Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Είμαι η Σάρα. Είμαι 15.
27/07/2022, 8:47 πμ

Είμαι η Σάρα. Είμαι 15.

Γράφει η Λίλια Τσούβα //

 

Βίκυ Σγουρέλλη «Εφη-βία», εκδ. Books with Shoes 2022

 

Στο βιβλίο της Εφη-βία (Books with Shoes 2022) η συγγραφέας Βίκυ Σγουρέλλη επικεντρώνεται στη δύσκολη εφηβική ηλικία, τη μεταβατική περίοδο από την παιδικότητα στην ενηλικίωση. Σύμφωνα με την Άννα Φρόυντ (Anna Freud, 1895-1982), η εφηβεία συνιστά διακοπή της ήρεμης ανάπτυξης και παραπέμπει σε συναισθηματικές αναταραχές και αναδιοργάνωση.

Το βιβλίο της Σγουρέλλη Εφη-βία είναι ένα graphic novel. Ο όρος έγινε γνωστός στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Αφορά μια φανταστική ιστορία σε μορφή comic που δημοσιεύεται ως βιβλίο. Το ευπρόσιτο είδος ψυχαγωγίας του έντεχνου αφηγηματικού λόγου με την εικόνα, τα εικαστικά και κινηματογραφικά δάνεια, κερδίζει διαρκώς έδαφος και ανήκει στην ένατη τέχνη.

Η Εφη-βία, ευρηματικός ο τίτλος, αφηγείται τα προβλήματα ενός έφηβου κοριτσιού, της Σάρας. Στη σκέψη της Σάρας έχει φωλιάσει η ανησυχία για τη γνώμη των άλλων ως προς εκείνη, καθώς και η σύγκριση του πραγματικού εαυτού με έναν ιδανικό εαυτό, όπως εκείνων που φωτογραφίζονται στο instagram. Το άγχος της απόρριψης και η αγωνία της αποδοχής, ένα από τα χαρακτηριστικά της εφηβείας, οδηγούν σε απώλεια του προσωπικού ελέγχου. Η Σάρα αντιδρά με απομόνωση και άρνηση. Κατασκευάζει θεωρίες με βάση τη δική της λογική, ενώ μεταθέτει τις ευθύνες στη μητέρα της. Το βάρος, η εικόνα της, το πώς τη βλέπουν οι άλλοι, ασκούν τεράστια ψυχολογική πίεση και την αποξενώνουν από αυτό που είναι. Γίνεται ένα αρρωστημένο άτομο που υποφέρει από διατροφικά προβλήματα και κατάθλιψη.

Το βιβλίο δεν είναι διδακτικό. Η ανάλυση όμως της ψυχοθεραπεύτριας Ευγενίας Δάνδη που το συνοδεύει και τονίζει τη σημασία της ενσυναίσθησης στην επίλυση των προβλημάτων των εφήβων, παρέχοντας ταυτόχρονα συμβουλές, συνιστά έμμεσα έναν οδηγό ψυχικής ενδυνάμωσης των εφήβων.

Την ιστορία αφηγείται η ίδια η Σάρα η οποία καταγράφει τις σκέψεις στο τετράδιό της. Ο τρόπος παρουσίασης είναι έξυπνος. Οι σελίδες χωρίζονται σε γκρίζες και έγχρωμες, με αυξομειούμενη γραμματοσειρά, όπως τα συναισθήματα και οι σκέψεις μας. Οι σκοτεινές σκέψεις εκτίθενται στις γκρίζες σελίδες, ενώ οι θετικές στις έγχρωμες. Συχνά τοποθετούνται αντικριστά, για να τονίσουν την αντίθεση, αλλά και να υποδείξουν την άλλη όψη των πραγμάτων.

