Fractal

✔ Ελένη Κεκροπούλου: «Η συζυγική πίστη είναι μια ουτοπία»

Συνέντευξη στην Πέρσα Κουμούτση //

 

 

«Μέχρι πριν λίγο καιρό πίστευα ότι είχα ένα ζεστό κι όμορφο σπιτικό που μάτωσα για να του δώσω τα καλύτερα υλικά. Του έβαλα μέσα όλη μου την αγάπη, τη στοργή, την αφοσίωση, την αθώα εμπιστοσύνη μου, την ανοχή μου, την κατανόηση, τα όμορφα παιδιά μου… κι εσένα πρώτ’ απ’ όλους και όλα. Μόνο που τυφλωμένη από τη λάμψη της εφήμερης ευτυχίας μου, δεν είδα ότι δεν μπήκες ποτέ μέσα για τα καλά. Φοβήθηκες το απόλυτο δόσιμο, φοβήθηκες τη φλογερή αγάπη μου, εμένα… Ήσουν με το ένα πόδι μέσα και με το άλλο έξω απ’ αυτό. Το έξω τελικά σε κέρδισε. Και μείναμε εμείς, εγώ και τα παιδιά μας, να σε κοιτάμε ν’ απομακρύνεσαι… Ο γάμος μου κι όσα επένδυσα σ’ αυτόν, ένα δένδρο στον χειμώνα, γυμνό από τα φύλλα του. Όλα πεσμένα κάτω στο υγρό χώμα, κιτρινισμένα, ψυχομαχούν…[απόσπασμα από το νέο της μυθιστόρημα «Το άλλο μισό», ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα για τα πλήγματα και τα τραύματα που η ανθρώπινη επιπολαιότητα μπορεί να καταφέρει σε έναν εύθραυστο θεσμό, τον θεσμό του γάμου, πάνω στον οποίο στηρίζεται το ίδιο το κύτταρο της κοινωνίας: η οικογένεια.]

 

-Αγαπητή κυρία Κεκροπούλου, στην πλειοψηφία τους τα μυθιστορήματα σας, ακόμα και τα ιστορικά, θα έλεγα, ότι θίγουν κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα. Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία έχει τη δύναμη να ‘τα περάσει’ στη συλλογική συνείδηση με ένα πιο αποτελεσματικό ή καίριο τρόπο; Παρέχει λύσεις η λογοτεχνία;

Η λογοτεχνία έχει μεγάλη δύναμη, ακόμη κι όταν δεν καταπιάνεται με σύγχρονα θέματα, αφού τα προβλήματα και τα πάθη των ανθρώπων είναι διαχρονικά. Το ιστορικό μυθιστόρημα που είναι το είδος που προτιμώ, μπορεί να περνάει μηνύματα που έχουν διαχρονικότητα, αν και εκεί το ιστορικό πλαίσιο είναι που απασχολεί κυρίως τον συγγραφέα, καθώς και το ψυχικό περιεχόμενο των ηρώων που ζουν σε μια συγκεκριμένη εποχή. Λύσεις δίνει η λογοτεχνία, μέσα από τα παθήματα των ηρώων που γίνονται μαθήματα για τον αναγνώστη. Σημασία έχει πώς τη διαβάζει κανείς τη λογοτεχνία.

 

 

-Στο τελευταίο σας μυθιστόρημα με τίτλο «Το άλλο μισό», ένα πραγματικά συγκλονιστικό βιβλίο, θίγετε το ζήτημα του γάμου και της απιστίας. Βεβαίως, πολλά βιβλία έχουν γραφτεί με κεντρικό άξονα το συγκεκριμένο θέμα, ωστόσο, η  ποιητικότητα που το διατρέχει είναι αξιοπρόσεκτη. Πώς συνδυάζεται ο έντονος ρεαλισμός με την ποιητικότητα σε αυτήν την περίπτωση;

