Fractal

«Ασφαλές προσωπείο/ αλειμμένο στην πέτρα»

Γράφει η Ανθούλα Δανιήλ //

 

Αριάδνη Καλοκύρη: «Χώρα Αναμονής», Κίχλη 2021

 

Μια Αριάδνη με έναν μίτο είναι απαραίτητη για να μπούμε στον λαβύρινθο και κυρίως για να βγούμε. Η Αριάδνη Καλοκύρη δεν μας βοηθάει. Μας αφήνει να ψηλαφούμε στα τυφλά, στα σκοτεινά, και να ερμηνεύσουμε τα λόγια της Πυθίας.

Δείχνει δύσκολο κορίτσι, δεν κάνει χάρες κανενός, κυκλοφορεί ελεύθερα στα πεδία που εκείνη θέλει, επεξεργάζεται τον μύθο της αλλιώς. επανασημασιοδοτεί τα σύμβολα… Έχει τον κώδικά της, είναι πρωτότυπη,  δεν αναμασά τα γνωστά, αλλάζει τα συμβατικά, ανανεώνει τα παραδοσιακά, τα κάνει όλα μοντέρνα. Μας μισοκρύβεται σαν Ισιδώρα Ντάνκαν στους κίονες του Παρθενώνα, αλλά όλο και από κάποια άκρη της τραβάμε τον πέπλο. Τα λόγια όμως από το στόμα της χρησμοί, πιστή στο πόστο της και στη γενιά της.

Μιλάει με αλληγορίες. Παίρνει παράδειγμα ένα «σαπούνι» που είναι άοσμο και  έχει σχήμα καμπύλο, πράγμα που σε τραβάει να το χαϊδέψεις. Στο νερό και στο χάδι, η αφή σου χαίρεται και αγαλλιάται  κι εκείνο λιώνει και χάνεται. Όσο αλλάζει, αν και άοσμο, αποπνέει άρωμα τριαντάφυλλου∙ μεταμορφώνεται σε αφρό, στη ροή του νερού που ρέει και ρέοντας  αφανίζεται, τα πάντα ρει. Κάνει μεγάλο εφέ αυτό το αρωματικό τριανταφυλλί με την μεταμόρφωσή του σε τίποτα. Όμως πρέπει να χαθεί αυτό για να πλύνω τα χέρια μου εγώ και σαν Πιλάτος να  μη το λυπηθώ ή να νιώσω ενοχές. Έτσι το σαπούνι υποχωρεί και μεταλλάσσεται και καθόλου δεν με νοιάζει. Σαν το λάδι που διευκολύνει τον τροχό για να γυρίσει.

Το θάνατό μας χρειάζεται η άμετρη γύρω φύση

 και τον ζητούν τα πορφυρά στόματα των ανθών

 

υποστηρίζει ο  Κ .Γ. Καρυωτάκης. Είναι δηλαδή η Φύση που με δικά μας έξοδα γυρίζει, και είμαστε ας πούμε το σαπούνι της, και υπάρχει και μεταμορφώνεται και δεν νοιάζεται για μένα. Με μεταβάλλει σε αφρό και πάει… και πάω …

Είναι ο κόσμος ψεύτικος που υποχωρεί στην παραμικρή επέμβαση απέξω. Ο Σεφέρης έλεγε «μαλακό» και «διψασμένο σαν το χόρτο» τον άνθρωπο που δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί στο κακό. Η Καλοκύρη βρίσκει ένα πιο πρωτότυπο σύμβολο∙ το σαπούνι που καμία ευθύνη δεν φέρει ούτε κι έχει συνείδηση αυτής της αλλαγής.  Ήταν στη φύση του να αλλοιωθεί, και με την επίδραση τους νερού να διαλυθεί και να χαθεί.  Και ήταν τόσο απαλό και τόσο γλιστερό, ξέφευγε και γλιστρούσε σαν την άμμο μέσα από τα δάχτυλα. Έτσι όλα σαν σαπουνόφουσκες για λίγο αφρίζουν κι έπειτα; τίποτα έπειτα.

