Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Αλληγορικές ιστορίες
25/03/2020, 12:47 μμ

Αλληγορικές ιστορίες

Γράφει η Πέρσα Κουμούτση //

 

Γιάννης Κατσίκης «Χίμαιρες στην άμμο», εκδ. ΑΩ, σελ. 160

 

Διαβάζω από το οπισθόφυλλο.  Όπως υπάρχουν παραμύθια για παιδιά, υπάρχουν παραμύθια για ενήλικες. Ως τέτοια πρέπει να θεωρήσουμε τις δύο νουβέλες αυτού του βιβλίου του αγαπητού Γιάννη Κατσίκη. Στην πρώτη, κινητήριος μοχλός είναι οι ανασφάλειες και αμφιβολίες κάποιου, που όλοι θα τον χαρακτήριζαν επιτυχημένο και μάλλον ευτυχισμένο, ο οποίος όμως επιλέγει την εξαθλίωση του ανέστιου κλοσάρ από την επιστροφή στην αστική ζωή. Στην δεύτερη, μία παρέα νεαρών εξελίσσεται και διαφοροποιείται μέσα στο χρόνο, παράλληλα με την κοινή τους επιχείρηση. Οι πράξεις τους, ωστόσο, και οι συμπεριφορές, ντύνονται με ασυνήθιστη περιβολή μασκαρεύοντας τη σκληρή πραγματικότητα και υποβάλλοντας την ιδέα ότι όλα μπορεί ν’ αποτελούν διαφορετικές όψεις ενός και του αυτού προσώπου.

Και πράγματι έτσι θα χαρακτήριζα τις δυο μικρές ιστορίες του Γιάννη Κατσίκη, δυο παραμύθια, ή για να μιλήσουμε πιο λίγο πιο λογοτεχνικά: δυο αλληγορίες για τον σύγχρονο άνθρωπο, έτσι όπως προσπαθεί να αντιπαρατεθεί με την πιο σκοτεινή πλευρά του εαυτού του, τις εσώτερες και πιο κρυφές επιθυμίες του, έστω κι αν αυτές για τους τρίτους ενδεχομένως θεωρηθούν παράλογες, υπερβατικές ή εξωπραγματικές. Για τον άνθρωπο που προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει την ευτυχία του, όποια κι αν είναι αυτή για τον καθένα από μας, ενώ η ευτυχία συνήθως βρίσκεται κάτω από τη μύτη του, ή τουλάχιστον πολύ πιο κοντά απ όσο νομίζει. Στην πρώτη ιστορία ο ήρωας, ένας πετυχημένος επαγγελματίας έρχεται σε συγκρουσιακή σχέση με τον εαυτό του, την ταυτότητα του έτσι όπως την έχουν προσδιορίσει οι άλλοι, οι συνθήκες, το χρήμα και η επαγγελματική του επιτυχία. Αναζητά μια άλλη ζωή, την ουσιώδη για εκείνον ζωή, έτσι ξεκινά ένα ταξίδι αναζήτησης σε  πραγματικό, αλλά κυρίως σε φανταστικό επίπεδο. Το ταξίδι αυτό, θα έλεγα, ότι είναι ένα παράδοξο ταξίδι αυτογνωσίας,  επαναπροσδιορισμού και ανακάλυψης του εαυτού, κλείνοντας τα μάτια και τα αφτιά στις επιταγές της κοινωνίας στην οποία ανήκει (ο ήρωας) και που είναι φανερό ότι τον έχει αποξενώσει από αυτό που ουσιαστικά επιθυμεί. Θα έλεγα επίσης ότι το ταξίδι του ήρωα εδώ είναι ένα ταξίδι αναζήτησης της αρχέγονης ταυτότητάς του, από την οποία έχει, όπως όλοι μας, άλλωστε, εδώ και αιώνες, αποξενωθεί.. Ενώ και στη δεύτερη η ιστορία του Κατσίκη η αναζήτηση αποτελεί και πάλι κεντρικό άξονα της ιστορίας. Αλλά είναι μια αναζήτηση που συμβαίνει συλλογικά, συμβαίνει σε μια ομάδα ανθρώπων που καλούνται να συνοδοιπορήσουν σε μια κοινωνία σύγχρονη και σκληρή συνάμα, ανταγωνιστική, όπου το χρήμα και η ανέλιξη καθορίζουν σε μέγιστο βαθμό τις συντεταγμένες της. Η πορεία τους, που δεν είναι άλλη από την  πάλη τους να εξελιχθούν σε μια τέτοια κοινωνία, απαιτεί θυσίες και κυρίως απαιτεί τη θυσία/αποποίηση των βαθύτερων επιθυμιών τους, στο τέλος όμως και οι δυο ιστορίες καταλήγουν στο «μικρό» και το ελάχιστο, καθώς η μοίρα του ανθρώπου δεν είναι να θριαμβεύει, τελικά, αλλά να παλεύει αενάως, ώσπου να καταφέρει το ανέφικτο, αυτό που τελικά, δεν μπορεί να πετύχει. Η δική μου ανάγνωση,  βρίσκει επίσης πως οι ιστορίες κινούνται  σε δυο επίπεδα , το φανερό ή το ρεαλιστικό και το κρυπτικό, κυρίως η πρώτη θα έλεγα ότι είναι μια αρκετά πετυχημένη μεταφορά/αλληγορία, με επίσης πετυχημένους συμβολισμούς, ενώ η ρέουσα γλώσσα, το χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός του συγγραφέα λειτουργούν αποτελεσματικά, αφού αποτελούν ισχυρά μέσα αυτοκριτικής. Διότι η βιωματική εμπειρία του συγγραφέα είναι φανερό ότι δεν απουσιάζει από τις ιστορίες του. Η πρώτη ιστορία κινείται μέσα σε κλίμα μαγικού ρεαλισμού, όπου οι αλλεπάλληλες μεταμορφώσεις του ήρωα που διαδέχονται η μια την άλλη σηματοδοτούν τις προσπάθειές του να πραγματοποιήσει το ανέφικτο , ίσως πάλι για να ικανοποιήσει τη δίψα του, την αδάμαστη εκείνη επιθυμία του να νιώσει ευτυχής, μέσα στο περιορισμένο πλέγμα της ζωής του. Κι  ένας από τους παράγοντες για τη επίτευξη της ευτυχίας εδώ είναι και η ηδονή, η ανόθευτη /πρωτόγονη, αν θέλετε ηδονή που είναι απαλλαγμένη από τα κατάλοιπα μας επιφορτισμένης με τα πρέπει κοινωνίας, άλλοτε πάλι από τον φόβο και τις ανασφάλειες μας. Στη δεύτερη ιστορία, αν και ο συγγραφέας αν κατ επίφαση ξεφεύγει από την  ατομική αναζήτηση, και μοιάζει αγγίζει τα όρια της συλλογικής, αν διαβάσουμε την ιστορία πιο προσεκτικά θα διαπιστώσουμε ότι τα 4 κεντρικά  πρόσωπα της ιστορίας δεν είναι παρά όψεις ενός και του ιδίου ανθρώπου, όπως εύστοχα αναφέρει ο ίδιος στο οπισθόφυλλο.