Η ίδια η ελληνική γλώσσα ενσωματώνει μέσα της την ποιητικότητα και την μουσικότητα, και όσοι έχουμε σαν εργαλείο δουλειάς μας αυτήν ακριβώς τη γλώσσα, έχουμε και ένα επιπλέον πλεονέκτημα. Το θέμα του μυθιστορήματός μου είναι κοινότοπο μεν, αλλά το θέμα της απιστίας και της απόρριψης, είναι πάντα κάτι που πληγώνει τον άνθρωπο, σε όποια εποχή κι αν ζει, ακόμη και στη δική μας εντελώς πεζή, ο οποίος χρειάζεται μια ολόκληρη ζωή για να μπορέσει να αυτοβελτιωθεί και να βρει την άκρη με τον ίδιο του τον εαυτό. Συνειδητοποιούμε πολύ αργά στη ζωή μας, ότι στην ουσία είμαστε πάντα μόνοι, έστω κι αν έχουμε κάνει οικογένεια και παιδιά. Στο τέλος μένουμε πάντα αντιμέτωποι με το εγώ, τον εαυτό μας. Απ’ αυτόν πηγάζουν όλα, και σ’ αυτόν καταλήγουν. Άλλωστε η προσωπική αντωνυμία στο πρώτο πρόσωπο, αν δεν ήταν τόσο φιλοσοφικά σημαντική, δεν θα είχε την πρωτοκαθεδρία. Θα ξεκινούσε, ας πούμε από το εσύ ή από το αυτός. Η ποίηση μπορεί να είναι ρεαλισμός, και ο ρεαλισμός μπορεί να εμπεριέχει ποίηση. Είναι πάλι αυτή η ευλογημένη γλώσσα που σου δίνει τη δυνατότητα να ξεπεράσεις τον εαυτό σου.

 

-Στο βιβλίο σας αποκαλείτε τον γάμο ‘εύθραυστο δεσμό’. Και όντως συμφωνώ ότι είναι. Εντούτοις, πως εξηγείτε ένας τόσο εύθραυστος δεσμό, να κρατά αιώνες τώρα; Ποια θεωρείτε τα πραγματικά αίτια της ύπαρξής του;

Ο γάμος δεν είναι μόνο ένας εύθραυστος δεσμός. Είναι ένας παρά φύσιν θεσμός, κατά την άποψή μου, γιατί στον βωμό του πρέπει να θυσιαστεί ο ένας απ’ τους δυο. Αυτός που αντέχει περισσότερο. Συνήθως θυσιάζεται η γυναίκα. Φέρνει στον κόσμο παιδιά, από τα οποία δεν αποδεσμεύεται ποτέ, ακόμη κι αν μεγαλώσουν και ανεξαρτητοποιηθούν. Εκείνη θα είναι πάντα εκεί, για να επωμίζεται τις έγνοιες τους. Για τους άνδρες, έστω κι αν υπάρχουν εξαιρέσεις, είναι εντελώς διαφορετικό. Δεν είναι λίγοι αυτοί, που όταν βλέπουν τα προβλήματα στην οικογένεια να συσσωρεύονται, γυρνούν την πλάτη στον γάμο και ακολουθούν ένα άλλο μονοπάτι πιο εύκολο, πιο διασκεδαστικό. Αγνοούν ωστόσο, ότι όλα τα μονοπάτια, όσο διαφορετικά, οδηγούν στο ίδιο τέρμα. Ο γάμος έγινε θεσμός από κοινωνική και θρησκευτική αναγκαιότητα. Για να ελέγχεται ο πληθυσμός μιας χώρας, για να ελέγχει την γνησιότητα των απογόνων του ο άνδρας στις κοινωνίες μας, δυτικές και ανατολικές που εξακολουθούν να είναι ανδροκρατούμενες. Η οικογένεια είναι το κύτταρο αυτό καθαυτό της κοινωνίας και ως εκ τούτου πρέπει να διέπεται από τους κανόνες που θέτει η πολιτεία.

 

-Η ανθρώπινη επιπολαιότητα ευθύνεται κατ’ αποκλειστικότητα για μια τέτοια συνθήκη, ή μήπως συντρέχουν και άλλοι λόγοι; Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα βαθύτερα αίτια, τουλάχιστον όπως τα θίγετε στο βιβλίο.

