Fractal

✔ Χαριτίνη Μαλισσόβα: «Ο εχθρός είναι μόνο ο κακός και προκατειλημμένος εαυτός μας»

Συνέντευξη στη Γιούλη Τσακάλου //

 

 

«Να είστε βέβαιη ότι οι σημαντικοί και ισορροπημένοι λογοτέχνες δεν χαίρονται με το λιβάνισμα»

 

 H Χαριτίνη Μαλισσόβα κατέχει μάλλον το μυστικό της φυσικής άνεσης αλλά και της γενναιοδωρίας να ξέρει να δίνει χώρο σε ανθρώπους της λογοτεχνίας αλλά και σε καλλιτέχνες, να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους.

Εκεί, πιστεύω, οφείλεται και το γεγονός ότι οι συνεντεύξεις και οι κριτικές των βιβλίων που δημοσιεύει γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία. Κανονικό χρυσωρυχείο.

Προσωπικότητα έντονη, με πολλά χαρίσματα. Σου δημιουργεί συναισθήματα θαυμασμού και συμπάθειας.

Είναι γνωστό ότι λέει τη γνώμη της έξω από τα δόντια, γι’ αυτό κι έχει κερδίσει τον σεβασμό στο χώρο και όλοι υπολογίζουν όσα γράφει .

Συνήθως οι συνεντεύξεις μας απευθύνονται σε συγγραφείς βιβλίων. Σήμερα, όμως, συζητάμε με έναν άνθρωπο που ασχολείται με τον χώρο του βιβλίου σαν αναγνώστης, κριτικός, αρθρογράφος, δημοσιογράφος.

Επειδή καλό είναι να ακούμε την άλλη όψη του νομίσματος.

 

 

Κυρία Μαλισσόβα, πώς συνέβη να ασχοληθείτε με τα βιβλία ; 

Ήταν Δεκέμβριος του 2009, όταν μου ζητήθηκε να γράψω ένα κείμενο για ένα βιβλίο της Πασχαλίας Τραυλού που παρουσιάσαμε στον Βόλο .

Ουσιαστικά, το ξεκίνημα έγινε το 2014 με τις δημοσιεύσεις συνεντεύξεων στην εφημερίδα «Θεσσαλία», μια από τις πιο ιστορικές και μακροβιότερες εφημερίδες της περιφέρειας, με μακρά παράδοση και στα θέματα πολιτισμού.

Στα πεντέμισι χρόνια της συνεργασίας μου με την εφημερίδα συστήθηκαν στο αναγνωστικό κοινό περισσότεροι από 200 συγγραφείς, είτε μέσω συνεντεύξεων είτε μέσα από προτάσεις βιβλίων .

Ακολούθησαν αρκετά  άρθρα για την εκπαίδευση, καθώς και η οπτική μου για κινηματογραφικές ταινίες .

Θέλω να ευχαριστήσω τον εκδότη Βασίλη Δανό για την εμπιστοσύνη, την πλήρη ελευθερία στην επιλογή των φιλοξενούμενων, καθώς και τον συντάκτη Δημήτρη Ράλλη για την άψογη συνεργασία όλα αυτά τα χρόνια .

Δεν θα μπορούσα να έχω τη συνέχεια (και τη συνέπεια) αν δεν λειτουργούσαμε στο συγκεκριμένο καθεστώς της εμπιστοσύνης.

 

-Σας γνωρίζουμε και από τις συνεντεύξεις σας στο Διάστιχο…

Η συνεργασία με το Διάστιχο άρχισε τον Νοέμβριο του 2016 με τη συνέντευξη του συμπολίτη μου, Βολιώτη συγγραφέα, Κώστα Ακρίβου. Είχε προηγηθεί, το 2014, η οπτική μου για ένα βιβλίο της Τέσυς Μπάιλα. Ήταν ένα επόμενο βήμα στις περί των βιβλίων ενασχολήσεις μου.

Άλλη μια εξαιρετική συνεργασία και με τον Μάκη Τσίτα. Έμαθα ακόμα περισσότερα για το χώρο των εκδόσεων, ενώ μου δόθηκε  βήμα να εκφράσω τις απόψεις μου για αρκετές κινηματογραφικές ταινίες.

