Τα εμβόλια και οι προβλέψεις των ειδικών για την πορεία της πανδημίας    

Γράφει η Ρίτα Βελώνη //

 

Πώς αναμένεται να κυλήσει η χρονιά που μόλις μπήκε από τις επιπτώσεις της πανδημίας; Τι προβλέπουν οι ειδικοί  για τα νέα στελέχη του κορωνοϊού, αλλά  και για τους εμβολιασμούς που ήδη έχουν ξεκινήσει; Πότε θα δούμε  τα αποτελέσματά τους; 

Αν και η κατάσταση είναι ακόμα πολύ ρευστή  για οριστικές απαντήσεις, οι επιστήμονες έχουν έλθει πλέον αντιμέτωποι με πιεστικά διλήμματα και έχουν ανοίξει το σχετικό διάλογο. Και παρότι τα αισιόδοξα νέα δεν λείπουν  –όπως η έγκριση και η άφιξη των πρώτων εμβολίων λίγο πριν πέσει η αυλαία του 2020–, πολλοί προβληματισμοί διεθνώς για την εξέλιξη της πανδημίας θα κληροδοτηθούν και στην   νέα χρονιά, δίνοντας υλικό για απολογισμούς και προβλέψεις. «Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι», προειδοποιεί η Σουαμίγια Συαμινάταν, εκ των επικεφαλής επιστημόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) «Θα χρειαστεί να περιμένουμε έως το τέλος του 2021, πριν αρχίσουμε να βλέπουμε ένα επίπεδο πληθυσμιακής ανοσίας, σε κάποιες χώρες.» Παράλληλα, ο κορυφαίος Αμερικανός ανοσολόγος Άντονι Φάουτσι (ο οποίος αναδείχτηκε ως πρόσωπο της χρονιάς του 2020 στο περιοδικό Time), υπογράμμισε ότι το μεταλλαγμένο στέλεχος του κορωνοϊού δεν φαίνεται να προκαλεί πιο σοβαρά συμπτώματα και ότι τα εμβόλια κατά της covid-19 θα είναι εξίσου αποτελεσματικά στην αντιμετώπισή του. Ο  δρ. Φάουτσι, δήλωσε επίσης πεπεισμένος, ότι τα αρχικά προβλήματα στην εκστρατεία εμβολιασμού θα ξεπεραστούν. «Αν υποθέσουμε ότι η ευρεία εκστρατεία εμβολιασμού προχωρήσει όπως πρέπει τον Μάιο, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο “μόλις φτάσουμε στις αρχές του φθινοπώρου, θα έχουμε αρκετά καλή συλλογική ανοσία, για να επιστρέψουμε σε κάτι που να μοιάζει πολύ με την κανονικότητα –σχολεία, θέατρα, εστιατόρια, αθλητικές εκδηλώσεις”.

Η πορεία της πανδημίας θα κριθεί από τη κινητικότητα των επόμενων ημερών

Ας δούμε όμως τι γίνεται αυτή τη στιγμή στη χώρα μας, μεταφέροντας μερικά από   όσα ειπώθηκαν τις τελευταίες μέρες από τους ειδικούς στη Διαδικτυακή Συνέντευξη Τύπου, εν όψει του 29ου Πανελληνίου Πνευμονολογικού Συνεδρίου, αλλά και στο  διαδικτυακό σεμινάριο (webinar), που διοργάνωσε η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ) για τον Εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού αλλά και για την επίδραση του στη μετάλλαξη.

«Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι και με μία ήπια κάλυψη του εμβολιασμού, 40-50%, που θα έχουμε πετύχει, το καλοκαίρι, θα δούμε μεγάλη ύφεση της επιδημίας. Ίσως από τον Μάιο και μετά». Η αισιόδοξη εκτίμηση ανήκει στον επίκουρο καθηγητή στο Τμήμα Υγιεινής & Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας Γκίκα Μαγιορκίνη, ο οποίος αναφέρει ότι σε αυτή τη φάση είμαστε στη συρρίκνωση του δεύτερου κύματος. Ο καθηγητής Μαγιορκίνης απαντά, μεταξύ άλλων, στο πότε αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός στην Ελλάδα. «Η περαιτέρω πορεία θα κριθεί από την κινητικότητα των επόμενων ημερών. Ωστόσο το γεγονός ότι παραμένουν κλειστές κάποιες δραστηριότητες, οι οποίες σχετίστηκαν με εκθετική αύξηση που είδαμε μέσα Οκτωβρίου -Νοέμβριου, ίσως μας επιτρέψει να είμαστε αισιόδοξοι και να πούμε ότι η επιδημία μπορεί να κινηθεί σε σταθεροποιητικά επίπεδα και να μην δούμε τρίτο κύμα».