[…] Έχω φακίδες και στραβή μύτη. Φοράω σιδεράκια. Έχω μικρά μάτια και αραιά φρύδια. Τα μαλλιά μου είναι σγουρά και καστανά, με ατίθασες μπούκλες. Είμαι όντως άσχημη; Γιατί δεν είμαι σαν αυτές στο Instagram;

Οι φακιδούλες είναι της μόδας και η μυτούλα η γαλλική. Η θεία, μου είπε, «Μακάρι να είχα τα μαλλιά σου! Είναι ανθεκτικά και πυκνά. Βέβαια, κι η Μιράντα που τα έχει χάσει, είναι πανέμορφη!» […]

Το πρόβλημα της εικόνας που θίγει η συγγραφέας, είναι ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα στις μέρες μας. Η σχέση μας με τα ΜΜΕ είναι μεγάλη, ενώ το instagram είναι ιδιαίτερα αγαπητό στη νεολαία. Οι εικόνες ωστόσο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι επεξεργασμένες και απέχουν από την πραγματικότητα. Διαμορφώνουν με τον τρόπο αυτό μια πλασματική εικόνα των πραγμάτων και οδηγούν τις έφηβες ή τους εφήβους, αλλά και μεγαλύτερους ηλικιακά ανθρώπους, σε συγκρίσεις τις οποίες ακολουθούν άγχη και συμπλέγματα. Η Αμερικανίδα ακτιβίστρια Έβελιν Ριντ (Evelyn Reed, 1905–1979) έγραφε πως η διαφήμιση πρώτα κομπλεξάρει τη γυναίκα με τις αψεγάδιαστες εικόνες των γυναικείων μοντέλων που προβάλλει και ύστερα τη στρέφει σε αγορές. Στις μέρες μας τα παιδιά πέφτουν θύματα της βίας της διαφήμισης, της τηλεόρασης, των δικτύων, της εικόνας.

Άλλο ζήτημα που θίγει έμμεσα η Σγουρέλη στο βιβλίο Εφη-βία είναι αυτό του σχολικού εκφοβισμού, ζήτημα επίσης καίριο. Την απασχολούν ακόμη τα διαζύγια, τα προβλήματα των μονογονεϊκών οικογενειών, η απόσπαση της προσοχής των παιδιών από τη μελέτη λόγω της τηλεόρασης και του internet, η απομόνωση, αλλά και η φιλία, η τόσο σημαντική για την ηλικία και γενικότερα.

«Το μόνο που τη νοιάζει είναι η δουλειά της» γράφει η Σάρα για τη μητέρα της. «Λείπει όλη τη μέρα και απαιτεί να τα βγάλω πέρα μόνη. Χωρίσανε και θα την πληρώνω εγώ».

Οι αρνητικές σκέψεις οδηγούν τη Σάρα σε ψυχολογικά προβλήματα. Με έξυπνο τρόπο η συγγραφέας και ακολουθώντας τη θεωρία της αποστασιοποίησης του Μπρεχτ, αφήνει τον αναγνώστη να επιλέξει μόνος του το τέλος της ιστορίας στον επίλογο. Προτείνοντας δύο επιλόγους, τον έναν γκρίζο και αυτοκαταστροφικό, τον άλλο έγχρωμο και αισιόδοξο, αναδεικνύει τη διαλεκτική των πραγμάτων, αναπτύσσοντας την κριτική ικανότητα. Κυρίως όμως διοχετεύει στους εφήβους το παιδευτικό μήνυμα πως δεν έχουμε ποτέ μία μόνο επιλογή.

