✔ Εύα Μαθιουδάκη & Κωστής Σχιζάκης: Οι δυο συγγραφείς του “Φταίχτη” ανήκουν στις εξαιρέσεις

Συνέντευξη στον Γιάννη Φαρσάρη //

 

Ολοκληρώνοντας και τη δεύτερη ανάγνωση στον «Φταίχτη», βεβαιώθηκα πως πρόκειται για ένα συναρπαστικό πείραμα συνεργατικής γραφής. Ένα από τα καλύτερα βιβλία της φετινής εσοδείας. Δυο συγγραφείς για ένα πρωτότυπο μυθιστόρημα, ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται διπλά.

Γραφή παιγνιώδης, σαγηνευτική, ειρωνική, μα και συνάμα ποιητική, σε μια μυθοπλασία που διερευνά πολυεπίπεδα τις αιρετικές δεκαετίες του ’70 και του ’80. Σε μιαν εποχή περίεργη, σαν την σημερινή, οι συγγραφείς γυρνούν αντίστροφα τον χρόνο, μα στην περίπτωση του Φταίχτη, ποτέ δεν θα προβλέψεις την επόμενη σκηνή. Η ιστορία που αφηγούνται μοιάζει με κινούμενη άμμο που σε παρασύρει μαζί της. Κι οι συγγραφείς σε κοιτούν από μια γωνιά, αινιγματικά, να βυθίζεσαι στις λέξεις τους.

Τους προσκαλέσαμε στο Fractal να μοιραστούν μαζί μας τα δημιουργικά τους μυστικά.

-Ποια είναι η πιο έντονα ευχάριστη παιδική σας μνήμη;

Εύα Μαθιουδάκη: Όταν απήγγειλα στην μητέρα το πρώτο δίστιχο που σκάρωσα παρατηρώντας τα πουλιά και τα λουλούδια στον κήπο μας. Θα ήμουν δε θα ήμουν πέντε ετών.

Κωστής Σχιζάκης: Ας περιοριστώ στις τρεις… Το μικρό ξύλινο, τότε, τζιπάκι με τα πετάλια που αφού έκανε προπόνηση όλη μέρα γύρω – γύρω από την αυλή, μετά ξεπόρτισε και τράβηξε την ανηφόρα από την Αγίου Μηνά μέχρι τη Γερασίμου Παρδάλη. Ήθελε υποβοήθηση όμως… Κάτι που δεν είχε γίνει αντιληπτό. Όμως και ποίος δεν ήθελε να σπρώξει το καινούργιο τροχοφόρο με τον μικρό Κωστή μέσα.

Η δεύτερη ανάμνηση ήταν η επαφή με το άλλο φύλο. Κάτω από το σομιέ, μακρυά από τους μεγάλους ο γιατρός ήταν το αγαπημένο παιχνίδι φτάνει να το έστηνες και να ‘βρισκες και συνεργό να κρατάει τσίλιες.

Η τρίτη ήταν αρκετά μετέπειτα. Έπιασα το χαλασμένο γραμμόφωνο και μ’ ένα λαστιχάκι το έβαλα στις σωστές στροφές. Μετά οι βελόνες, το βουρτσάκι στο δίσκο , τοποθετείς, σηκώνεις το μπράτσο και μαλακά το αποθέτεις στην άκρη… Ένα βράδυ που ‘βρεχεεεε, που ‘βρεχε μονότονα…

-Μιλήστε μας, αν θέλετε, για την πιο σημαδιακή στιγμή της ζωής σας.

Εύα Μαθιουδάκη: Την πιο σημαδιακή στιγμή της ζωής μου την έζησα μέσα σε ένα τηλεφωνικό θάλαμο στην Βόννη, έξω από τα Ομοσπονδιακά Ιστορικά Αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών της Δυτικής τότε Γερμανίας, όπου μιλώντας στον πατέρα μου, του ανακοίνωσα σχεδόν αυθόρμητα, ότι δεν θα συνεχίσω το διδακτορικό μου στην Οικονομική Ιστορία αλλά θα πιάσω δουλειά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες. Όπως και έγινε. Ήταν μια ιδιαιτέρως ηλιόλουστη ημέρα!

Κωστής Σχιζάκης: Ναι… Μία και μοναδική… Την ξέρω καλά, πολύ καλά… Όταν επανήλθα.

Μυθιστόρημα “Ο φταίχτης”, Εύα Μ. Μαθιουδάκη & Κωστής Σχιζάκης, Εκδόσεις Καστανιώτη, σελ. 272

-Ποιο είναι το βιβλίο εκείνο που σας άλλαξε τη ζωή;

Εύα Μαθιουδάκη: Δεν είναι μόνο ένα. Αλλά ναι διατρέχοντας τα νεανικά μου διαβάσματα θα πω: «Οι αδελφοί Καραμάζοφ» του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι.