 

Γιάννης Κατσίκης

 

Ο συγγραφέας τις αναδεικνύει μέσα από την ιστορία μιας παρέας ατόμων  και συγκεκριμένα τεσσάρων ανδρών, που μεγαλώνουν εξελίσσονται και διαφοροποιούνται όπως συμβαίνει συνήθως στη ζωή. Παρακολουθούμε τις ζωές τους μέσα στον χρόνο τις διαφοροποιήσεις και τις μεταμορφώσεις τους, κυρίως τις εσωτερικές μεταμορφώσεις, και πολλοί ενδεχομένως αναγνωρίσουμε τους εαυτούς μας σε αυτές. Παρόλα αυτά ο Γιάννης Κατσίκης τους χρησιμοποιεί και πάλι συμβολικά, ως όψεις ενός και μόνο προσώπου, του σύγχρονου και πωρωμένου με την επιθυμία της επιτυχίας ανθρώπου, που ακόμα κι όταν καταφέρνει να πετύχει κοινωνικά νιώθει ανήμπορος και ελλιπής .. Αλλά τι είναι η ευτυχία τελικά, και άραγε είναι συνώνυμη της επιτυχίας; Μα είναι μια τόσο ρευστή έννοια στις μέρες μας, αν και για τους περισσότερους  είναι δυο έννοιες συνυφασμένες η μία με την άλλη… Δυο αλληγορικές λοιπόν ιστορίες για τον σύγχρονο άνθρωπο και τη συμπεριφορά του σε μια κοινωνία που συχνά εξελίσσεται πιο γρήγορα από τον ίδιο και εκείνος τρέχει διαρκώς για να (την) προλάβει. Για τον άνθρωπου που απεγνωσμένα προσπαθεί να αγγίξει /φθάσει μια χίμαιρα που λέγεται ευτυχία. Ο χρόνος είναι κοινός παρανομαστής στις δυο ιστορίες , διότι παίζει καταλυτικό ρόλο στις μεταμορφώσεις των ηρώων, αλλά είναι ένας χρόνος ρευστός κι αυτός που τους  διαφύγει διαρκώς. Άραγε θα βρουν τη ευτυχία; Θα κατορθώσουν το ανέφικτο; Το αφήνω σε σας να το διαπιστώσετε μόνοι σας, μέσα από την ανάγνωση του βιβλίου του Γιάννη Κατσίκη.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top