Η μεγάλη πλημμύρα του Μισισιπή του 1927. Ένα αφιέρωμα στα μπλουζ του «νότου». (Μέρος 1ο)

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

Η μεγάλη πλημμύρα του Μισισιπή του 1927, ήταν η πιο καταστροφική πλημμύρα του μεγάλου ποταμού στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, κατά την οποία 27.000 τετραγωνικά μίλια  πλημμύρισαν μέχρι βάθος τριάντα ποδών. Για την αποφυγή μελλοντικών πλημμυρών, η κυβέρνηση έχτισε το μεγαλύτερο σύστημα αναχωμάτων στον κόσμο και διαδρόμων απομάκρυνσης  του νερού. Ως αποτέλεσμα αυτού, πολλοί αφροαμερικανοί εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους από τις περιοχές πέριξ των εκβολών του ποταμού Μισισιπή και ξεκίνησε  η γνωστή  μεγάλη μετανάστευση προς τις βιομηχανικές πόλεις του Βορρά.

Η πλημμύρα ξεκίνησε με εξαιρετικά ισχυρές βροχοπτώσεις στην κεντρική λεκάνη του Μισισιπή, το καλοκαίρι του 1926. Μέχρι το Σεπτέμβριο, οι παραπόταμοι του Μισισιπή στο Κάνσας και την Αϊόβα, διογκώθηκαν εξαιρετικά σε χωρητικότητα νερού. Την ημέρα των Χριστουγέννων του 1926, ο ποταμός Cumberland στο Νασβίλ ξεπέρασε τα 56,2 πόδια (17 μέτρα), επίπεδο που παραμένει ρεκόρ μέχρι και σήμερα, υψηλότερο και από τις καταστροφικές πλημμύρες του 2010. Τα νερά του ποταμού Μισισιπή έσπασαν το σύστημα αναχωμάτων σε 145 θέσεις, πλημμυρίζοντας 27.000 τετραγωνικά μίλια (70.000 km2). Η πλημμύρα προκάλεσε ζημιές που ανέρχονται σε πάνω από 400 εκατομμύρια δολάρια, ενώ χάθηκαν και 246 άτομα σε επτά Πολιτείες. Η πλημμύρα επηρέασε το Αρκάνσας, Ιλινόις, Κεντάκι, Λουιζιάνα, Μισισίπι, Μισούρι, Τεννεσί, Τέξας, Οκλαχόμα και το Κάνσας. Η Πολιτεία του Αρκάνσας επλήγη περισσότερο, με το 14% του εδάφους της να καλύπτεται από τα νερά της πλημμύρας. Μέχρι το Μάιο του 1927, ο ποταμός Μισισιπής κάτω από το Μέμφις του Τεννεσί, έφτασε σε πλάτος 60 μίλια (100 περίπου χιλιόμετρα).

Στις 15 Απριλίου του 1927, μόνο σε 18 ώρες, έπεσαν στη Νέα Ορλεάνη 15 ίντσες (380 mm) βροχής. Περισσότερα από τέσσερα πόδια νερού (1,2 m), κάλυψαν τα σημαντικότερα τμήματα της πόλης, και άρχισαν συναντήσεις υψηλών αξιωματούχων για τον τρόπο αντιμετώπισης της κατάστασης. Λίγες εβδομάδες αργότερα, τοποθετήθηκαν και ανατινάχθηκαν περίπου 30 τόνοι δυναμίτη στο ανάχωμα Caernarvon της Λουιζιάνα. Αυτό είχε ως στόχο να προστατευθεί η Νέα Ορλεάνη από σοβαρές ζημιές, αλλά πλημμύρισε μεγάλο μέρος της κοινότητας του Αγίου Βερνάρδου (St.Bernard Parish), καθώς και όλης της περιοχής της ανατολική όχθη της Plaquemines Parish. Όπως αποδείχθηκε αργότερα, η καταστροφή του αναχώματος Caernarvon ήταν περιττή.