 

Είστε μια πολυσχιδής προσωπικότητα. Αυτό σάς βοηθάει στο να επεκτείνεστε σε πολλά πεδία πάνω στο έργο σας;

Ως εκπαιδευτικός ξεκίνησα να γράφω δικά μου παραμύθια, διασκευασμένα σε θεατρικά, που έχουν παρουσιαστεί και αγαπηθεί από πολλούς μαθητές μου όλα αυτά τα χρόνια.

Η αλήθεια είναι ότι πάντα διάβαζα πολλές εφημερίδες. Τις Κυριακές κυκλοφορούν στο σπίτι και διαβάζονται τέσσερις αθηναϊκές εφημερίδες και οι δυο μεγάλες τοπικές.

Πάντα διάβαζα συνεντεύξεις συγγραφέων και πάντα πρόσεχα ποιος δημοσιογράφος έκανε τις ερωτήσεις. Η τελευταία σελίδα στο Έθνος, με συνεντεύξεις της Ελένης Γκίκα, μου έκανε πάντα εντύπωση. Πάντα περίμενα να δω ποιον παρουσιάζει η Καθημερινή, το Βήμα, τα Νέα.

Πάντα καθηλωνόμουν με τις εκπομπές της Κατερίνας Σχινά. Μιλάμε για πάνω από είκοσι χρόνια πριν, όταν δεν μου είχε περάσει από το μυαλό ότι θα κάνω κάτι αντίστοιχο στη δική μας εφημερίδα .

Προγραμματισμός χρειάζεται για να τα προλάβεις όλα. Δεν θα μπορούσα να είμαι ευχαριστημένη, αν ήμουν μόνο με ένα βιβλίο στο χέρι και δεν ήμουν εντάξει στη δουλειά μου, στο σπίτι, αν δεν φρόντιζα τον εαυτό μου κι αν στερούμουν τις εξόδους και τις κοινωνικές συναναστροφές. Αν γίνεις μονόπλευρος, χάνεις πολλά από το νόημα της ζωής.

 

Πώς πιστεύετε ότι επιδρά η εποχή στην ανάγνωση ενός βιβλίου;

Πιστεύω ότι η αρχή πρέπει να γίνεται στο Δημοτικό Σχολείο, όποια εποχή κι αν διανύουμε, γι’ αυτό και φροντίζω να διαβάζω η ίδια στους μαθητές μου τουλάχιστον τέσσερα λογοτεχνικά βιβλία κάθε χρόνο, να κάνουμε συζητήσεις, με σκοπό να μάθουν να ακούνε, να εκφράζονται, να ακούνε, να αναπαράγουν λόγο, να μιλάνε σωστά τη γλώσσα μας, να εκφράζουν και να ελέγχουν τα συναισθήματά τους.

Η κρίση έδωσε μια ώθηση στο βιβλίο, αυτό εισέπραξα προσωπικά.

Επειδή ο μεγάλος αντίπαλος είναι το διαδίκτυο, δεν μένει παρά να μάθουμε στα παιδιά να μοιράζουν ορθά και να αξιοποιούν το χρόνο τους. Έτσι θα γίνουν μεγαλώνοντας, μεταξύ άλλων, αυτό που λέμε: επαρκές αναγνωστικό κοινό.

 

– Ποιες απαιτήσεις έχετε σαν αναγνώστρια από ένα βιβλίο;

Να μου κινήσει το ενδιαφέρον, να βρω σ’ αυτό κάτι πρωτότυπο, καινούργιο, κάτι να θαυμάσω .

Άλλοτε θέλω να με δυσκολέψει, να πάει τη σκέψη και τη κριτική μου ικανότητα βήματα μπροστά. Σίγουρα δεν μπορώ τα κλισέ και τα βιβλία που είναι σαν να συνταγογραφήθηκαν..

 

Υπάρχει μια σκηνή, μια εικόνα, μια είδηση που σας επηρεάζει βαθιά για να αποφασίσετε να γράψετε κριτική;

Στο σημείο αυτό να ξεκαθαρίσω: Δεν είμαι κριτικός λογοτεχνίας ούτε δημοσιογράφος. Αρθρογραφώ περί την λογοτεχνία. Υπάρχουν εξαίρετοι κριτικοί, τη γνώμη των οποίων διαβάζω σε εφημερίδες και χαίρομαι που νιώθω δέος για το εύρος και το επίπεδο του λόγου τους.

