Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Σωκρατική μέθοδος αυτοβελτίωσης δια τής λογοτεχνίας. Πεζοθεραπεία [ας νεολογίσω]»
12/10/2022, 9:49 πμ

«Σωκρατική μέθοδος αυτοβελτίωσης δια τής λογοτεχνίας. Πεζοθεραπεία [ας νεολογίσω]»

Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *

 

Εύα Στάμου, «Η επίσκεψη», εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2022, σελ. 177

 

Με την γνωστή της ψυχογραφική διεισδυτικότητα, η παθιασμένη με την γραφή και θεατρόφιλος Διδάκτωρ Ψυχολογίας αναζητεί τον δρόμο που γίνεται συντομότερη η τομή προς το υποσυνείδητο, πάντοτε επώδυνη. Η κρυμμένη ειρωνεία, χαρακτηριστικό στοιχείο τής γραφής της, προϋποθέτει γνώση αλλά και απομυθοποίηση τής συνήθους ανθρωπίνης καταστάσεως. Θέλει κότσια και νοητικά εργαλεία για να μπορείς να γράφεις τόσο αποστασιοποιημένη από το θυμικό σου σώμα. Η συγγραφέας λειτουργεί σαν θεατής και κριτικός των σκηνών που περιγράφει επιτυγχάνοντας μια κάποιου είδους ψυχοδραματική αναπαράσταση. Νιώθεις πως το αυθεντικό, το πρωτότυπο τοπίο τής έμπνευσής της το βλέπει μόνον εκείνη. Κι εκεί ακριβώς έγκειται η γοητεία τής λογοτεχνικής της περιπέτειας.

Αληθοφανείς ιστορίες, σαν βγαλμένες μέσα από τη ζωή, συρραφή επεισοδίων, αναστροφή καλωδίων, δημιουργία νέων συνάψεων στον εγκέφαλο τού αναγνώστη, οι νευρώνες αναστατώνονται με μια υπολογισμένη ψυχρότητα σχεδόν χειρουργική, η λογοτεχνικότητα ελλοχεύει στο ύφος κι όχι στη γλώσσα, τα πάντα φωτίζονται πλατιά με έναν γαλακτώδη ήλιο που κατακυριεύει το σύμπαν απομυθοποιώντας το.

Ακριβώς εδώ έγκειται το αφηγηματικό μυστικό τής δεινής πεζογράφου και ερευνήτριας: μιλάει απλά, κατανοητά, «στρογγυλά», στέρεα και περιμένει από τον άλλον να συνδημιουργήσει το απαραίτητο εκείνο φαντασιακό πεδίο πάνω στο οποίο θα ξεδιπλώσει τα όνειρά του.

Αφήνει τον αναγνώστη να συμπληρώνει ως θεατής τις ψηφίδες που θα απεικονίσουν το δικό του ψυχόδραμα στην λευκή οθόνη τού αφηγητή.

Είναι κι αυτή μια μέθοδος μαιευτική που δεν εξαρτάται από ρεύματα και σχολές, δεν θυμίζει τίποτα. Είναι μια μέθοδος «ανακριτική» σχεδόν που αφήνεις τον άλλον μετέωρο στο λογικό κενό και περιμένεις να σπάσει, να καεί, να θρυμματιστεί σε χιλιάδες κομμάτια.

Δεν ξέρω κατά πόσον αυτό μπορεί να θεωρηθεί νοητική (ή και ψυχοσωματικό) «βασανιστήριο» είναι όμως ένα δοκιμασμένο εργαλείο να ανοίγεις τις ψυχές των άλλων σαν στρείδι με το πρόσχημα τής αφήγησης μιας «ιστορίας», που λειτουργεί ως πέπλο καπνού πάνω από την ηλιόλουστη αποτυχία τής καθημερινότητας να μας συναρπάσει. Αυτό ακριβώς διεκτραγωδεί από βιβλίου εις βιβλίον η απαρόμοιαστη συγγραφέας που κυριολεκτικά συν-γράφει με τους αναγνώστες της την δική της μοναχική πορεία στα Γράμματα, που δεν έχει καταστεί ακόμη κατανοητή, αφού δεν ακολουθεί πεπατημένες οδούς και δρόμους πολυσύχναστους. Ακολουθεί την δική της ατραπό, όπου παρασύρει – σαν Κρίκη – τα υποψήφια θύματά της και τους απελευθερώνει από τον οπό τής πίκρας του.

Μπορεί να κυλούν γρήγορα οι σελίδες, να διευκολύνεται η ανάγνωση, σου μένει όμως χρόνια μετά η θύμηση τής ανάγνωσης (ο τόπος, ο χρόνος, οι συνθήκες, τα συνθήματα, τα μεταισθήματα). Δεν είναι λίγο κι αυτό ως μετείκασμα μιας εποχής μάλλον βιαστικής αποτετανωμένης σε στάσεις και πόζες που δεν αναπαράγουν τις μορφές αλλά τις αποκρυσταλλώνουν.

Μιλάω ίσως αφηρημένα και «ποιητικά» εδώ, όχι γιατί σ’ αυτό με οδηγεί – ως αντίδραση – η ανάγνωση τού πρωτοτύπου αυτού συμπιλήματος αφηγήσεων, αλλά ίσως γιατί αυτό τούτο το σύν-εργο μού υποβάλλει ανάλογες τακτικές και τεχνικές προσομοίωσης μετάδοσης τού νοήματος ως διαμεσολαβημένο αίσθημα, ανοικτό σε υποχωρήσεις παλαιού τύπου, που οδηγούν όμως σε καινούργιες μορφές, κρυστάλλινες και ξεκάθαρες.

Απαιτεί έρευνα αυτή η ηθελημένη απλότητα. Είναι το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο. Και προϋποθέτει κατοχή των εκφραστικών μέσων, που μόνον η επίπονη δουλειά μπορεί να εξασφαλίσει σε τόση διάρκεια εκτεταμένου χωροχρόνου.

 

Εύα Στάμου

 

Ιστορίες θαρρείς βγαλμένες μέσα από την ζωή, που δεν μιμούνται τη ζωή μήτε την αναπαράγουν, αλλά οδηγούν τον αναγνώστη σε σκέψεις έτσι ώστε να αναθεωρήσει τη δική του ζωή.

Σωκρατική μέθοδος αυτοβελτίωσης δια τής λογοτεχνίας. Πεζοθεραπεία [ας νεολογίσω]. Θέλει χρόνια να φτάσεις εκεί. Κι όταν φτάσεις είναι πια αρκετό, αν θέλεις να αγγίξεις τις ψυχές των άλλων ανθρώπων.

Διαμεσολαβημένη εμπειρία εμμέσως χρήσιμη και αμέσως μεταβολιζόμενη.

Η Εύα Στάμου είναι μοναδικό φαινόμενο στα Ελληνικά Γράμματα. Θα την κατανοήσουμε (και θα την εκτιμήσουμε ίσως όπως της αξίζει) μόλις την δούμε από ικανή και αναγκαία χρονική απόσταση. Το διάνυσμα τού χωροχρόνου δεν έχει ποτέ μία φορά (έξω από τις μη αντιστρεπτές βιοχημικές αντιδράσεις τού εγκεφάλου μας – ο ηλεκτρομαγνητισμός είναι περισσότερον ελεύθερος και «σφαιρικός»).

Με αυτά και με τούτα τα σιβυλλικά κλείνω κι ετούτη την βιβλιοκρισία, που ακόμα κι αν θεωρηθεί ακρισία δεν είναι ουδέποτε λυσιτελής αδιακρισία.

 

 

* Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας (https://konstantinosbouras.gr)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top