Η μεγάλη πλημμύρα του Μισισιπή του 1927, στο Φορτ Σμιθ του Αρκάνσας. Το ύψος του ομώνυμου ποταμού ήταν 36,7 πόδια.

Μέχρι τον Αύγουστο του 1927, η πλημμύρα υποχώρησε, αλλά τα αποτελέσματά της ήταν συγκλονιστικά. Ο πληθυσμός επλήγη βάναυσα, το έδαφος πλημμύρισε, μεγάλη απώλεια περιουσιών και πλήρης καταστροφή των καλλιεργειών. Οι πολλές απώλειες ζωής, αποτράπηκαν από τις προσπάθειες, ανακούφισης εκ μέρους, κατά κύριο λόγο, του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού. Οι αφροαμερικανοί, οι οποίοι αντιπροσώπευαν το 75% του πληθυσμού στις πεδινές περιοχές του Δέλτα του ποταμού και το 95% του γεωργικού εργατικού δυναμικού, ήταν αυτοί που επλήγησαν περισσότερο. Έχει υπολογιστεί ότι από τα 637.000 άτομα που αναγκάστηκαν να μετακινηθούν λόγω της ανύψωσης των υδάτων, το 94% ζούσε σε τρεις πολιτείες, το Αρκάνσας, το Μισισίπι και τη Λουιζιάνα και ότι το 69% των 325.146 που βρήκαν καταφύγιο σε καταυλισμούς, ήταν αφροαμερικανοί. Έχει αναφερθεί επίσης ότι σε μια μόνο θέση, κοντά στο Γκρίνβιλ του Μισισιπή, συγκεντρώθηκαν πάνω από 13.000 άτομα τα οποία είχαν συγκεντρωθεί εκεί από τα γύρω αγροκτήματα και έμειναν στα αναχώματα για ημέρες χωρίς τροφή ή καθαρό νερό, ενώ οι βάρκες που έφταναν έπαιρναν μόνο τις λευκές γυναίκες και τα παιδιά. Το ανάχωμα αυτό ήταν οκτώ πόδια πλατύ και περίπου 5 μίλια μακρύ.

Μετά τη μεγάλη πλημμύρα του 1927, οι περαιτέρω ενέργειες ‘χειρισμού’ του ποταμού, ανατέθηκαν στις καθ’ ύλη αρμόδιες υπηρεσίες του Μηχανικού του Αμερικανικού Στρατού (Army Corps of Engineers). Σύμφωνα με το Νόμο περί ελέγχου των πλημμυρών του 1928, άρχισε να χτίζεται και κατασκευάστηκε το μεγαλύτερο σύστημα αναχωμάτων στον κόσμο για να συγκρατήσουν πιθανή μελλοντική επίθεση των νερών του Μισισιπή. Ο απόηχος της πλημμύρας ήταν ένας από τους κρίσιμους παράγοντες για την επιτάχυνση της Μεγάλης Μετανάστευσης των αφροαμερικανών στις μεγάλες βόρειες πολιτείες της χώρας. Τα νερά από τις πλημμύρες άρχισαν να υποχωρούν τον Ιούνιο του 1927, αλλά οι διαφυλετικές σχέσεις συνέχισαν να είναι αρκετά τεταμένες. Οι εχθροπραξίες είχαν ήδη ξεσπάσει μεταξύ των φυλών, όταν ένας μαύρος άνδρας πυροβολήθηκε από λευκό αστυνομικό όταν αρνήθηκε να επιστρατευτεί για να ξεφορτώσει ένα σκάφος.

Το Γκρίνβιλ του Μισισιπή, στις πλημμύρες του 1027.

