Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Λυρισμός και Χαρμολύπη
09/02/2021, 9:50 μμ

Λυρισμός και Χαρμολύπη

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // *

 

Χρήστος Αντωνίου, “Εν βυθώ…”, Νίκας/Ποίηση, Αθήνα 2020, σελ. 52.

 

Η έβδομη ποιητική συλλογή του Χρήστου Αντωνίου, διδάκτορα Φιλολογίας με εξειδίκευση στην επίδραση της λαϊκής παράδοσης στο έργου του Γιώργου Σεφέρη.

Επίμονος λυρισμός και συνήθης χαρμολύπη. Μοναξιά η πλέον χρησιμοποιούμενη λέξη, μαζί με την αγάπη, τον έρωτα, το φιλί, τη γυναίκα.

Κι αυτοσαρκασμός, ειρωνεία των “μη γενναίων στην ηδονή” (για να παραπέμψουμε στον Καβάφη). Καρυωτακική απελπισία και πολυδούρεια εξιδανίκευση του Άλλου με θεοκρατικά ερωτικά κριτήρια.

Η εμμονή στο μοτίβο της μοναξιάς προβάλλεται ακόμα και στον μη μοναχικό Ποιητή Γιώργο Βέη (στο ποίημα της σελίδας 42 με τίτλο “Η οχιά”).

Νεορομαντισμός και νεοπλατωνισμός, σε συνδυασμό με φροϋδική μετάθεση και εξιδανίκευση ανιχνεύεται στο ποίημα “Έρωτας αηδόνι” (σελ. 40).

Το αμέσως επόμενο “Το ατίθασο άλογο” αναφέρεται μάλλον στο ά-Λογο, το οποίο απέφυγε συστηματικά κι – ως φαίνεται – συνεχίζει να αποτάσσεται ο μορφωμένος ποιητής.

Εκτός όμως από την ποίηση του Σεφέρη που συνηχεί διαρκώς στο υπό-κείμενο κι ο Ελύτης παρεισφρέει στο ποίημα της σελίδας 47 με τίτλο “Τα κορίτσια”.

Με εξομολογητικό ποίημα ποιητικής ξεκινάει αυτή η συλλογή με αυτοψυχαναλυτικό ποίημα κλείνει. Ας το διαβάσουμε:

 

Το μυστικό

 

Το ξέρω πως δεν ήρθα άσκοπα στον κόσμο

και πως κάτι τουλάχιστον θ’ αγγίξω,

την αίσθηση ίσως που θ’ ανάψει μέσα μου λαμπάδα

να καίει στην εκκλησιά

για χάρη εκείνης της αγάπης που δεν γνώρισα.

 

Καρυωτατική μελαγχολία και υπαρξιακά αδιέξοδα, μάταιες μεταμέλειες και αμφισβήτηση του εαυτού του ομιλούντος προσωπείου, το οποίο όμως – θα πρέπει να σημειώσουμε πως – ουδέποτε αποδομείται, αλλά τυλίγεται με φίλτρα και πέπλα αντάξια της Ίσιδας-Σαλώμης.

Κάτω από αυτό το πλούσιο σε νοήματα τεχνούργημα διαφαίνεται η παρακμή του Δυτικού Πολιτισμού και το ξεστράτισμα του ανθρώπινου είδους από το διονυσιακό στοιχείο της χαράς της ζωής σε κατά συνθήκην αλήθειες και ασφυκτικές συμβάσεις που δεν αφήνουν την ταλαίπωρη ψυχή μας να ανασάνει.

Η εγγενής και αναπότρεπτη απαισιοδοξία που προκαλεί κάθε αποκοπή από την Φύση οξύνεται ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια της Βιομηχανικής Επανάστασης για να φτάσει στο αποκορύφωμα με το ξέφτισμα όλων των ουτοπιών και το αδύνατο κάθε ευτοπίας, ακόμα και ποιητικής.