Στο δεύτερο ποίημα, τρία ρήματα ορίζουν την αρχή: «Γεμίζω, αδειάζω και σκορπίζω» και τρία  ακόμη ορίζουν το τέλος: «Δόντια που τρίζουν, μεγαλώνουν, δαγκώνουν». Το ανάμεσα αποτελεί μια συνεχή φθορά και αλλαγή χωρίς σαφή προσδιορισμό ή, καλύτερα, προσδιορισμός υπάρχει αλλά η δυσκολία προσπέλασης είναι μεγάλη. Ο στίχος «Δεν θέλω να με νοιάζει» σημαίνει ότι με νοιάζει. «Δεν θέλω να τα βλέπω όλα σε ατμόσφαιρα ξηρού πάγου», in cool blood, εν ψυχρώ, σημαίνει ότι με καίει. Το κρυμμένο συναίσθημα γίνεται φανερό.

Ο λόγος συντίθεται από ρήματα∙ ρήματα πολλά και τα ρήματα υποδηλώνουν δράση, κυρίως ή, μάλλον, κατ’ αποκλειστικότητα. Ρήματα που δείχνουν εσωτερική πάλη, όπου η πρώτη ορμή υποχωρεί στη δεύτερη σκέψη, το ένστικτο στη λογική και η λογική στα «Δόντια που τρίζουν, μεγαλώνουν, δαγκώνουν». Εγώ ωστόσο, από άλλη και τελείως διαφορετική πηγή ήχου «Ακούω τρίξιμο δοντιών»!!!

Κάτι στο οποίο δίνει σημασία η Καλοκύρη είναι οι μικρές ασήμαντες λεπτομέρειες: τα ρούχα καλοδιπλωμένα στο συρτάρι, το καπέλο, το παντελόνι εκείνου, τα κάθισμα του αυτοκινήτου

είναι πολύ χαμηλό/ το σκαλί της εισόδου αντίθετα/ γενεές ψηλό»

(ένας παππούς, ίσως;)

Ένα μαξιλάρι γίνεται υποκατάστατο μιας μαλακής τρυφερής αγκαλιάς.

«Η αιώνια Μάχη» της ζωής  που τρώει και τρώγεται ανελέητα συνεχίζεται. Όταν η ποιήτρια ρωτάει

                    Χώρα αναμονής  ή εξορία του χρόνου.

Να μην υπάρχει τέλος και αρχή/ αέναος κύκλος-στη ροή της ανάγνωσης

 

Ύποπτες οι λέξεις. Η σημασία τους μεγάλη και η «ανάγνωση» δεν είναι ανάγνωση του κειμένου, αλλά ανάγνωση της ζωής. Ο Ελύτης έλεγε στη «Σελήνη της Μυτιλήνης»:

«Πάρε με πάρε με στην αγκαλιά σου και παρηγόρησέ με που γεννήθηκα» Το μήνυμα –παράκληση είναι προφανές. Είναι ικεσία. Η Καλοκύρη όμως, αν και γύρω από αυτό περιστρέφεται, το κάνει να φαίνεται ψυχρό. Απέξω ψυχρό. Τι γίνεται όμως από μέσα; Πού βρίσκεται το συναίσθημα, πώς το κρύβει, τι είναι αυτά τα τέσσερα επίπεδα του σπιτιού: ισόγειο, πρώτος όροφος, δεύτερος, όροφος, κήπος. Ειδικά ο κήπος, το μοβ λουλούδι, η βροχή κάθε άνοιξη;

 

Αριάδνη Καλοκύρη

 

Το γέλιο στο αδιέξοδο, το άγγιγμα στον βασιλικό, τα δάχτυλα στο τζάμι, «προσπαθείς, να γελάσεις στο σκοτάδι των χρόνων», τα μπλε σοκολατάκια, ο κήπος που δεν θυμίζει κήπο, όλα υπαινίσσονται ένα άλλο επίπεδο, έναν χώρο στερημένο από τη ζωή εδώ ή ίσως ότι η ζωή είναι αλλού…