Ως αποτέλεσμα των διαδοχικών μετατοπίσεων, διάρκειας έως και έξι μηνών, δεκάδες χιλιάδες αφροαμερικανοί της περιοχής μετακινήθηκαν  προς τις μεγάλες πόλεις του Βορρά, ιδιαίτερα το Σικάγο, ενώ πολλές χιλιάδες ακόμα ακολούθησαν τις επόμενες δεκαετίες. Η πλημμύρα ενίσχυσε περαιτέρω τη φήμη του Herbert Hoover, ο οποίος ήταν αρμόδιος για όλες τις δραστηριότητες ανακούφισης των  πλημμυροπαθών ως Γραμματέας Εμπορίου, υπό τον Πρόεδρο Κάλβιν Κούλιτζ (Calvin Coolidge). Έτσι αργότερα ο Hoover θα κερδίσει εύκολα το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων για την προεδρία, και τις γενικές εκλογές, το 1928. Στην Πολιτεία της Λουιζιάνα, η  οργή κατευθύνθηκε εναντίον της εκλογής του  Huey Long το 1928. Ο Hoover, επαινέθηκε πολύ για τον αριστοτεχνικό χειρισμό και την ‘αντιμετώπιση’ των μαύρων στα στρατόπεδα προσφύγων, όπου αναγκάστηκε όμως να κάνει μερικές δηλώσεις και να δώσει υποσχέσεις στην αφροαμερικανική κοινότητα τις οποίες όμως δεν τήρησε  αργότερα, χάνοντας τις ψήφους των μαύρων στην εκστρατεία για την επανεκλογή του, το 1932. Αρκετές εκθέσεις σχετικά με την τρομερή κατάσταση που επικρατούσε στα στρατόπεδα προσφύγων, μεταξύ των οποίων μία από την συμβουλευτική επιτροπή για την αντιμετώπιση των μαύρων (Colored Advisory Commission) από τον Robert Russa Moton, κρατήθηκαν κρυφές και δεν έγιναν γνωστές από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μετά από αίτηση του Hoover, με την υπόσχεση της περαιτέρω ρύθμισης  μετά τις προεδρικές εκλογές. Ο Moton, έτσι,  και πολλοί άλλοι σημαίνοντες αφροαμερικανοί βοήθησαν να μετατοπισθεί η προτίμηση των     μαύρων Αμερικανών από το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, προς  τους Δημοκρατικούς.

Η Νέα Ορλεάνη μετά τον τυφώνα Κατρίνα από ψηλά (2005).

Ο Charley Patton (1891-1934) τραγουδιστής και κιθαρίστας, κύριος εκπρόσωπος των μπλουζ του Δέλτα του Μισισιπή και κατά πολλούς ο θεμελιωτής τους, ή ‘Father of the Delta Blues’, όπως αποκαλείται χαρακτηριστικά,  είναι ένα κλασσικό παράδειγμα μπλούζμαν που ζούσε  ως ημιεπαγγελματίας καλλιτέχνης, που κάπου-κάπου  βρισκόταν στην ευχάριστη θέση να ξεφεύγει από την ολοήμερη, σκληρή και απαιτητική εργασία στις βαμβακοφυτείες και τα χωράφια. Από νωρίς μετακόμισε η οικογένειά του και εγκαταστάθηκε στην περιοχή των φυτειών βαμβακιού (Dockery Plantation) κοντά στην πόλη Ρούλβιλ. Η φυτεία Dockery ήταν για τα δεδομένα της εποχής, μια πόλη από μόνη της. Είχε τα δικά της καταστήματα, εκκοκκιστήρια βάμβακος, ταχυδρομείο, ιατρική κάλυψη, νεκροταφείο, καθώς και  σιδηροδρομικό σταθμό. Κάποια στιγμή όταν η φήμη του ξεπέρασε τα όρια της εν λόγω περιοχής, του επετράπη να φύγει από τη συγκεκριμένη φυτεία και προσελήφθηκε από τον George Kirkland, έναν άλλο ιδιοκτήτη φυτείας μόλις λίγα μίλια πιο πέρα, ο οποίος και του ανέθεσε να εργάζεται πλέον ειδικά ως μουσικός και τον απελευθέρωσε από τις άλλες αγροτικές υποχρεώσεις.

