Fractal

Συμμετέχοντας στα όσα αφηγείται

Γράφει η Τίτος Πατρίκιος //

 

Λίνα Σόρογκα «Χρυσά λούπινα», εκδ. Καστανιώτη

 

Το βιβλίο της Κας Σόρογκα, είναι από τα πεζογραφήματα εκείνα, και δεν είναι και πολλά, τα οποία από την ώρα που αρχίζεις να τα διαβάζεις, φτάνεις ως το τέλος. Παρασύρεσαι να το τελειώσεις. Ήδη αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό κριτήριο.

Και δεν σε παρασύρει να το τελειώσεις διότι αφηγείται μόνο ενδιαφέρουσες ιστορίες, αλλά και διότι ο λόγος με τον οποίο αρθρώνεται η αφήγησή της, είναι συναρπαστικός. Είναι ένας λόγος πλούσιος και ταυτόχρονα λιτός, ο οποίος δεν ξαστοχεί πουθενά. Έχει μια ευθυβολία και μια στόχευση των πραγμάτων που θέλει να αποτυπώσει εξαιρετική και αυτό δεν τον βλέπουμε συχνά στον πεζό λόγο. Από αυτή την άποψη, δείχνει πόση δουλειά έχει προηγηθεί και πόση γνώση και της γλώσσας και των πραγμάτων τα οποία αναπλάθει μέσα στο βιβλίο αυτό.

Αλλά εκτός από τις ιστορίες που αφηγείται, εκτός από την ίδια την γραφή, υπάρχει και κάτι άλλο, πολύ πιο σημαντικό για μένα, που κάνει αυτό το βιβλίο αξιόλογο. Γιατί όσοι ασχολούμαστε με το γράψιμο η με την λογοτεχνία η με την τέχνη γενικότερα, κάθε τόσο φτιάχνουμε και ένα καινούργιο  κριτήριο, για να κρίνουμε αν είναι καλά αυτά που βλέπουμε η αυτά που διαβάζουμε. Επειδή λοιπόν και εγώ έχω πολλά χρόνια πίσω μου, τον τελευταίο καιρό, έφτιαξα ένα καινούργιο κριτήριο, που νομίζω ότι είναι πολύ πιο σωστό, και μου δημιουργήθηκε, ως εξής. Ξαναδιάβασα ύστερα από πολύ  καιρό πού το είχα διαβάσει πολύ νέος, το «Έγκλημα και τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι. Και εκεί που διαβάζω ότι ο ήρωας αυτός στο παλιό σπίτι στην Πετρούπολη, κατεβαίνει την σκάλα –παρακάτω μένει η νοικοκυρά την οποία λογαριάζει να σκοτώσει- την ώρα που κατεβαίνει τις σκάλες, η περιγραφή ήταν τόσο δυνατή, που αισθάνθηκα ότι κατεβαίνω κα εγώ μαζί του αυτή την σκάλα, ότι είμαι και εγώ μέσα σε αυτό το πλαίσιο, και από εκεί και πέρα, αυτή την αντίδραση που είχα, διαβάζοντας πάλι το βιβλίο, την έκανα κριτήριο.

Σημαντικό έργο τέχνης είναι εκείνο που σε βάζει μέσα του, που σε κάνει να συμμετέχεις σε όσα αφηγείται, και στα όποια θέματα καταπιάνεται. Και  αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην λογοτεχνία, αλλά και στην ζωγραφική. Όταν βλέπεις ένα πίνακα, νοιώθεις ότι είναι σπουδαίος, όταν αισθάνεσαι ότι και εσύ είσαι μέσα στο πίνακα. Ότι είσαι μέσα σε αυτό που παριστάνει ακόμα και αν είναι αφηρημένη τέχνη. Αισθάνεσαι να αποτελείς μέρος, αυτού που θέλει να παρουσιάσει ο εικαστικός καλλιτέχνης.