Κάθομαι στον βράχο/ στην άκρη άκρη της φαντασίας και/ κοιτάζω∙/

την Ηλικία που σκαρφαλώνει

Ωραία εικόνα, πρωτότυπη ιδέα. Η απορία, τι μπορεί να κοιτάζει ένας άνθρωπος από αυτή την «άκρη» της φαντασίας ίσως έβρισκε την απάντηση στον γνωστό ελυτικό στίχο «στον πιο βρεγμένο βράχο της η αρραβωνιαστικιά προσμένει ένα καράβι» όπου είναι σαφές το τι προσμένει, ή στον Wandered above the sea, του Caspar David Fridrich στα 1818 στην ίδια θέση.  τι; στην «Πρόσκληση» η Καλοκύρη:

Ακούω

 το σημαδεμένο κλειδί να

 συγκρούεται στα ανυπόμονα χέρια σου

 […]

Έλα

 σε περιμένω πεινασμένο να τα φέρεις σε πέρας

 

Συγκεκαλυμμένη είναι η συγκίνηση στο Ποίημα «Πειρατικές φωνές» εκείνες των απόντων που κυκλοφορούν με τους σωλήνες του νερού, περνούν κάτω από τα πάτωμα και μας φέρνουν, κατά κάποιον τρόπο, στο νου τις αγαπημένες «Φωνές» αυτών που έχουν χαθεί ή έχουν πεθάνει του Κ.Π. Καβάφη.

Η διεργασία των δεδομένων της εμπειρίας γίνεται αντικείμενο εσωτερικής επεξεργασίας. Η φαινομενική απομάκρυνση από ό,τι πληγώνει είναι παραπλανητική. Η εξωτερική ηρεμία μάλλον υποδηλώνει μια ταραγμένη εσωτερική ζωή. Μια σύγκρουση με το συμβάν και τη λογική που το στηρίζει δεν έχει συναισθηματική αποδοχή. Ο άνθρωπος βρίσκεται ανάμεσα στις μεταφυσικές του ανησυχίες, την αλήθεια του και την αισθητική του, τις εσωτερικές συγκρούσεις του, ό,τι ονειρευόταν και ό,τι αντιμαχόταν. Εν ολίγοις, τα πάθη του και οι καημοί του, όλα βρίσκονται συμπυκνωμένα στη Χώρα Αναμονής, η οποία εν τέλει είναι η ζωή μας εδώ και τώρα, ο χρόνος και ο τόπος μας, περιμένοντας την ώρα την προγραμματισμένη.

 

Η ποιήτρια, με την επιμελημένη «καταστροφή» της ροής του λόγου, με την περιπλάνησή της μέσα σε θολή ατμόσφαιρα που πηγάζει από τη θολούρα του κόσμου ή του νοήματος της ζωής, αν υπάρχει κάποιο, μας οδηγεί και ας μην μας έχει πιάσει στο τσιγκέλι της καλά και σώνει, σ’ αυτή τη Χώρα Αναμονής.

Δεν παρέβαλα τυχαία με την Ισιδώρα Ντάνκαν την Αριάδνη Καλοκύρη, γιατί η ποιήτρια, χορεύει σε στίχους όπως η χορεύτρια, αλλάζει βήματα∙ χορεύει σε στίχους ελεύθερους, από τους οποίους, κάπου κάπου, ξεπροβάλλει ένα ποίημα ντυμένο παραδοσιακά και τρέχει σε ευδιάκριτες στροφές, προδίδοντας ένα ψυχικό λαχάνιασμα και μια εικαστική απεικόνιση της ιδέας.

Ποίημα με βήματα σταθερά, στιβαρά, ευδιάκριτα, ρυθμικά και συγχρόνως ήχους, εικόνες, κέντρισμα δυνατό, ιδέα, έκπληξη, συγκίνηση μας δίνει η «Αιώνια μάχη».

Ασφαλές προσωπείο/ αλειμμένο στην πέτρα. /Μια αγέλη αστέρια και/ στη μέση το φως σου./ Λέαινα / τρως κομμάτια σκοτάδι/ […]/ Ζουμ στο στόμα που στάζει/ είμαι εγώ που ξυπνάω/ εντοπίζω το θύμα/ αιχμηρά πλησιάζω/ του δαγκώνω τον ύπνο/ […] Διαλύεται ο χρόνος/ κανείς πια δεν κερδίζει/. Ωχροκίτρινη μπόρα/ βρυχηθμός αιχμαλώτου.

Συγχαρητήρια.

   

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top