Κωστής Σχιζάκης: «Ο Φταίχτης». Με τάραξε… Δεν ήθελα να σταματήσω. Θα τον έφτανα μέχρι τις μέρες μας…

-Ποια πιστεύετε είναι τα συστατικά εκείνα που κάνουν ένα βιβλίο μεγάλο;

Εύα Μαθιουδάκη: Κυρίως η γλώσσα και η αλήθεια του.

Κωστής Σχιζάκης: Οι παγίδες που κρύβουν στον αναγνώστη και τον προκαλούν μία προς μία να τις επισκεφθεί.

-Ποιο βιβλίο βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο κομοδίνο σας;

Εύα Μαθιουδάκη: «Το όνειρο της κόκκινης κάμαρας ή η ιστορία της πέτρας» του ΧΣΟΥΕ -ΤΣΙΝ ΤΣΑΟ σε μετάφραση της Έλλης Λαμπρίδη, Εκδόσεις Gutenberg, 2018.

Κωστής Σχιζάκης: Μα φυσικά τα προς έκδοση. «Παιδικές ασθένειες» και «Το παλαιοπωλείον».

Εύα Μαθιουδάκη

-Το νέο βιβλίο σας με τίτλο «Ο Φταίχτης» κυκλοφόρησε μόλις από τις εκδόσεις Καστανιώτη και ξεκινά το ταξίδι του. Μυήστε μας σ’ αυτό, στις αφορμές και στις ρίζες του, αλλά και στην πρωτότυπη συνεργατική διαδικασία συγγραφής του.

Εύα Μαθιουδάκη: Διαβάζοντας μια ημέρα στο μεσημεριανό μου διάλλειμα ένα αστυνομικό ρεπορτάζ,ακαριαία εμπνεύστηκα αυτό το μυθιστόρημα και κάθισα και έγραψα επιτόπου 2-3 σελίδες, την εισαγωγή δηλαδή του μυθιστορήματος, όπως κυκλοφορεί σήμερα, περιγράφοντας με αδρές γραμμές τόσο τον κεντρικό ήρωα Παναγιώτη, όσο και την μάνα, τα αδέλφια και τον πατέρα του Χρίστο. Εκείνη την εποχή είχα γνωρίσει κοινωνικά τον Κωστή Σχιζάκη σε μια από τις επισκέψεις μου στην Κρήτη και είχα διαβάσει τα πρωτοπόρα για την δεκαετία του ’80 διηγήματα του «Τα παρά προσδοκίαν» που είχα απολαύσει για το μπρίο και την σβελτάδα τους.

Στην πρόταση μου προς τον Κωστή Σχιζάκη περί δοκιμής συν-συγγραφής, οδηγήθηκα κυρίως από ένστικτο, όσο και από μια ανάγκη επιστροφής στις κρητικές ρίζες μου μέσω μιας πνευματικής, έστω, επικοινωνίας. Είχα ήδη δοκιμαστεί στην από κοινού συγγραφή διηγημάτων με φίλους συγγραφείς και ποιητές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διήγημα που έχουμε γράψει μαζί με τον ποιητή Δημήτρη Παπακώστα, «Γαύρος τηγανητός» και έχει δημοσιευθεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό Διάστιχο στις 20/01/2018.

Το μυθιστόρημα βέβαια έχει άλλες απαιτήσεις και προκλήσεις. Δημιουργήσαμε θα έλεγα με τον Κωστή Σχιζάκη με σχετική ευκολία και δημιουργικό πνεύμα ένα ψηφιδωτό κειμένων, το οποίο μετέπειτα επιμελήθηκα για μεγάλο χρονικό διάστημα τόσο εγώ όσο και η ιστορικός Σοφία Γιανναδάκη, σεβόμενες βέβαια και οι δύο τα χαρακτηριστικά και το ύφος της γραφής του κυρίου Σχιζάκη. Αυτό το κείμενο απετέλεσε τον κεντρικό κορμό πριν και την οριστική του επιμέλεια από τον Δημήτρη Λυμπερόπουλο των εκδόσεων Καστανιώτη. Βίωσα δηλαδή την χαρά της πνευματικής γενναιοδωρίας και συνύπαρξης αλλά και την αναπόφευκτη μοναχική πορεία και ευθύνη της ενοποίησης και επιμέλειας των κειμένων μας.

Το αποτέλεσμα ελπίζω να μας δικαιώσει. «Ο φταίχτης» αν έχει ένα προσόν αυτό είναι της παντελούς έλλειψης επιτήδευσης, της κινηματογραφικής ροής αλλά και της αποκαθήλωσης της πολύπαθης δεκαετίας του ’70.