Έτσι λοιπόν στο βιβλίο της Λίνας Σόρογκα, αισθάνθηκα να με βάζει και μένα μέσα στα όσα αφηγείται. Και είναι πολλά . Επιτρέψτε μου να γίνω πιο συγκεκριμένος. Με κάνει να γνωρίζω, και ενώ δεν τις ήξερα πριν να κινηθώ μέσα σε αυτές. 3 πόλεις η περιοχές, τις οποίες αισθάνομαι ότι τις γνωρίζω και συμμετέχω. Μια από αυτές είναι η  Πράγα στην οποία δεν έχω πάει ποτέ στη ζωή μου και οι άλλες δύο είναι η Μάνη την οποία ελάχιστα γνωρίζω, και η Μασσαλία την οποία την γνωρίζω πολύ λίγο.

Μέσα από το βιβλίο της Κας Σόρογκα, οι τρεις αυτές πόλεις η περιοχές, αποχτούν τέτοια υπόσταση, που όχι μόνο τις γνωρίζω, αλλά κινούμαι και εγώ μέσα σε αυτές. Η Πράγα ας πούμε ζωντανεύει με ένα πολύ δυνατό τρόπο, όπου ξαφνικά και εγώ να βλέπω κάπου τον Κάφκα, και εγώ να διαβάζω «Τον Καλό στρατιώτη Σβέικ», και εγώ να βλέπω τα καταπληκτικά μνημεία και τις γέφυρες και στο τέλος να λέω…Μήπως δεν χρειάζεται να πάω στην Πράγα που νοσταλγώ πάντα , μήπως την έμαθα τόσο καλά, που το ταξίδι είναι περιττό ;

Ακόμη πιο έντονη είναι η ζωή στην Μάνη. Τόσο στις νοοτροπίες και συμπεριφορές των ανθρώπων, όσο και στις συγκρούσεις ανάμεσά τους που φτάνουν και στα άκρα, και μετά την επανασυνάντηση αν όχι την συμφιλίωση η την αναδημιουργία μιας κανονικής ζωής  όπου κάτι συμβαίνει και την συνταράσσει. Είναι η Κατοχή, είναι η απελευθέρωση, είναι ο εμφύλιος πόλεμος, είναι μια προσπάθεια δημιουργίας μιας ομαλής ζωής, είναι η δικτατορία και μετά την δικτατορία. Όλα αυτά δεν είναι μια μόνο απλή εξιστόρηση γεγονότων, αλλά είναι μια ανάπλαση νοοτροπιών και συμπεριφορών ανθρώπων και ταυτοχρόνως, μια αναδημιουργία ενός ιδιαίτερου τοπίου. Βλέπεις οι άνθρωποι της Μάνης οι Μανιάτες, είναι ταυτόχρονα και ιδιόμορφοι, από την άποψη της τοπικής τους κουλτούρας, αλλά και ενσωματωμένοι στο σύνολο της ελληνικής κουλτούρας και συμπεριφοράς. Βλέπεις λοιπόν τις δυο αυτές αντιθετικές κινήσεις μέσα στο βιβλίο, πως αναπτύσσονται και διασταυρώνονται, και σε ένα βαθμό να ενσωματώνονται.

 

Λίνα Σόρογκα

 

Μου έκαναν κατάπληξη, οι γνώσεις της Κας Σόρογκα αλλά οι γνώσεις αυτές που γίνονται λογοτεχνική αφήγηση και όχι απλά εξιστόρηση η τουριστικός οδηγός. Στην Μασσαλία την οποία πολύ λίγο ξέρω, ξέρω περισσότερο τη Εξ εν Προβένς, ξαφνικά βλέπω να αναπλάθεται η παρουσία της Ελληνικής κοινότητας, η οποία είναι πολύ έντονη και εμείς την αγνοούμε. Εγώ, εκείνα τα χρόνια, ζούσα στο Παρίσι και οι αποστάσεις δεν είναι μόνο γεωγραφικά μεγάλες, είναι και από άποψη νοοτροπιών και συμπεριφορών  μεγάλες και έτσι ο τι συνέβαινε στην Μασσαλία, εμείς που ζούσαμε στο Παρίσι, δεν παίρναμε είδηση.