Με επηρεάζει κάποιο βιβλίο στο σύνολό του και, κυρίως, στη θετική αποτίμηση, όταν έχω ολοκληρώσει την ανάγνωσή του.

 

– Υπάρχει βιβλίο που θα θέλατε να σας έχουν αφιερώσει;

Δεν το έχω σκεφτεί αυτό. Πρωταγωνιστώ όμως, ως Χαριτίνη, σε ένα εφηβικό βιβλίο με αναφορά στον Βόλο, το Στοιχειωμένο σπίτι, της Αργυρώς Μουντάκη, (εκδ. Μίνωας).

Θα με συναντήσετε στο βιβλίο αυτό, όπως με φαντάστηκε η συγγραφέας ως Φοιτήτρια στο Παιδαγωγικό του Βόλου.

Ήταν μεγάλη έκπληξη και μου έδωσε πολλή χαρά.

 

Ποιο είναι το πιο παράξενο πράγμα που έχει γραφτεί ή έχετε ακούσει για ένα βιβλίο που σας συγκλόνισε;

Δεν συγκλονίζομαι εύκολα, πια.

Όταν παίρνω στα χέρια μου ένα βιβλίο, πάντα σέβομαι τον μόχθο και την αγωνία του συγγραφέα, ακόμα κι αν αυτό το βιβλίο δεν μου αρέσει.

 

-Ποιο είδος λογοτεχνίας σας έλκει περισσότερο από τα άλλα ήδη λόγου;

Ε, είναι γνωστό ότι αγαπώ λίγο περισσότερο την ποίηση.

Παιδιόθεν .

 

– Έχετε κάποια γνώμη για τα “ευκολοχώνευτα της παραλίας” για μερικούς αλλά και κατά άλλους “ευπώλητα” βιβλία; 

Πιστεύετε ότι τα βιβλία χωρίζονται σε ποιοτικά ή μη;

Αν μου κάνατε αυτή την ερώτηση όταν ξεκινούσα να αρθρογραφώ, θα σας έλεγα ότι ρόλος μου είναι να δείξω στους αναγνώστες ότι υπάρχουν κι άλλα βιβλία πλην των πολυδιαβασμένων .

Σήμερα βλέπω πιο χαλαρά την κατάσταση: θεωρώ ότι τα μεν βοηθούν τα δε.

Αν διαβάσει κάποιος πολλά εύκολα, ίσως θελήσει να προχωρήσει και στα πιο ψαγμένα.

Όμως εδώ ανοίγει μια κουβέντα που θέλει χώρο, χρόνο και, πια, δεν ξέρω αν με αφορά.

Η αλήθεια είναι πως γνωρίζοντας από κοντά πολλούς από τους -τις συγγραφείς που «πουλάνε», διαπίστωσα ότι το εύρος των γνώσεων τους είναι μεγαλύτερο από αυτά που γράφουν. Ας μην είμαστε αφοριστικοί. Η προσφορά εξαρτάται από τη ζήτηση.

 

– Τι πρέπει να προσέξει  ένας αναγνώστης όταν θα βρεθεί στο Βιβλιοπωλείο;

Να ξέρει τι θέλει να διαβάσει .

Να μην παρασύρεται από τους άλλους και να αναπτύξει, σταδιακά, το δικό του κριτήριο. Αυτό προϋποθέτει εκπαίδευση και ωριμότητα.

 

 

 

-Είναι γνωστό ότι οι μισοί Έλληνες γράφουν. Τι είναι αυτό που ξεχωρίζει τον συγγραφέα από τον γραφομανή;

Όλοι οι Έλληνες γράφουν. Αν το καλοσκεφτείτε, κι εμείς τώρα γράφουμε. Αν εννοείτε τους γραφομανείς ότι έχουν μεγάλο αναγνωστικό κοινό, τότε μάλλον πρέπει να αποκαλούνται επαγγελματίες .Ό,τι, πάντως, έχει να κάνει με «μανία» δεν είναι υγιές.

