Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Μια ευφυέστατη διαλογική επικοινωνία»
18/10/2022, 10:15 μμ

«Μια ευφυέστατη διαλογική επικοινωνία»

Γράφει η Κατερίνα Λιάτζουρα // *

 

Σκέψεις για το βιβλίο «Διαλεκτική» του Χρήστου Κολτσίδα και της Γιώτας Τεμπρίδου, από τις εκδόσεις Ακυβέρνητες Πολιτείες, 2022

 

Στο βιβλίο με τίτλο Διαλεκτική που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 2022 από τις εκδόσεις Ακυβέρνητες Πολιτείες, ο ποιητής Χρήστος Κολτσίδας και η πεζογράφος Γιώτα Τεμπρίδου μάς παρουσιάζουν μια ευφυέστατη διαλογική επικοινωνία, καταθέτοντας στους αναγνώστες | στις αναγνώστριες τις δικές τους ποιητικές και πεζογραφικές σκέψεις πάνω σε εξήντα έξι έννοιες της φιλοσοφίας. Εύστοχα πολύ μας οδηγούν στην ανάγνωση των διπλών τους εκφάνσεων σημειώνοντας στην Εισαγωγή πρώτος ο ποιητής

 

Αν θέλεις να καταλάβεις έναν άνθρωπο,

κοίτα τι κάνει με τις λέξεις του.

Αν κοιτάξεις καλά, αυτό που κάνει με τις λέξεις του

ξεδιπλώνεται μπροστά σου

όπως μια μικρή ιστορία ξεδιπλώνεται,

όπως ένα ποίημα

ή ένα αστείο.

 

Πάει να πει: λέξεις και άνθρωποι

εδώ πορεύονται μαζί.

 

και στη συνέχεια η πεζογράφος

 

Αυτό δεν είναι ένα λεξικό, παρά τον χαρακτήρα του τον αλφαβητικό. Οι έννοιες αλιεύτηκαν από νερά φιλοσοφικά, με βάση κριτήρια (ημι-προσωπικά) – χώθηκαν μετά σε δοχεία λογοτεχνικά. Η φιλοσοφία αποτέλεσε προϋπόθεση για μας, δεν είναι όμως και για σένα, αναγνώστρια μου, όμοιά μου, αδερφή μου. Η σχέση της με τη λογοτεχνία δεν θα ξεκαθαριστεί εντός· αμφιβάλλω έτσι κι αλλιώς πως αυτές οι δυο θέλουν να ξεκαθαρίσουν τη σχέση τους. Τα μισά ακριβώς κείμενα που θα βρεις εδώ είναι ποιήματα, τα γράφει ποιητής. Τα υπόλοιπα δηλώνουν μικρό-διηγήματα και είναι αλληνής. Πρόταση σερβιρίσματος: σε όλα να μπλεχτείς.

 

Η διαλεκτική ως γνωστών συνδέεται με τις έννοιες του Λόγου και του δια-λέγεσθαι, στοιχειοθετεί διάλογο ή και αντίλογο και με τη μορφή της διαλογικής συνομιλίας, προσπαθεί να αναζητήσει την μια ή την άλλη αλήθεια. Η διαλεκτική συνδέεται άμεσα με τη γλώσσα και αποτελεί δημιούργημα του ομιλούντος ανθρώπου και προϋποθέτει φυσικά, ελάχιστα κοινά χαρακτηριστικά των συν-ομιλούντων. Αυτά τα κοινά χαρακτηριστικά θα λειτουργήσουν σύμφωνα με τον Ηράκλειτο ως κοινή βάση και αφετηρία της διαλογικής συνομιλίας. Τέτοια χαρακτηριστικά είναι η επαρκή σχετική προπαιδεία, η στοιχειώδη ικανότητα συμμετοχής στον κοινό Λόγο, η ελευθερία σκέψης και η συνακόλουθα ικανότητα παραγωγής νοημάτων.

 

Χρήστος Κολτσίδας, Γιώτα Τεμπρίδου

 

Με αυτόν τον τρόπο εμπλέκονται οι δυο τους -ο ποιητής και η πεζογράφος- και [συν]διαλέγονται ποιητικά και πεζογραφικά, άλλοτε συγκλίνοντας σε απόψεις και άλλοτε αποκλίνοντας, άλλοτε προσεγγίζοντας από εντελώς διαφορετικές διαδρομές την ίδια φιλοσοφική έννοια, άλλοτε με παιχνιδιάρικη διάθεση και άλλοτε με στιβαρό λόγο· πάντα όμως παρέχοντας την απόλαυση της ανάγνωσης στον αναγνώστη και στην αναγνώστρια, επιτρέποντας στους τελευταίους να λάβουν μέρος σε έναν νοητό διάλογο. Και πως να μην λάβεις μέρος στη διαλογική αυτή διαδικασία των φιλοσοφικών στοχασμών που θέτουν οι δυο συγγραφείς, αφού τα περισσότερα ζητήματα που επεξεργάζονται είναι υπαρξιακής φύσεως; Στην εξαιρετική διαλογική σύνθεση με τίτλο [οντολογικό επιχείρημα] (σ. 107-108), ο ποιητής Κολτσίδας αναρωτιέται:

 

Άραγε ποιος προτιμά το οντολογικό επιχείρημα

έναντι της χορευτικής αποδείξεως;

 

Χόρεψες και με το θεό

και με το διάβολό σου.

