζουν με έντονα χρώματα τις δολοπλοκίες, τον πλούτο και την φτώχεια, τις θρησκευτικές αλλά και πολιτικές διαμάχες των Βυζαντινών Χρόνων, τα σκάνδαλα και την μισαλλοδοξία. Με πανταχού παρόν ασφαλώς, το κληροδότημα της αρχαίας σοφίας στον νέο κόσμο: την γεωμετρία και την μηχανική.
Η έρευνα του συγγραφέα και η μελέτη έγκυρων ιστορικών πηγών για την αποτύπωση ορθών πληροφοριών, εμφανείς, τόσο στην βιβλιογραφία που παρατίθεται, όσο και στις επισημάνσεις των πολλών υποσημειώσεων αλλά και κατά τη ρέουσα πλοκή. Καθιστούν δε, ιδιαίτερα σημαντική την παροχή ιστορικής γνώσης, ακόμα και σ’ εκείνους που οι βυζαντινή εποχή δεν είναι ιδιαίτερα αρεστή.
Τεύκρος Μιχαηλίδης
Η αναζήτηση της γνώσης και της αλήθειας είναι διάχυτη στις σελίδες, και κατά τη γνώμη μου, το κύριο μήνυμα του βιβλίου, όπως και η διαπίστωση πως το κυνήγι της εξουσίας είναι «αξία» διαχρονική.
«Αρκετές πηγές αναφέρουν ότι ο Ισίδωρος μελέτησε και υπομνημάτισε την χαμένη σήμερα πραγματεία του Ήρωνος, “Καμαρικά”, όπου περιγράφονταν τεχνικές ανέγερσης και στήριξης αψίδων, θόλων και διαφόρων άλλων τοξοτών κατασκευών».
«Ο Διοσκουρίδης ο Πεδάνιος, υπηρέτησε ως στρατιωτικός γιατρός στον ρωμαϊκό στρατό. Είχε έτσι τη δυνατότητα να ταξιδέψει σε πολλές περιοχές και να μελετήσει μια μεγάλη ποικιλία θεραπευτικών μεθόδων και φαρμακευτικών ουσιών. Καταχώρησε τις γνώσεις του στο ονομαστό έργο του “Περί ύλης Ιατρικής”, όπου περιγράφονται περισσότερες από χίλιες φαρμακευτικές ουσίες και το οποίο παρέμεινε το βασικό έργο φαρμακολογίας μέχρι και το 1600».
Όπως ο ίδιος ο συγγραφέας λέει, μιλώντας για το κίνητρο που του δόθηκε αρχικά και τον οδήγησε στην συγγραφή της συγκεκριμένης ιστορίας, «όταν ένα οικοδόμημα ολοκληρωθεί, δεν πρέπει να φαίνεται ούτε το παραμικρό ίχνος από τις σκαλωσιές του. Εγώ όμως, ήθελα να δω τις σκαλωσιές της Αγίας Σοφίας. Ήθελα να εντοπίσω την υπογραφή του Απολλώνιου από την Πέργη στον θόλο “που έμοιαζε να παράγει μόνος του φως”. Ήθελα σ’ αυτόν τον τρούλο “που φαινόταν να ίπταται χωρίς να στηρίζεται πουθενά”, να αναγνωρίσω την τέχνη του Αρχιμήδη».
Το νέο βιβλίο του Τεύκρου Μιχαηλίδη, κατά τη γνώμη μου απευθύνεται στους λάτρεις της μαθηματικής ή/και αστυνομικής λογοτεχνίας, σε όσους αγαπούν την ιστορική περίοδο του Βυζαντίου, καθώς και στους αναγνώστες που αρέσκονται στην γρήγορη, κινηματογραφική πλοκή.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
«Με το εγώ απέναντι στον εαυτό του»
Γράφει η Ανθούλα Δανιήλ // Διώνη Δημητριάδου: «Παλίμψηστη του Λύκου μου μορφή», Εκδόσεις ΑΩ, 2021 Η Διώνη Δημητριάδου είναι μία πολυτάλαντη παρουσία στον χώρο των Γραμμάτων, ποιήτρια πρώτα από όλα. Παρακολουθώντας κανείς τα έργα και τις ημέρες της
Περισσότερα -
Διήγημα: “Ειρήνη ή Αïρίν”
Της Ευγενίας Γκιόκα // * Ειρήνη ή Αïρίν Ήταν η δεύτερη φορά που την έβλεπε. Η Μυρσίνη την είχε προσέξει, πώς αλλιώς άλλωστε; στο χωριό όλοι γνωρίζονταν και αυτή τη μικρούλα δεν την είχε ξαναδεί. Και
Περισσότερα -
✩ Editorial: «Η περιέργεια και η ψυχή»
Ζωγράφος του μήνα: Ντέιβιντ Χόκνεϊ (David Hockney). Γεννήθηκε στις 9 Ιουλίου 1936 στο Μπράντφορντ της Αγγλίας. Άγγλος ζωγράφος, σχεδιαστής, χαράκτης, φωτογράφος και σκηνογράφος, από τους δημοφιλέστερους του 20ου αιώνα. «Αυτός που προδίδει έστω και για μια
Περισσότερα -
Διήγημα: “H κοπάνα”
Γράφει ο Γιάννης Καμπόλης // * Η κοπάνα Ο Μάνος δεν ήθελε να μπει στο φροντιστήριο. Περίμενε στη γωνία. Η ανάσα του άχνιζε. Κούμπωσε το μπουφάν ως το λαιμό. Κοίταξε το κινητό. Ξεκίνησε για τα αρχαία.
Περισσότερα -
Ποιήση: “5 λεπτά”
Του Κώστα Μοναστήρα // 5 ΛΕΠΤΑ Δώσε μου 5 λεπτά για έρωτα Τόσα λίγα, Ούτε ένα καρβέλι ψωμί, μηδέ ένα ποτήρι κρασί, μήτε ένα κατέβασμα στον “κουλοχέρη”, για να γυρίσει η τύχη μου. Ίσως φτάνουν για ένα
Περισσότερα -
Για το βιβλίο του Λέανδρου Πολενάκη «Λιλήθ ή το φτύσιμο και το φίλημα»
Γράφει η Ελένη Αναγνωστοπούλου // Στις 7-12-2021, στην κεντρική σκηνή του Θεάτρου Σταθμός έγινε η παρουσίαση του νέου βιβλίου του Λέανδρου Πολενάκη με το διπλό τίτλο: “Λιλήθ ή το φτύσιμο και το φίλημα”. Το Fractal έδωσε το
Περισσότερα -
Ποίημα: “Σκόρπιες Σκέψεις”
Του Κωστή Μπούτου // Σκόρπιες Σκέψεις Όλα συμπλέκονται, όλα είναι συγχρονισμένα, όλα είναι συντονισμένα, όλα είναι ενορχηστρωμένα, δοχεία συγκοινωνούντα, παρόντα, ταυτόχρονα, ενεργειακά αενάως μεταβαλλόμενα, συνειδησιακά υποβαλλόμενα. Τίποτε δεν είναι τυχαίο. Η κοσμική ζωή, απόλυτα, αβάσταχτα Δίκαιη.
Περισσότερα