Δεν είναι όμως “ποίηση της ήττας” η Μούσα που υπηρετεί ο καλός φιλόλογος Χρήστος Αντωνίου, δεν είναι μήτε καν συνέχιση της ποιητικής του Σεφέρη. Είναι γνήσιος σπαραγμός και ατόφιος αναστεναγμός, από εκείνους που δεν εκβάλλουν τον ριζωμένο βαθιά μέσα μας συλλογικό πόνο.

 

Χρήστος Αντωνίου

 

Πρωτοπρόσωπος αφηγητής που ομιλεί για το βάθη του Συλλογικού Ασυνειδήτου και για τη βεβαρημένη με αποτυχίες Συλλογική παραζαλισμένη Συνειδητότητα.

Ο τίτλος είναι σαφής και η εικονοποίηση του εξωφύλλου επίσης. Ναυάγια στον βυθό οι ζωές μας και οι ψυχές μας μεταστρέφουν δια της Τέχνης το πικρό σε βαρύ γλυκό και το αψύ σε διαπερατό.

Επιμελημένη έκδοση, αναδεικνύει τα γραπτά και τους προσθέτει μια άλλη διαχρονική προοπτική, ενώ η συγχρονία συγγραφής τους είναι σαφής και αποκαλύπτεται στην απογοήτευση των ιδεολόγων μετά την Μεταπολίτευση.

Ένας ιδεολόγος είναι και ο Χρήστος Αντωνίου, αγνός, αυθεντικός, θεραπευμένα ρομαντικός αλλά ζωντανός, υπαρξιακά αγκιστρωμένος στον πανάρχαιο μεσογειακό πολιτισμό που τα πάντα συγκρατεί και συνέχει τα αντίθετα.

Ρητορικός διδακτισμός γεφυρώνει τους δύο πόλους του απλοποιημένου πεδίου μιας μεταδιαφωτιστικής Λογικής που έχει επικρατήσει στην Μέση και εν πολλοίς σε μεγάλο μέρος της Ανώτερης και Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Ο Καρυωτάκης όμως μέσα μας διαρκώς διεκδικεί τα δικαιώματα του παρ-ά-Λογου που απολύτως αληθοφανές είναι, ως κληρονομικό του δικαίωμα (για να θυμηθούμε την περίφημη ρήση του Οδυσσέα Ελύτη για το απαράγραπτο της ανθρώπινης ευτυχίας).

Ο πολιτισμός μας διέρχεται από τις Συμπληγάδες μιας μεγάλης Κρίσης και η συν-περιφορά μας ως είδος Οδυσσέων θα κρίνει τη μετάβασή μας σε μία καινούργια Αναγέννηση ή την οπισθοδρόμηση σε έναν καινοφανή Μεσαίωνα. Ελπίζω όχι.

 

 

Ποιητικές φωνές σαν του Χρήστου Αντωνίου έρχονται να τραγουδήσουν για την χαμένη νιότη και τις σπαταλημένες ευκαιρίες που δεν ξανάρχονται όσο κι αν ο Χρόνος είναι κυκλικός.

Ο αφηγηματικός χρόνος στην ποιητική του Χρήστου Αντωνίου είναι γραμμικός, τόσο όσο και μια παραδοσιακή αφήγηση για παιδιά σχολικής ηλικίας. Έχει κι αυτό το στοιχείο την ιδιότυπη χάρη του σε μια εποχή παρά-μορφωμένων ποιητικολογούντων. Κι από αυτή την άποψη, προσιδιάζει στη λαϊκή παράδοση που επηρεάζει τον Σεφέρη και διαβρέχει υπόγεια, σαν ποιητικός υδροφόρος ζωογόνος ορίζοντας όλο το τυπωμένο έργο του σημαντικού και σημαίνοντος Χρήστου Αντωνίου.

Νοσταλγία για μια προκλητική εποχή νεαρών παρορμήσεων που δεν αξιοποιήθηκαν όσο έπρεπε. Και ο Οδυσσέας δεν έφυγε ποτέ από την Ιθάκη. Νοσταλγεί όμως να ξαναγυρίσει.

 

 

* Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός (www.konstantinosbouras.gr)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top