Η μετάλλαξη δεν μειώνει την ισχύ του εμβολίου

Με αφορμή τα όσα λέγονται για την ισχύ του εμβολίου σε έναν ιό που μεταλλάσσεται, η επίκουρη καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ Παρασκευή Κατσαούνου, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου είπε ότι, η μετάλλαξη δεν θα επηρεάσει το εμβόλιο γιατί έχει φτιαχτεί χρησιμοποιώντας γενετικό υλικό το οποίο έχει σχέση με τον τρόπο με τον οποίο ο ιός προσβάλλει τα κύτταρά μας.

“Προς το παρόν δεν έχουμε ενδείξεις ότι ο ιός μεταλλάσσεται ταχύτατα, που είναι σημαντικό, και ότι οι μεταλλάξεις που έχουν εμφανιστεί αφορούν το κομμάτι για το οποίο έχει φτιαχτεί το εμβόλιο. Οπότε περιμένουμε”.

Καθησυχαστικός για τη νέα μετάλλαξη του κορωνοϊού που ξεκίνησε από τη Μεγάλη Βρετανία, εμφανίστηκε και ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου Αθανάσιος Εξαδάκτυλος σημειώνοντας ωστόσο ότι ακόμα βρίσκονται υπό εξέταση τα δεδομένα. Σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εμβολίων μετά την εμφάνιση της νέας μετάλλαξης, δήλωσε ότι «τα εμβόλια που βασίζονται στη νέα τεχνολογία, το m-RNA, μπορούν να προσαρμοστούν και δε θα έχουν πιθανότατα πρόβλημα με τη μετάλλαξη που παρατηρείται. Θα είναι αποτελεσματικά».

«Ο κορωνοϊός έχει υψηλό δείκτη μεταδοτικότητας. Μία μετάλλαξη δεν μπορεί να προσδώσει μεγαλύτερη μεταδοτικότητα» γι’ αυτό δεν θα πρέπει να ανησυχούμε ιδιαίτερα» σχολίασε και ο πρύτανης της ιατρικής σχολής του ΕΚΠΑ, Θάνος Δημόπουλος.

Τα διλλήματα για τη δεύτερη δόση

 

Γνωρίζουμε πλέον ότι όλα τα έως τώρα εμβόλια (Pfizer/BioNTech, Moderna, Οξφόρδης/Astra Zeneca) απαιτούν δύο δόσεις. Στις ΗΠΑ οι αρχές κρατούν στην άκρη διαθέσιμα εμβόλια για να κάνουν τη δεύτερη δόση στην ώρα της, αλλά στη Βρετανία προτιμούν να αναβάλουν τη δεύτερη δόση για αργότερα (έως και 12 εβδομάδες, δηλαδή τριπλάσιο χρονικό διάστημα), προκειμένου να κάνουν περισσότερες πρώτες δόσεις. Ορισμένοι  επιστήμονες ωστόσο φοβούνται ότι αυτή η τακτική της καθυστέρησης μπορεί να αποβεί καταστροφική, εν μέρει για ψυχολογικούς λόγους. Ο δρ Σλάουι, που ηγείται την εμβολιαστικής επιχείρησης στις ΗΠΑ και δεν αποκλείει την χορήγηση δύο μισών δόσεων, έχει επίσης επισημάνει ότι «η προσέγγιση μερικών χωρών να καθυστερήσουν τη δεύτερη δόση, μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ και να μειώσει την εμπιστοσύνη στα εμβόλια». Η Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων της ΕΕ Στέλλα Κυριακίδου υποστηρίζει ότι το πακέτο των εμβολίων που έχει κλείσει η ΕΕ είναι ένα πολύ καλό παρόλα αυτά η παραγωγή του ακόμα καθυστερεί. «Θεωρώ ότι υπάρχει η πιθανότητα να βελτιωθεί η κατάσταση προς τα μέσα Φεβρουαρίου, γιατί περιμένουμε το εμβόλιο της Johnson&Johnson, που θα είναι μονοδοσικό. Και εάν και εφόσον έχει καλά αποτελέσματα, θα μπορέσει να επιταχύνει πολύ περισσότερο την εμβολιαστική κάλυψη. Ο εμβολιασμός στην Ελλάδα δεν νομίζω ότι θα ολοκληρωθεί για όλο τον πληθυσμό, πριν το καλοκαίρι».

