Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Περιπλάνηση στα άδυτα και στα κακοτράχαλα στενά του Συλλογικού Ασυνείδητου»
01/09/2021, 10:19 πμ

«Περιπλάνηση στα άδυτα και στα κακοτράχαλα στενά του Συλλογικού Ασυνείδητου»

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // *

 

Μανόλης Πρατικάκης, «Τα Δερβενάκια των Rolling Stones», εκδόσεις Αρμός, Αθήνα, Μάρτιος 2021, σελ. 48

 

Στην χορεία των επετειακών εκδόσεων ΔΕΝ εντάσσεται αυτή η πρωτογενώς αναβλύζουσα ποιητική σύλληψη που διακρίνεται από αξιόλογες ρυθμολογικές και υφολογικές διακυμάνσεις μουσικής υφής. Χωρίς να πρόκειται για στιχούργημα που προορίζεται να τραγουδηθεί, είναι μάλλον μια περιπλάνηση στα άδυτα και στα κακοτράχαλα στενά του Συλλογικού Ασυνείδητου, του Πανανθρώπινου, εξ ου και η αναφορά στους δημοφιλείς και λαοφιλείς Rolling Stones, αναφορά που δεν είναι μήτε σχηματική μήτε προσχηματική, αφού αποτελεί αναπόσπαστο δομικό συστατικό του όλου ποιητικού οικοδομήματος. Σοφά μελετημένη, τεχνουργημένη και υλοποιημένη ποιητική αρχιτεκτονική, με το απαραίτητο γλωσσάρι, αφού η γλωσσοπλαστική δεινότητα του ιατροφιλοσόφου Μανόλη Πρατικάκη συναγωνίζεται την επιστημονική του εμβρίθεια και την λογοτεχνική του ερευνητικότητα, δεδομένου ότι διαθέτει φιλοπερίεργον πνεύμα και η σύνολη προσωπικότητά του ξεπερνά και υπερβαίνει κατά πολύ την ψυχιατρική του ιδιότητα και την όποια συμβατική εκπαίδευσή του.

Όχι, ο Μανόλης Πρατικάκης δεν είναι συμβατικός, είναι εφηβικός κι αυτοανανεούμενος, γιατί αρύει τα νάματά του από τον πλούσιο, τον πάμπλουτο υδροφόρο ορίζοντα της διαρκώς αναγεννώμενης Ανθρωπότητας.

Χωρίς να δηλώνει διαφωτιστής, είναι βαθιά φιλάνθρωπος, ένθερμος μελετητής των φαινομένων, στάζει αίμα η πένα του και πληγώνει η γραφή του, είναι κόσμος συνειδητός και σύμπαν καλλιεργημένο.

Με την ποιητική του βαθιά ριζωμένη στην δημοτική παράδοση απηχεί ιδέες, ονειροφαντασιές και ρυθμούς από το καρπερό μυθολογικό υπόβαθρο της εύπλαστης και πολύφερνης ελληνικής γλώσσας που ξέρει να αφομοιώνει όλα τα «ξένα» ρεύματα. Όμως δεν υπάρχει τίποτα ξένο στην Τέχνη κι όλα ταιριάζουν κι όλα είναι συμβατά και συλλειτουργικά και συνεπίφορα [για να νεολογίσω κι εγώ].

Ας απολαύσουμε μαζί μερικά ανθολογημένα αποσπάσματα μιας τέχνης πληθωρικής, λειτουργικής και ταυτόσημης με την ουσία κάθε πνευματικού εργάτη που θέλει να δει τους καρπούς των κόπων του, να τους δρέψει και να τους απολαύσει πρώτος ο ίδιος, καλώντας μετά όλους εμάς σε ένα γλέντι μέχρις αιωνιότητος:

Και αυτείνες οι κατεβασιές με τις κυλιόμενες πέτρες που / ετραγουδούσαν στα Δερβενάκια έμοιαζαν ωσάν μικρές θύελλες / λευτεριάς που απλώνονταν κατά κύκλους, πώς απλώνεται / η πυρκαγιά; (σελ. 19).

