Ενώπιον ερωτηματικών και αδιεξόδων

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη //

Αλέξανδρος Μαλλιάς: «Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία» Εκδόσεις Ι. Σιδέρης

Λίγο μετά τη Συμφωνία τών Πρεσπών, ένας από τους πλέον γνώστες τού προβλήματος, ο επί τιμή πρέσβης Αλέξανδρος Μαλλιάς, κυκλοφόρησε το βιβλίο «Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία – Αυτοψία τής Δύσκολης Συμφωνίας τών Πρεσπών», με το οποίο επιχειρεί μια ψύχραιμη προσέγγιση τόσο της Συμφωνίας, όσο και των πιθανών προβλημάτων που μπορούν να προκύψουν απ’ αυτήν.

Ο επί τιμή πρέσβης Αλέξανδρος Μαλλιάς ξεκίνησε τη διπλωματική του καριέρα το 1970, εντασσόμενος στο Γραφείο Πληροφοριών στην Αθήνα τής (τότε) Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Μπολιάστηκε με τρόπο καταλυτικό  με την ευρωπαϊκή ταυτότητα και συνείδηση. Ταυτόχρονα, ο τότε διευθυντής τού «Οικονομικού Ταχυδρόμου» Γιάννης Μαρίνος τού έδωσε την ευκαιρία να αρθρογραφεί τακτικά. Το 1973 του αφαιρέθηκε το διαβατήριο. Μετά την κατάρρευση της δικτατορίας εργάστηκε για ένα περίπου χρόνο στο Γραφείο Τύπου Γενεύης.

Το 1976 πρώτευσε στις εξετάσεις για τη διπλωματική υπηρεσία τού Υπουργείου Εξωτερικών. Υπηρέτησε τη χώρα ως Διπλωμάτης υπό 11 κυβερνήσεις και 15 Υπουργούς Εξωτερικών.

Ο ίδιος τονίζει πως κανόνας του κατά τη διάρκεια τής καριέρας του, ήταν αυτό που γράφει ο Καζαντζάκης στην «Ασκητική»:  «Να αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γη.  Αν δε σωθεί εγώ φταίω».  Η θέση αυτή ήταν ο οδηγός του. Αυτό είναι και το  νόημα ζωής ενός κρατικού λειτουργού, ενός διπλωμάτη.

Ασχολήθηκε συστηματικά με τα Βαλκανικά θέματα από το 1991 συνεχώς μέχρι σήμερα.

Σαν διπλωμάτης υπηρέτησε στο Συμβούλιο της Ευρώπης (1978-1982), Επιτετραμμένος στη Λιβύη( 1983-1984), στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (1987-1988), στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία τής Ελλάδος στον  ΟΗΕ (Νέα Υόρκη, 1989-1993) και Διπλωματικός Σύμβουλος του υπουργού Εξωτερικών  Μιχάλη Παπακωνσταντίνου (καλοκαίρι 1993).

Εν συνεχεία Επικεφαλής στην Ευρωπαϊκή Αποστολή Παρατηρητών για Βουλγαρία και πΓΔΜ. Διετέλεσε πρώτος Διπλωματικός Αντιπρόσωπος Ελλάδος στην πΓΔΜ ( 1995-1999), Πρέσβης στην Αλβανία(1999-2000), και  Διευθυντής Βαλκανικών Υποθέσεων (2000-2005).

Με  απόφαση  του Υπουργού Εξωτερικών Πέτρου Μολυβιάτη τοποθετήθηκε,  επί πρωθυπουργίας τού Κώστα Καραμανλή, Πρέσβης τής Ελλάδος στην Ουάσιγκτον  (2005-2009).  Το καλοκαίρι τού 2009  επιστρέφοντας από την Ουάσιγκτον ορίστηκε Σύμβουλος για Βαλκανικά θέματα της υπουργού Εξωτερικών Ντόρας Μπακογιάννη. Στη θέση αυτή παρέμεινε μετά την κυβερνητική αλλαγή τού Οκτωβρίου 2009 μέχρι τον Δεκέμβριο, οπότε και αποχώρησε με αξιοπρέπεια από το ΥΠΕΞ την ημέρα τής συνταξιοδότησής του.