Αυτά λοιπόν  τα τρία στοιχεία, με κάνουν να βγαίνω πιο πλούσιος από την ανάγνωση του βιβλίου.

Θέλω να πω και κάτι άλλο για να μην μακρηγορώ. Εκτός από τις τρεις πόλεις η περιοχές, είναι και η ίδια η Ελλάδα, η ίδια η Αθήνα που συγκεντρώνει την ελληνική ζωή είτε της πρώτης περιόδου μετά τον πόλεμο, είτε της δεύτερης περιόδου μετά την μεταπολίτευση. Και εκεί πάλι συμβαίνουν μια σειρά πραγμάτων, τα οποία μας ενδιαφέρουν. Μέσα από την προσωπική αφήγηση του ήρωα, ο οποίος καθώς αναθυμάται το παρελθόν και το αναπλάθει, αφηγείται και ο ίδιος το τι έχει συμβεί. Ζούμε και εμείς εκεί  μαζί του, όπως είπα στην αρχή, αλλά  αυτό δεν σημαίνει ότι πάντα ταυτιζόμαστε η με την νοοτροπία η με την συμπεριφορά του. Για αυτό μας κάνει να είμαστε ταυτόχρονα και συμμέτοχοι και παρατηρητές των όσων συμβαίνουν.

Από εκεί και πέρα φτάνουμε πια στην Αθήνα της μεταπολίτευσης και της κρίσης. Καθώς δε τελειώνει το βιβλίο, αισθάνομαι και εγώ ότι τελειώνει μια περίοδος. Χάρη στο βιβλίο της Λίνας Σόρογκα, όχι μόνο ξαναζούμε και εμείς αυτά που συνέβησαν, αλλά τα ξανασκεφτόμαστε. Ακόμα και οι ίδιες οι προσωπικές σκέψεις του ήρωα, μας κάνουν να αναπτύσσουμε την δική μας σκέψη και την δική μας κριτική, την δική μας αντίληψη η οποία πολλές φορές αντιπαρατίθεται στον ήρωα, αλλά ταυτόχρονα τον γνωρίζει σε μας και τον δικαιώνει. Από αυτήν την άποψη, να ευχαριστήσω την Κα Σόρογκα, γιατί μας  έδωσε ένα πολύ ωραίο βιβλίο.

 

 

Τετάρτη, 28 Φεβρουαρίου 2018

Εκεί που αναρωτιέσαι  αν πέτυχε η πρώτη σου απόπειρα για να γράψεις ένα μυθιστόρημα, αν το βιβλίο σου  θα αρέσει στον άνδρα σου, στους  συγγενείς και φίλους, αν θα φτάσει ως το άγνωστο κοινό και πως, αν θα το διαβάσει και θα του αρέσει, αν θα καταφέρει να επιπλεύσει  έτσι μικρό που είναι με τα πανιά του, κόντρα στους ανέμους και στις άνισες  φουρτούνες του ανταγωνισμού  που έχει να αντιμετωπίσει στο ταξίδι του, αν θα ικανοποιηθεί ο εκδότη σου για να σου εκδώσει και το επόμενο βιβλίο,

Εκεί που συλλογίζεσαι αν  μια άγνωστη πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας, όχι και τόσο νέα πια, έχει το δικαίωμα να γράψει, αφού διάλεξε άλλους δρόμους στη ζωή της, λόγω υποχρεώσεων,  αν θα προλάβει να βγάλει στο φως αυτά που έχει να δώσει γιατί την πνίγουνε τόσο καιρό αλλά  δεν μπορούσε  να κάνει αλλιώς, αν θα προλάβει μέχρι το  υπόλοιπο της ζωής της,

Εκεί επάνω σε βρίσκει η ποίηση του Πατρίκιου

                             Τίτε Πατρίκιε,

                              σε ευχαριστώ !

 

                              Λίνα  Σόρογκα

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top