 

Πώς πιστεύετε ότι η λογοτεχνία μπορεί να συνεισφέρει αφενός στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας, αφετέρου στην ίδια τη δημοκρατία;

Η λογοτεχνία είναι ένα κομμάτι της παιδείας και του πολιτισμού μας. Όλα αυτά οφείλουμε να τα περάσουμε στο σχολείο με τρόπους που να λειτουργήσουν επικουρικά ως προς την ανάπτυξη και τη δημοκρατία.

Από την παιδεία ξεκινούν όλα.

 

– Ο αναγνώστης είναι καλό να έρχεται σε επαφή με τους συγγραφείς; Μήπως η επαφή με τον συγγραφέα μπορεί να αλλοιώσει τη γνώμη του αναγνώστη για το συγγραφικό του έργο; Τι σας έχει διδάξει η εμπειρία σας;

Καλό είναι οι αναγνώστες να μην ηρωοποιούν και να μην υπερτιμούν τους λογοτέχνες. Να είστε βέβαιη ότι οι σημαντικοί και ισορροπημένοι λογοτέχνες δεν χαίρονται με το λιβάνισμα.

Επιπλέον, συχνότατα, η θετική μας άποψη για τη συγγραφική πένα κάποιου μπορεί να μην συνάδει με την άποψη που μπορεί να αποκομίσουμε από την προσωπική επαφή με τον λογοτέχνη. Μπορεί να γνωρίσει από κοντά το έργο του αγαπημένου του συγγραφέα, σε παρουσιάσεις των βιβλίων του, λοιπόν. Αλλά και όσοι ασχολούμαστε λίγο πιο επισταμένα με τον χώρο, καλό είναι να τηρούμε αποστάσεις ασφαλείας.

Γενικά στην Ελλάδα το χάνουμε λίγο αυτό το κομμάτι .Άλλο φιλία, άλλο γνωριμία, άλλο επαγγελματική σχέση. Ο συγγραφέας δεν είναι υποχρεωμένος να αποκτήσει φιλική σχέση ούτε με τον αναγνώστη ούτε με τον δημοσιογράφο που θα κάνουν τη συνέντευξη. Ισχύει και το αντίστροφο.

 

– Ποιος νομίζετε ότι είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της λογοτεχνίας;

Οι ίδιοι οι λογοτέχνες, οι εκδοτικοί που στεγάζουν τα βιβλία που δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν, το γεγονός ότι ανοίγονται και κλείνονται συγγραφικές πόρτες με κριτήρια μη αντικειμενικά και οι αναγνώστες που δεν έχουν καλό κριτήριο.

Με ξάφνιασε όταν διαπίστωσα ότι η κομματική ταυτότητα παίζει σημαντικό ρόλο σε κάποιους. Επειδή ποτέ δεν επέλεξα να παρουσιάσω κάποιον με κομματικά κριτήρια, με ενόχλησε αφάνταστα η διαπίστωση αυτή .

Ίσως κάποιοι να μου καταλογίσουν κακές επιλογές, πάντα κατά την άποψή τους, κανένας, ωστόσο, δεν μπορεί να μου καταλογίσει ίδιον όφελος ή ότι έβαλα άλλα κριτήρια πλην του αν πραγματικά μου άρεσε κάθε βιβλίο. Ο εχθρός είναι μόνο ο κακός και προκατειλημμένος εαυτός μας.

 

Δηλαδή, ποτέ δεν νιώσατε ότι κάνατε λάθος επιλογή;

Δυο φορές που αποφάσισα να βοηθήσω, χωρίς να πιστεύω πολύ στο βιβλίο, ήρθε η πραγματικότητα και μου επεσήμανε ότι ορθώς δεν έκανα ως τότε « εκπτώσεις». Και δεν ξαναέκανα έκτοτε.