Έχει γράψει  εκατοντάδες  άρθρα  και δοκίμια στον ελληνικό, βαλκανικό και διεθνή τύπο. Επίσης είναι τακτικός σχολιαστής για θέματα εξωτερικής πολιτικής σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές.

Μετέχει τακτικά σε διεθνή συνέδρια. Προσκαλείται για διαλέξεις και ομιλίες σε ξένα πανεπιστήμια και ινστιτούτα ερευνών.

Είναι διπλωματικός αρθρογράφος στο μηνιαίο περιοδικό «Άμυνα και Διπλωματία» και μετέχει της επιστημονικής επιτροπής τού περιοδικού «Foreign Affairs» (ελληνική έκδοση).

Κατά την θητεία του  ως πρέσβης τής Ελλάδος στην Ουάσιγκτον  τιμήθηκε με πολλές σημαντικές διακρίσεις. Τον Ιανουάριο του 2007 βραβεύτηκε στην Ουάσιγκτον  με το Διεθνές Βραβείο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Τον Μάιο του 2013 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ινφογνώμων» το βιβλίο του «Η Άλλη Κρίση – Η Μαρτυρία Ενός Πρέσβη», με πρόλογο του δημοσιογράφου Σταύρου Λυγερού.

Τον Μάρτιο του 2014 δημοσίευσε το δοκίμιο με τίτλο «Το ελληνικό ζήτημα: Για μια άλλη Ελλάδα σε μια διαφορετική Ευρώπη» στο περιοδικό FOREIGN AFFAIRS.

Τον Νοέμβριο του 2016 κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο του, με τίτλο «Οράματα και Χίμαιρες – διαδρομές ενός διπλωμάτη», από τις Εκδόσεις Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ. Τον πρόλογο έχει γράψει ο Καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος.

Τον Αύγουστο του 2017 κυκλοφόρησε το τρίτο του βιβλίο-δοκίμιο  με θέμα «Στον αστερισμό τού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ- Η Νέα Τουρκία και Εμείς» (Εκδόσεις Ι. Σιδέρης), με πρόλογο του δημοσιογράφου Μιχάλη Ιγνατίου.

Τον Νοέμβριο  του 2017  επιμελήθηκε την έκδοση  του  συλλογικού βιβλίου με τίτλο «Ελλάδα και Αλβανία» (Εκδόσεις Ι. Σιδέρης).

Τον Σεπτέμβριο του 2018 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία- Η Αυτοψία τής Δύσκολης Συμφωνίας τών Πρεσπών» (Εκδόσεις Ι. Σιδέρης), με πρόλογο του Ευάγγελου Βενιζέλου.

Σταθερή του επιδίωξη είναι να γίνει και στην Ελλάδα η επανάσταση του αυτονόητου: Να θεσμοθετηθεί και να γίνει πράξη η συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων στα μεγάλα, στα σημαντικά, στα Εθνικά.

Ήδη έχει ενταχθεί στο ψηφοδέλτιο της Ν.Δ. για την Ευρωβουλή.

Αλέξανδρος Μαλλιάς

Το βιβλίο του «Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία – Αυτοψία τής Δύσκολης Συμφωνίας τών Πρεσπών», χαρακτηρίζεται από την επιστημονική ακρίβεια της διεθνούς διπλωματίας. Βήμα προς βήμα, ο Αλ. Μαλλιάς, ανιχνεύει όλα τα ευαίσθητα σημεία τής Συμφωνίας και επισημαίνει τους όποιους κινδύνους εγκυμονούν. Μια από τις βασικές του θέσεις είναι πως όλα θα κριθούν από την πράξη, όχι μόνο από τις επιγραφές και τις ταμπέλες στις πύλες εισόδου, για να δούμε σε ποιο βαθμό η γειτονική χώρα, οι πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι, ο λαός της θα αφομοιώσουν και θα ενσωματώσουν, αποκλειστικά και πλέον μόνο, όπως προβλέπει η Συμφωνία, την ονομασία «Δημοκρατία τής Βόρειας Μακεδονίας» ή «Βόρεια Μακεδονία».