Συντρέχουν πολλοί λόγοι. Η αποκλειστικότητα, και για τις δυο πλευρές ενός γάμου, είναι κάτι το αφόρητο σε βάθος χρόνου, αφού κανείς, ούτε η γυναίκα ούτε ο άνδρας είναι στην ουσία μονογαμικοί. Όμως η γυναίκα, σαν το πιο ευάλωτο από καταβολής κόσμου μέρος, ποδηγετείται, αρχικά με πεποιθήσεις που της τις «φυτεύει» το κοινωνικό κατεστημένο από τα μικράτα της (το κορίτσι είναι σαν το λουλούδι, παίζει με τις κούκλες, το αγόρι είναι πολεμιστής, παίζει με αυτοκινητάκια κλπ.), πρέπει κατά τον κοινωνικό κανόνα του ταιριάσματος η σύζυγος να είναι μικρότερη από τον άνδρα, λίγο πιο κοντή απ’ αυτόν, και άλλες τέτοιες χειραγωγικού τύπου ανοησίες, ώστε να φαίνεται η διαφορά της από τον άνδρα. Παλιά δικαιολογούσαν την διαφορά ηλικίας λέγοντας ότι η γυναίκα πρέπει να είναι μικρότερη, γιατί γερνάει πιο γρήγορα και άλλα τέτοια ευτράπελα, ίσα ίσα για να δημιουργούν στη γυναίκα άγχος και ενοχές που τις σέρνει αιώνες τώρα.

 

-Τα υπαρξιακά προβλήματα, ο φόβος του θανάτου, για παράδειγμα, έχει να κάνει με το θέμα της απιστίας; Μεγάλοι Ψυχαναλυτές συνδέουν τα δυο, νομίζω μάλιστα ότι το αναφέρετε κάπου στο βιβλίο.

Σίγουρα ο φόβος της απώλειας της σωματικής δύναμης και ο φόβος του θανάτου, οδηγεί τον άνδρα κυρίως, το αρσενικό κυνηγιάρικο, με μαθηματική ακρίβεια στην απιστία. Νομίζει ότι ένα νεότερο κορμί θα του δώσει την χαμένη σφριγηλότητα, και σίγουρα αφού νομίζει ότι γίνεται νεότερος με τον τρόπο αυτόν, αντλώντας νεότητα από τον άλλον, σαν βαμπίρ, αποδιώχνει κατά κάποιον τρόπο (εικονικά και όχι ουσιαστικά) και τον φόβο του θανάτου που φέρνει η γήρανση. Βέβαια, τα υπαρξιακά προβλήματα τα ανακουφίζει μόνο η φιλοσοφία, το φιλοσοφείν. Κάτι που το έχουμε μαζικά λησμονήσει, γιατί μας έχει απορροφήσει -στην βιαστική εποχή μας που βασιλεύει η ισχύς του χρήματος και μόνο- η μαγνητική έλξη της ύλης. Για την γυναίκα η απιστία είναι άλλο πράγμα. Καλύπτει δυσαναπλήρωτα κενά της σχέσης της με τον άντρα.

 

 

-Η ‘φθορά’ σε μια σχέση συνήθως επέρχεται με την πάροδο του χρόνου; Ο χρόνος όντως είναι μέγας φθοροποιός. Πώς αποτρέπεται, λοιπόν, αυτή η φθορά, αν αποτρέπεται.

Ο χρόνος είναι φθοροποιός για τα πάντα. Πόσο μάλλον για μια σχέση γάμου, όπου ο ένας βλέπει τον άλλον εικοσιτέσσερεις ώρες το εικοσιτετράωρο, τον βλέπει και τον ανέχεται στις πιο προσωπικές του στιγμές, με αποτέλεσμα να χάνεται η αρχική ιλουστρασιόν εικόνα, η μαγεία -η ψεύτικη μαγεία που μας την έμαθαν ταΐζοντάς μας με παραμύθια, με ροζ ρομάντζα με την ψευδαίσθηση ότι ο έρωτας μπορεί να είναι παντοτινός και άλλα τέτοια χαριτωμένα. Όταν έρχονται τα παιδιά σε έναν γάμο, αρχίζουν τα δύσκολα. Αρχίζουν οι προστριβές, γιατί ο καθένας θέλει να βλέπει στα παιδιά του τις αυριανές ιδιοφυΐες, να βλέπει τον εαυτό του, για να μην αναφερθούμε και στο οικογενειακό περιβάλλον, τους πεθερούς και τις πεθερές που θέλουν τούτο και το άλλο για και από τα εγγόνια. Λυπάμαι να το πω, αλλά η φθορά δεν αποτρέπεται. Θα πρέπει να συμφιλιωθούμε μ’ αυτήν. Εδώ θα βοηθήσει μόνο η στωική φιλοσοφία…