 

– Έχετε κάποιο κριτήριο για τα βιβλία που παρουσιάζετε ή για να γράψετε κριτική;

Επιλέγω συνήθως βιβλία από την πρόσφατη παραγωγή που η ανάγνωσή τους μου άφησε θετική εντύπωση. Προσπαθώ να επιλέγω ανάμεσα σε ήδη αναγνωρίσιμους λογοτέχνες και νεότερους αλλά και να διατηρώ ισορροπία και ανάμεσα στα λογοτεχνικά είδη. Σκοπός μου ήταν να στηρίξω και την ποίηση, που δεν έχει τους πολλούς αναγνώστες που έχει η πεζογραφία.

 

Πολλοί οι ρόλοι στη ζωή σας: μητέρα, σύζυγος, γιαγιά, εκπαιδευτικός, αρθρογράφος. Πώς συνδυάζετε τις ιδιότητες αυτές;

Όλα είναι ξεχωριστά αλλά και αλληλένδετα. Όταν είμαστε στο σπίτι είμαστε σύζυγοι, γονείς και παππούδες, στη δουλειά μας επαγγελματίες και τα χόμπι μας έρχονται να συμπληρώσουν όλα τα παραπάνω.

Ασχολήθηκα ενεργά με τη λογοτεχνία πριν από πεντέμισι χρόνια- διατηρώ μόνιμη στήλη στο κυριακάτικο φύλλο της εφημερίδας Θεσσαλία -όταν τα παιδιά μου έγιναν φοιτητές. Άρα, σίγουρα προτεραιότητα ήταν (και είναι) η οικογένεια.

 

-Για ποια πράγματα είστε περήφανη στη ζωή σας;

Όταν κοιτάζω πίσω, βλέπω ότι έχω γεμίσει τον χρόνο μου, έχω δημιουργήσει, έχω βοηθήσει, δεν έχω βλάψει(τουλάχιστον συνειδητά).

Με κάνει υπερήφανη η πορεία των παιδιών μου και η οικογένειά μου. Νιώθω ευτυχία και πληρότητα όταν αγκαλιάζω τη συνονόματη εγγονή μου. Χαίρομαι που μπορώ να έχω μια δουλειά που την κάνω ως χόμπι, της  εκπαιδευτικού, κι ένα χόμπι που το κάνω ως δουλειά, της αρθρογράφου.

 

-Τι δεν συγχωρείτε εύκολα;

Την έλλειψη σεβασμού, την αγνωμοσύνη, την υπεροψία, την εμπάθεια, την ζήλια, την τεμπελιά, την κουτοπονηριά και γενικά τον αρνητισμό και την κακή αισθητική .

Εργάζομαι από τα 20 μου, όταν οι καιροί ήταν πολύ διαφορετικοί και θα μπορούσα άνετα να κάθομαι στο σπίτι και να απολαμβάνω τον πρωινό ύπνο, χωρίς να στερούμαι τίποτα. Θεωρώ ότι οι άνθρωποι οφείλουμε να βρίσκουμε τον ρόλο που μας ταιριάζει και να είμαστε ενεργά μέλη στην κοινωνία .

Σήμερα, όμως, θυμώνω που οι νέοι άνθρωποι με προσόντα εγκλωβίζονται, λόγω των συνθηκών που επέφερε η κρίση, στην απραξία.

 

Υπάρχουν κάποιες λέξεις στην ζωή σας που σας συνοδεύουν;

Δικαιοσύνη, αγάπη προς τον συνάνθρωπο, σεβασμός, εργατικότητα, ευκαιρία για γιορτή, διασκέδαση, χαρά. Η ζωή είναι μικρή για να είναι μίζερη .

 

Γιατί, γενικώς οι σχέσεις των ανθρώπων πάσχουν, χωρίς να βελτιώνονται, και ίσως να χειροτερεύουν στις μέρες μας;

Ο εγωισμός και η έλλειψη παιδείας φταίνε σε μεγάλο βαθμό.

Νομίζω ότι το πρόβλημα είναι και στα όρια, που εύκολα καταστρατηγούνται. Οι υπερβολικές προσδοκίες από τους άλλους, τη στιγμή που εμείς δεν είμαστε όπως θέλουμε να είναι οι άλλοι απέναντί μας, δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο απογοητεύσεων. Ας είμαστε εμείς εντάξει, και όλα θα γίνουν καλύτερα.

 

Ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία και για τις ερωτήσεις σας.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top