Κωστής Σχιζάκης: Ομολογώ ότι δεν έχω να πω και πολλά για ένα βιβλίο που έχει ολοκληρωθεί, που έχει τελειώσει. Είναι πολύ καλύτερο να μιλήσουν οι αναγνώστες και μόνον. Αυτοί που θα το επαινέσουν ή θα το επικρίνουν. Θεωρώ όμως ότι είναι μια μεγάλη επιτυχία που του αξίζει κάθε καλό.

-Μπορείτε να ξεχωρίσετε ένα ποίημα, μια ταινία, μια ζωγραφιά κι ένα τραγούδι;

Εύα Μαθιουδάκη: Ο «Θάνατος στην Βενετία» του Βισκόντι είναι όλα αυτά σε ένα.

Κωστής Σχιζάκης: Ένα ξεχωριστό ποίημα για μένα πάντα πηγή θάρρους είναι ο «Μπολιβάρ» του Εγγονόπουλου. Σ’ ότι αφορά τη ζωγραφιά επιτρέψτε μου πλέον να θυμάμαι εκθέσεις, σπουδαίες εκθέσεις κι όχι ένα και μόνο έργο. Σαν τέτοιες ξεχωρίζω τις δικές μας ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ, τον ΕΡΩΣ -ΗΡΩΣ, τις ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ και βέβαια την ματιά στο ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ. Όλες αυτές οι εκθέσεις έχουν φύγει από τον τόπο μας κι έχουν παρουσιαστεί και σ’ άλλη γη σ’ άλλα μέρη. Το τραγούδι, τη μελωδία, τη θέλω πάντα να είναι του Μάνου Χατζηδάκη κι ας είναι όποια θέλει.

-Ποια είναι πιο αγαπημένη σας γωνιά στο Ηράκλειο Κρήτης;

Εύα Μαθιουδάκη: Το δρομάκι με το λαξευμένο γυναικείο άγαλμα της κρήνης Sagrendo στο βόρειο τμήμα της Λότζια.

Κωστής Σχιζάκης: Κάποια που να μου προσφέρει μεγάλο άνοιγμα. Άμα κουραστώ σε μια πηγαίνω σ άλλη. Κι έχει τόσες πολλές… Εξ άλλου εκτιμώ τα πηγαδάκια της πόλης κι αυτά τα συναντά κανείς τυχαία. Εκεί κάθομαι κι’ εγώ. Μαζί τους.

-Σε ποια ιστορική εποχή θα θέλατε να ζείτε;

Εύα Μαθιουδάκη: Προϊστορική δεν μετράει; Χα Χα!

Κωστής Σχιζάκης: Νομίζω στην επόμενη γενιά. Αυτό θα μου άρεσε. Θα ‘θελα έναν νέο κόσμο που σε τίποτα να μην μοιάζει με τον παλιό. Όμως αυτό το λέω με ιδεολογική έννοια. Δεν είναι έτσι απ’ ότι παρατηρώ. Και θυμώνω.

Κωστής Σχιζάκης

-Τι συμβουλή θα δίνατε σε έναν νεαρό συγγραφέα που ξενυχτάει παλεύοντας για τ’ όνειρό του;

Εύα Μαθιουδάκη: Κλισέ βέβαια αλλά να διαβάζει και να πιστεύει στις λέξεις του.

Κωστής Σχιζάκης: Να μην ακούει τις μετριότητες που τον συμβουλεύουν παρά να βλέπει στα μάτια τους σπουδαίους που του χαμογελούν ενθαρρυντικά.

-Πιστεύετε πως το ίντερνετ έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο που γράφεται και διαβάζεται η λογοτεχνία;

Εύα Μαθιουδάκη: Βεβαίως, πιστεύω επίσης ότι έχουμε να περιμένουμε πολλά ακόμη από την τεχνολογία τόσο ως προς την κατεύθυνση του άπιαστου ονείρου, αυτού της ενοποίησης των τεχνών αλλά και στην δημιουργία νέων μορφών τέχνης, τόσο πρωτοπόρες όσο και αυτές που στην πορεία του απώλεσε το ανθρώπινο είδος.

Κωστής Σχιζάκης: Στον απόλυτο βαθμό. Και είναι τόσο ωραίο αυτό. Με μαγεύει. Ίσως να μην έγραφα αλλιώς. Και πόσο παραπάνω γνωρίζουν αν το χειρίζονται οι νεώτεροι. Είναι ένα θαύμα. Ένα σύγχρονο θαύμα. Το επικροτώ.

-Συμπληρώστε τη φράση: «Το μέλλον ανήκει σε αυτούς που…»

Εύα Μαθιουδάκη: …ονειρεύονται!

Κωστής Σχιζάκης: … έρχονται από το χτες.