 

Δε χόρεψες;

 

για να ανταποκριθεί η πεζογράφος Τεμπρίδου με το μικρο-διήγημα της

 

            And I pray, oh my god do I pray,

                                                I pray every single day

                                                            For a revolution.

                                                            Linda Perry

 

Ο παπάς του χωριού ήταν κατά γενική ομολογία ένας καλός άνθρωπος. Διακριτικός και φιλήσυχος, διαισθητικός και πάντα πρόθυμος να βοηθήσει, χαμογελαστός κα ευχάριστος παρά τα μαύρα ράσα. Όταν πετύχαινε πιτσιρικάδες μπαλαδόρους στην πλατεία, έριχνε κι αυτός κάνα σουτάκι. Μετά τους γάμους πάντα γλεντούσε με όσους πάντρευε, μετά τις κηδείες παρέμενε και πενθούσε. Ακούραστος. Όλοι υπέθεταν πως κάποια ανώτερη δύναμη τον προμήθευε κουράγιο και αντοχή. Μόνο ο σκύλος του ήξερε πως κάθε βράδυ ξάπλωνε, γυρνούσε με αργές κινήσεις στο πλάι και μουρμούριζε «το καλό που σου θέλω να υπάρχεις».

 

Αισθητό ένα αόρατο νήμα που ενώνει τις δυο γραφές. Ο ποιητής με λιτότητα και οικονομία υφαίνει την ποιητική του τέχνη. Ολιγόστιχα στην πλειοψηφία τους τα ποιήματα του. Με λιτότητα και οικονομία πιάνει την άκρη του νήματος και η πεζογράφος, για να συγγράψει την δική της διηγηματική κατάθεση. Σύντομα και τα δικά της πεζά. Περιεκτικά δίχως φλυαρίες και λεκτικά στολίδια. Συμπυκνωμένος ο λόγος και των δυο. Μια συμπυκνωμένη ενδοσκόπηση στον ψυχικό κόσμο των δημιουργών, μια υποδόρια εσώψυχη επικοινωνία.

Αισθητή και στων δυο τις γραφές, η ιδεαλιστική διαλεκτική της Εγελιανής διαδικασίας, που κατευθύνει την ατομική σκέψη μέσα από την γνωστή ακολουθία «Θέση – Αντίθεση – Σύνθεση». Ο Κολτσίδας και η Τεμπρίδου αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα στον πυρήνα της ως αντιφατική. Δεν προσπαθούν να την αποδώσουν μονόπλευρα και απόλυτα. Προσεγγίζουν τους φιλοσοφικούς τους στοχασμούς συνθέτοντας τις απόψεις τους. Κατ’ ουσία η κάθε τους ολοκληρωμένη ποιητική και πεζογραφική σύνθεση δημιουργεί μια νέα ποιητική και πεζογραφική θέση, που κι εκείνη με τη σειρά της παράγει μια νέα ποιητική και πεζογραφική αντίθεση· και με τον τρόπο αυτόν, ο αέναος κύκλος της διαλεκτικής συνεχίζεται στο διηνεκές. Οι συγγραφείς μας στο βιβλίο Διαλεκτική, άλλοτε κατά μόνας και άλλοτε παρέα, αναζητούν την σχετική τους αλήθεια, καθώς όποιος και όποια ξέρει να φιλοσοφεί αληθινά, ξέρει να διεξάγει και διάλογο. Και όποιος και όποια ξέρει να διεξάγει διάλογο δεν θέλει να μεταδώσει κάποια εξειδικευμένη γνώση εκ των προτέρων, δεν επιδιώκει να μεταλαμπαδεύσει την μία και μοναδική αλήθεια. Όποιος και όποια ξέρει να διεξάγει διάλογο προσπαθεί να συμβάλλει στην εκδίπλωση του διαλέγεσθαι μεθοδικά, μέσω γνωστικών επιχειρημάτων και συλλογισμών· και ενίοτε -όπως στην περίπτωση του ποιητή Χρήστου Κολτσίδα και της πεζογράφου Γιώτας Τεμπρίδου- μέσω πολύτιμα φιλοσοφημένων πεζών και ποιημάτων.

 

 

* Η Κατερίνα Λιάτζουρα είναι ποιήτρια και μεταφράστρια

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top