 

-Στο βιβλίο σας τα πρόσωπα που βιώνουν αυτή τη θλιβερή συνθήκη μοιάζουν να είναι χαμένα, αποπροσανατολισμένα, σαν να βαδίζουν σ’ ένα σκοτεινό και ατέλειωτο λαβύρινθο. Βιώνουν μια τραγικότητα ακόμα και εκείνο που συντελεί στη διάλυση της σχέσης. Συμφωνείτε;

Συμφωνώ απόλυτα. Οι ήρωές μου δεν μπορούν να προσανατολιστούν, γιατί από την αρχή είχαν ακολουθήσει παράλληλους δρόμους, χωρίς να το συνειδητοποιούν. Παράλληλος δρόμος, μπορεί να σημαίνει εντελώς διαφορετικός χαρακτήρας. Δυο διαφορετικοί χαρακτήρες που τους τυφλώνει ο έρωτας και νομίζουν ότι ταιριάζουν, όταν η τύφλωση αρχίζει και υποχωρεί, βλέπουν τότε ότι βαδίζουν σε διαφορετικούς δρόμους που πια δεν συναντιούνται ποτέ, όπως συνέβαινε παλιότερα. Η τραγικότητα είναι πάντα το γεγονός ότι μετά την συνειδητοποίηση αυτή, δεν είναι πάντα εύκολο να τραβάει ο καθένας τον δικό του προσωπικό δρόμο, χωρίς προστριβές με το άλλο πρώην μισό.

 

-Πιστεύετε ότι η συζυγική πίστη είναι ένα άλυτο θέμα; Ο γάμος ένα κοινωνικό κατεστημένο που πρέπει κάποτε να σταματήσει; Να αλλάξει; Να διαφοροποιηθεί; Βεβαίως υπάρχουν εναλλακτικοί δρόμοι όπως το σύμφωνο συμβίωσης ή απλώς η συμβίωση. Εντούτοις, πιστεύω ότι αυτές ουσιαστικά είναι απλώς διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος. Ποια είναι η γνώμη σας.

Η συζυγική πίστη είναι μια ουτοπία. Θα υπάρχει υποθέτω κι αυτό το μοντέλο του τέλειου γάμου, αλλά πόσο τέλειο είναι τελικά το τέλειο αφού κι αυτό φέρνει την πλήξη; Ο γάμος είναι ένας παρά φύσιν θεσμός, αφού κάθε άνθρωπος είναι ένα εντελώς διαφορετικό δακτυλικό αποτύπωμα. Κανείς δεν ταιριάζει απόλυτα με κανέναν. Μπορούν οι άνθρωποι να ζουν μαζί για όσο διάστημα αντέχουν ο ένας τον άλλον και μετά να απομακρύνονται ή να χωρίζουν, αλλά να συνεργάζονται, όπως το κάνουν με τους φίλους για παράδειγμα. Το σύμφωνο συμβίωσης είναι ακριβώς η διαφορετική όψη του ίδιου νομίσματος. Αλλά εν πάση περιπτώσει, ο καταναγκασμός που ενέχει ο γάμος, είναι που τον κάνει τόσο εύθραυστο.

 

-Τι θα λέγατε στους νέους ανθρώπους που ερωτεύονται και επιθυμούν να δεσμευτούν ‘για πάντα’ με τον σύντροφο τους; Υπάρχει το ‘για πάντα’, κυρία Κεκροπούλου;

Το «για πάντα» ουσιαστικά δεν υπάρχει. Ούτε η ίδια η ζωή του ανθρώπου δεν διαρκεί για πάντα! Όμως ο έρωτας είναι ανίκητος. Σε κάνει να πιστεύεις ότι εσύ θα κάνεις τη διαφορά. Ότι εσύ μπορείς να το παλέψεις καλύτερα από άλλους. Γι’ αυτό ας μάθουν οι νέοι να ζούνε το τώρα όσο καλύτερα μπορούν. Ανοσία αποκτάς στον έρωτα μόνο με έρωτα. Κι όλοι αυτοί οι ενθουσιώδεις παρήλικες που ισχυρίζονται ότι ο δικός τους έρωτας (και ο γάμος) κράτησε για πάντα, απλώς κρύβουν ότι έχουν συμβιβαστεί.

 

-Σας ευχαριστώ θερμά

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top