Ας προσέξουμε τους επιτακτικά διαλεγμένους διασκελισμούς. Σα να διαβάζεις τον Ανδρέα Κάλβο σε ανάπτυγμα.

Και συνεχίζουμε την συνδημιουργική ανάγνωση:

Και στρέφοντας ο Γέρος το βλέμμα κατά τ’ ανοιχτά τού πελάγου, / αγάλλιασε κομμάτι η μεγάλη ψυχή του, νογώντας Αλήθευση / στο λόγο τού Ποιητή, αντικρίζοντας «ποντίων τε κυμάτων / ανήριθμον γέλασμα»: το αναρίθμητο γέλιο των κυμάτων / του πόντου, σμιγμένο με των λιθαριών το αναρίθμητο τραγούδι. (σελ. 19).

Η αρχαιογνωσία του συμβαδίζει την υγιή έγνοια για την παράδοση και η παγκοσμιότητά του έγκειται στην γλωσσική ανωτερότητα που του επιτρέπει να εκφράσει, να ενσωματώσει, να μπολιάσει και να αξιοποιήσει, διαφορετικά ακόμα και αντιθετικά διανοήματα.

Δια της διανοήσεως παράγεται ενέργεια συμμετοχικότητας κι εξάπτεται οιστρηλατημένη, αλατισμένη, η δημιουργική περιέργεια του επαρκούς αναγνώστου.

 

Μανόλης Πρατικάκης

 

Τελικά, ποίηση χωρίς έκσταση είναι απλώς δοκιμιακή, ποίηση χωρίς ρυθμό είναι πεζολογία, ποίηση χωρίς αισθητική συνέπεια (που δεν είναι το ίδιο με την ομοιομορφία) είναι – θαρρώ – ασύστατη και ανυπόστατη. Ποίηση χωρίς πλήρη κατοχή των εκφραστικών μέσων και χωρίς την βαθιά εμβάπτιση στην ελληνική γλώσσα, όπως εμπλουτίζεται στην μακραίωνη διαχρονία της, ποίηση χωρίς μουσική εκφορά αισθημάτων, νοημάτων και σωματοποιημένων ανταποκρίσεων στο Ορατό και στο Αόρατο συνάμα, ποίηση χωρίς «συρτάκι» [ή μπάλο, αν προτιμάτε] με το Άρρητο, ποίηση χωρίς πάντρεμα των αντιθέτων δεν γίνεται. Η συνένωση διαφορετικών πολιτισμικών επιρροών (όπως εδώ οι Rolling Stones με τον Κολοκοτρώνη) δεν είναι – ευτυχώς – ακόμα μία μετανεωτερική επιτηδευμένη ιδιοτροπία, αλλά συνέχει όλο το ποιητικό κτίσμα και το διαμορφώνει ανάλογα. Η Παγκοσμιότητα μόνο μέσα από την Ποίηση μπορεί ενδεχομένως να γίνει και αναγεννησιακή Παγκοσμιο-ποίηση.

Υποκλίνομαι ταπεινά στην τέχνη του ιατρού ήχων και φωνημάτων, του θεραπευτή λεξημάτων, του υπηρέτη μιας Μούσας που δεν ξέχασε τις πηγές της και δεν έκοψε τις ρίζες της για να μοιάσει στην αλεπού από τον μύθο του Αισώπου.

Δεν ξέρω τι θα γινόμασταν χωρίς τις φωτεινές εξαιρέσεις, χωρίς το απτό παράδειγμα γνήσιων και τίμιων ποιητικών εκφάνσεων, που τιμούν τον εαυτό τους, τις γλωσσικές καταβολές τους και την Τέχνη. Ακριβώς όπως ο Μανόλης Πρατικάκης πράττει και ποιεί απαλλαγμένος πλέον από τα δεσμά της συγχρονικότητας. Το πλεονέκτημα της λογοτεχνικής ωριμότητας…

 

 

* O Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ (www.konstantinosbouras.gr)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top