Τον προηγούμενο αιώνα, ο Γιώργος Θεοτοκάς στο κείμενό του Παραινέσεις ενός πατέρα του καιρού μας, έγραφε:

Αγαπημένο μου παιδί,

ξαφνικά αντρώθηκες, στο σώμα, αν όχι ακόμα στο χαρακτήρα… Σε λίγο καιρό, το μεγάλο πρόβλημά σου θα είναι τούτο: πώς θα τα καταφέρεις να σταθείς γερά στα πόδια σου, να νιώσεις πως δεν έχεις πια την ανάγκη κανενός, πως είσαι κύριος των τυχών σου… Ναι, η ζωή, ο έρωτας, η ευτυχία, η δράση, είναι πράματα που έχεις να τα δημιουργήσεις, όπως ο άνθρωπος της τέχνης δημιουργεί ένα έργο ζωντανό και ωραίο. Πρέπει να κινηθούν οι δημιουργικές σου δυνάμεις και πρέπει, ακόμα, να τις κατευθύνεις. Αλίμονό σου αν σταθείς παθητικός εμπρός στον κόσμο σου και περιμένεις να σου δοθεί αυτός. Αν δεν θέλεις να σε πάρει από κάτω, θα βαλθείς να τον πλάσεις εσύ…

 

Βίκυ Σγουρέλλη

 

Η Σγουρέλη στο βιβλίο της Εφη-βία βοηθά τα νέα παιδιά που απομακρύνονται σταδιακά από τους γονείς να αποκτήσουν ενσυναίσθηση και ψυχική ανθεκτικότητα, ώστε να βαδίσουν ομαλά προς την ενηλικίωση. Απευθύνεται παράλληλα και σε κάθε άνθρωπο που, εξαιτίας απογοήτευσης ή απόρριψης, οδηγείται σε κακοποιητική προς τον εαυτό του συμπεριφορά.

Η Σάρα προτρέπει να αγαπήσουμε τον εαυτό μας. Να τον εμπιστευτούμε. Να αγκαλιάσουμε τους ανθρώπους που μας αγαπούν και να αποβάλλουμε τις κακόβουλες -πολλές φορές υποβολιμαίες- κρίσεις των άλλων. Δεν έχουμε ποτέ μία μόνον επιλογή.

Το βιβλίο Εφη-βία της Βίκυς Σγουρέλη πρέπει να μπει στις βιβλιοθήκες των σχολείων, ώστε να το διαβάσουν όσο γίνεται περισσότερα παιδιά. Οικογένεια και εκπαίδευση οφείλουν να στρέψουν τις αδιαμόρφωτες ακόμη προσωπικότητες των εφήβων στο βιβλίο. Οι νέοι άνθρωποι ξεκινούν με όνειρα και φιλοδοξίες. Ας μην τους αποπροσανατολίζουμε με τις αφόρητες συμβάσεις και απαιτήσεις μας. Ορισμένα από τα πρότυπα που διοχετεύουμε ως κοινωνία στα παιδιά, πολλές φορές στο όνομα της δήθεν αθώας μόδας, κρύβουν μέσα τους το κέρδος και λειτουργούν ανασταλτικά, ίσως και κακοποιητικά, στη διάπλαση μιας υγιούς προσωπικότητας. Είναι ανάγκη να διοχετεύσουμε στις ευαίσθητες ψυχές τους την αξία της αγωνιστικότητας, της μελέτης, όπως και την κουλτούρα του λάθους, της αποτυχίας, γιατί αποτελούν μέρος της ζωής.

Η Σάρα είναι ένα κορίτσι στην εφηβεία που παλεύει με τα σκοτάδια του. Θα επικρατήσει η σκοτεινή πλευρά της προσωπικότητας ή η φωτεινή; Εξαρτάται από εκείνη και είναι ζήτημα παιδείας.

Η καλλιτεχνική αρτιότητα της εικονογράφησης του Μανώλη Κοτρώτσιου συμβάλλει ώστε το βιβλίο Εφη-βία να μεταδίδει με τρόπο καίριο τα μηνύματα της συγγραφέως Βίκυς Σγουρέλη.

 

Είμαι η Σάρα. Είμαι 15.
Ο κόσμος είναι μαύρος…
Ο κόσμος είναι γεμάτος χρώματα!
Πώς είμαι έτσι;
Είμαι μια χαρά!
Μισώ τη μαμά μου…
Κάνε με μια αγκαλιά!
Δεν μπορώ άλλο…
Θα τα καταφέρω!

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top