Τι λένε οι εταιρείες

Οι ίδιες οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν διαφορετικές θέσεις. Στην κλινική δοκιμή της Οξφόρδης/Astra Zeneca μερικοί εθελοντές στη Βρετανία έκαναν τις δύο δόσεις με απόσταση αρκετών μηνών, παρόλα αυτά απέκτησαν κάποια προστασία έναντι της Covid-19. Ο ελληνικής καταγωγής εκτελεστικός αντιπρόεδρος της εταιρείας Μενέλαος Πάγκαλος δήλωσε ότι ένα παρατεταμένο μεσοδιάστημα ανάμεσα στις δόσεις «δίνει πολύ ευελιξία στη διαχείριση των εμβολίων, ανάλογα με τη διαθέσιμη προσφορά τους» και πρόσθεσε ότι η καθυστέρηση της δεύτερης δόσης «μπορεί να βοηθήσει τις χώρες να εμβολιάσουν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού τους για να τα προστατεύσουν γρήγορα».

*Από την άλλη, ο εκπρόσωπος της Pfizer εμφανίστηκε πιο επιφυλακτικός, λέγοντας ότι «μολονότι μια μερική προστασία από το εμβόλιο φαίνεται να αρχίζει από την 12η μέρα μετά την πρώτη δόση, δύο δόσεις απαιτούνται για να επιτευχθεί η μέγιστη προστασία του 95%. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν πως η προστασία από την πρώτη δόση διατηρείται μετά την 21η μέρα».

*  Εκπρόσωπος της Moderna δήλωσε ότι η εταιρεία δεν επιθυμεί να σχολιάσει σε αυτή τη φάση τυχόν αλλαγές στη χορήγηση των δόσεων της.

Ξέρετε ότι

*  Στη Χώρα μας μέχρι τις 9 Ιανουαρίου είχαν εμβολιαστεί 40.163 συμπολίτες μας. Στόχος είναι μέχρι το τέλος του μήνα να εμβολιαστούν 220.000 άτομα, έχοντας εξασφαλίσει για αυτούς και τη δεύτερη δόση του εμβολίου της Pfizer, ενώ σύμφωνα με τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας, Νίκο Χαρδαλιά στόχος είναι να φτάσουμε τους 2 εκατομμύρια εμβολιασμούς τον μήνα.

 

* Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, έχουν δημιουργηθεί ανά την Ελλάδα 1.018 εμβολιαστικά κέντρα σε δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, τα οποία θα λειτουργούν σε πρωινή και απογευματινή βάρδια, έξι ημέρες την εβδομάδα (πλην Κυριακής) και θα μπορούν να εμβολιάσουν 2.117.440 πολίτες τον μήνα.

 

* Σχεδόν ο ένας στους τέσσερις ανθρώπους παγκοσμίως ενδέχεται να μην έχει εμβολιαστεί εναντίον του νέου κορωνοϊού πριν από το 2022 τουλάχιστον, διότι οι πλουσιότερες χώρες, στις οποίες αναλογεί λιγότερο από το 15% του πληθυσμού του πλανήτη, έχουν δεσμεύσει το 51% των δόσεων των πιο υποσχόμενων εμβολίων,. αναφέρει μελέτη που εκπόνησαν ερευνητές της σχολής δημόσιας υγείας Μπλούμπεργκ του πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς των ΗΠΑ. Υπάρχουν βέβαια και οι επιφυλάξεις που εκδηλώνονται από εκείνους που διστάζουν να κάνουν το εμβόλιο-τουλάχιστον τους πρώτους μήνες- αλλά δεν θέλουν να το πουν.

 

*Το μεγάλο στοίχημα για όλες τις κυβερνήσεις στον πλανήτη το 2021, θα είναι να καταφέρουν σε σύντομο σχετικά διάστημα να υπερνικήσουν όλες τις επιφυλάξεις που εκτοξεύουν καθημερινά όσοι δεν θέλουν να κάνουν το εμβόλιο. Όσο για την ελληνική κυβέρνηση έχει σχεδιάσει ένα ευρύ πρόγραμμα ενημέρωσης για τους εμβολιασμούς που ουσιαστικά ξεκίνησε με την συμβολική κίνηση του πρωθυπουργού να εμβολιαστεί από τους πρώτους. Την ίδια ώρα όμως έντονο προβληματισμό προκαλούν οι πληροφορίες από την ανάλυση των δηλώσεων υγειονομικών για τον επερχόμενο εμβολιασμό. Σε μεγάλες πόλεις όπως η Λάρισα ή η Θεσσαλονίκη σε κάποιες περιπτώσεις (που δεν ξεπερνά το 22%) γιατροί και νοσηλευτές διστάζουν να εμβολιαστούν.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ) Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.