Τους κινδύνους που πιθανόν να προκύψουν από τα θολά σημεία τής Συμφωνίας, επισημαίνει και στον πρόλογο του βιβλίου ο Ευάγγελος Βενιζέλος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις κυβερνητικές αστοχίες, που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν προηγούνταν συζητήσεις με όλο το φάσμα τών πολιτικών κομμάτων και επιλεγόταν μια εθνική γραμμή.

Τις ευθύνες τής κυβέρνησης για μοναχικές αποφάσεις ερήμην τών άλλων κομμάτων επισημαίνει και ο έμπειρος πρέσβης, ο οποίος μάλιστα καταρρίπτει ένα προς ένα τα επιχειρήματα που διατυπώνονται από κυβερνητικούς παράγοντες για αδράνεια των άλλων κυβερνήσεων.

Υπέρμαχος της σύνεσης, της συνεννόησης και της συναίνεσης, τονίζει: «Δυστυχώς θεωρούμε την ατολμία ως αρετή, το θάρρος ως ελάττωμα, τη σύνεση ως δειλία και τη φοβία ως προτέρημα. Αφορίζουμε τη συναίνεση, προκρίνοντας τη σύγκρουση. Επιλέγουμε τη σύγχυση και την άγνοια αντί της καθαρότητας, της γνώσης και της πειθούς. Η θέση μου είναι καθαρή. Απαιτείται σύνεση, συνεννόηση και συναίνεση». Κάτι που δεν χαρακτηρίζει τα όσα μας οδήγησαν στη Συμφωνία τών Πρεσπών.

Διατυπώνοντας τους προβληματισμούς του και τις επιφυλάξεις του ως προς τη Συμφωνία, στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα σε όσους επιμένουν να βλέπουν μόνο θετικά σημεία σ’ αυτήν: «Απορία μού προκαλεί το γεγονός ότι, στο σύνολό τους οι Βουλευτές τού μεγαλύτερου κόμματος της Βουλής χρησιμοποίησαν και επιχειρήματα τα οποία εδώ και 25 χρόνια προβάλλουν τα Σκόπια προκειμένου να καταδείξουν το βάσιμο των επιδιώξεών τους και ταυτόχρονα το άδικο των θέσεων της Ελλάδος. Είτε αφορούν στη γλώσσα, είτε στη διεθνή αναγνώριση με τη συνταγματική ονομασία ‘‘Republic of Macedonia’’. Είναι και αυτό σημείο των καιρών. Θεώρησαν δε χρήσιμο να τα επαναλάβουν από του βήματος της Βουλής, προκειμένου να αντιπαρατεθούν στη σφοδρή και γενικευμένη πολιτική κριτική τής αντιπολίτευσης».

Δριμύ είναι και το ‘‘κατηγορώ’’ του ως προς την κυβερνητική στάση απέναντι στις αντιπολιτευόμενες φωνές: «Από το 1992 είναι η πρώτη φορά που δεν υπάρχει καμιά γέφυρα συνεννόησης και επικοινωνίας, και νομίζω δεν θέλουν να υπάρχει. Εγώ όμως δεν μπορώ να δεχτώ ότι χτίζουμε γέφυρες με τη γειτονική μας χώρα και δεν μπορούμε να έχουμε γέφυρα στην Αθήνα. Η κυβέρνηση πρέπει να δείξει λιγότερη έπαρση έναντι της αντιπολίτευσης. Δεν είναι εχθροί της, είναι πολιτικοί της αντίπαλοι…»

Προχωρώντας ακόμα βαθύτερα στις συνέπειες που είχε η κυβερνητική έπαρση και στα διχαστικά μηνύματα που καλλιέργησε, παραθέτει ένα παλιότερο άρθρο του στην ‘‘Εστία’’ (18-2-2018), όπου ανέφερε προφητικά:

«Πέτυχαν, όσοι προσπάθησαν να διχάσουν μιάν αγανακτισμένη και αποπροσανατολισμένη κοινή γνώμη – που την κρατούν σε διαρκή σύγχυση – αντί να ενώσουν με αφορμή ένα ‘‘Εθνικό Ζήτημα’’. Προέκριναν χρονικά να εξευμενίσουν και να διαβεβαιώσουν την Ουάσιγκτον και να αναζητήσουν θεμιτές λύσεις με την π. Γ.Δ.Μ., απαξιώνοντας ταυτόχρονα αδίκως ως ‘‘εθνικιστική και ανίκανη’’ την στάση εδώ και 27 χρόνια των πολιτικών τους ανταγωνιστών στην Αθήνα.

»Πέτυχαν όσοι ανακάλυψαν σήμερα στο άγνωστο ‘‘εγχειρίδιο καλής διπλωματίας’’ ότι ο αποτελεσματικότερος τρόπος διαπραγμάτευσης με την άλλη πλευρά είναι να αυτοϋπονομεύσεις τη θέση σου και την ισχύ σου, χάνοντας τη στήριξη της κοινής γνώμης…»

Η σεμνότητα χαρακτηρίζει την παράθεση των απόψεών του. Δεν έχει την ψευδαίσθηση ότι ανήκει στην κατηγορία τών ‘‘αλάθητων’’, είτε αυτοί είναι πολιτικοί, είτε δημοσιογράφοι, είτε γεωστρατηγικοί αναλυτές, είτε διπλωμάτες.

Άλλωστε, ο ίδιος είχε γράψει, πρόσφατα σε άρθρο του στην ‘‘Καθημερινή’’ ένα του προβληματισμό, ο οποίος αποκαλύπτει τον σκεπτικισμό του:

«Αμήχανοι πράγματι σήμερα νιώθουμε όσοι πιστέψαμε και εργαστήκαμε για ένα βιώσιμο συμβιβασμό. Εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι δεν εξασφαλίζεται με τη συμφωνία τών Πρεσπών. Εμείς που ακολουθήσαμε κατά καθήκον και συνειδητά τη λεγόμενη εθνική γραμμή από το 1993 και μετά. Μοιάζει να είμαστε μόνοι. Προσπαθούμε να καταλάβουμε, τι ακριβώς υπερασπιζόμαστε τόσα χρόνια; Μήπως τελικά εμείς είμαστε οι μόνοι που δεν είχαμε αντιληφθεί την εθνική γραμμή;»

Για τη συζήτηση περί σύνθετης ονομασίας, η οποία έγινε καραμέλα σε όσους υποστηρίζουν πως έπραξαν το εθνικό τους καθήκον, ξεκαθαρίζει επαρκώς την αλήθεια:

«Σύνθετη ονομασία συζητούν οι δυο πλευρές ήδη από τον Μάιο του 1993. Επί κυβέρνησης του αειμνήστου Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, η ελληνική αντιπρόταση στην ονομασία ‘‘Republic of Nova Macedonija’’, που πρότειναν με Σχέδιο Συνθήκης οι Σάιρους Βανς και Λόρδος Ντέιβιντ Όουεν, ήταν η σύνθετη ονομασία  ‘‘SlavoMacedonija’’. Υποβλήθηκε γραπτώς και επισήμως από την Ελλάδα στα Ηνωμένα Έθνη την 28^η Μαΐου 1993 και γνωστοποιήθηκε προς όλους».

Είναι γεγονός πως η άποψή του ότι το «Μακεδονικό» δεν έκλεισε, ούτε λύθηκε με τη συμφωνία, δικαιώνεται. Το δε βιβλίο του αποδεικνύεται πολύτιμο για όποιον θέλει να σχηματίσει υπεύθυνη εικόνα για τις πραγματικές του διαστάσεις.