Στο μπλουζ λοιπόν, ‘High Water Everywhere’, ο  Charley Patton μας αφηγείται την δημιουργηθείσα κατάσταση με το δικό του πρωτόγονο τρόπο. Ας σημειώσουμε επίσης ότι η παρακάτω είναι η πρώτη εκδοχή με τον τίτλο αυτό. Λέει λοιπόν ότι το τέλμα και τα στάσιμα νερά αυξάνονται ολοένα και περισσότερο όλο το καλοκαίρι, κι ότι τα νερά παρεισφρύουν στον εσωτερικό ιστό της πόλης.  Το ποτάμι υπερχείλισε ολόκληρη τη γύρω  περιοχή, δεν μπορεί να μείνει εδώ κι ότι θα πάει όπου είναι υψώματα, στους λόφους, αλλά όμως δεν τον αφήνουν.   Κοίτα, λέει, τώρα εδώ στο Leland, τα νερά του ποταμού ανεβαίνουν… Θα φύγω για το   Γκρίνβιλ, τα αναχώματα έσπασαν… θα πάω στο Greenville και το  Leland (πόλεις στην πολιτεία του Μισισιπή), φίλε τα νερά σηκώνονται, δεν μπορείς να μείνεις εδώ/ Θα πήγαινα κάτω στο Rosedale/ αλλά, μου λένε υπάρχει πολύ νερό εκεί…/Λοιπόν θα πάω ψηλά στους λόφους όπου δε φτάνει το νερό../Θεέ μου το νερό πλημμύρισε τα πάντα, τον παλιό δρόμο Jackson, τα ρούχα μου τσαλακώθηκαν/ θα πάω εκεί στους λόφους όπου δεν θα στενοχωριέμαι πια.

Οι μαύροι συνελήφθησαν βιαίως από τους δρόμους των πόλεων και οδηγήθηκαν στη δημιουργία αναχωμάτων.

(Well, backwater done rose all around Sumner now/drove me down the line/ Backwater done rose at Sumner/ drove poor Charley down the line/Lord, I’ll tell the world the water/ done crept through this town/Lord, the whole round country/ Lord, river has overflowed/ Lord, the whole round country/ man, is overflowed/ You know I can’t stay here/I’ll go where it’s high, boy/I would go to the hilly country/ but, they got me barred/Now, look-a here now at Leland/ river was risin’ high… /I’m gonna move to Greenville/Levee broke, rose most everywhere/The water at Greenville and Leland/Lord, it done rose everywhere/ Boy, you can’t never stay here/ I would go down to Rosedale, but they tell me there’s water there… /Well, I’m goin’ over the hill where water, oh don’t ever flow… /Lord, the water done rushed all over, down old Jackson road/Lord, the water done raised over the Jackson road/ Boy, it starched my clothes/ I’m goin’ back to the hilly country, won’t be worried no more).

Εκτός αυτής της πρώτης εκδοχής του μπλουζ, υπάρχει και μια δεύτερη με το ίδιο τίτλο. Εκεί λοιπόν μας αφηγείται ότι υπάρχει τέλμα παντού στο Blytheville, που τα πήρε όλα, πενήντα οικογένειες και παιδιά βυθίστηκαν και πνίγηκαν, το νερό έφτασε έως την πόρτα του φίλου του, κι ο άνθρωπος είπε στη γυναίκα του καλύτερα να… πηγαίνουν. Το νερό υψώθηκε πολύ, έφτασε το κρεβάτι του, κυλούσε κι όλα έμοιαζαν πως θα τον πήγαινε ταξίδι πάνω σε έλκηθρο, ακούει το νερό έντρομος έξω απ’ τη πόρτα του, και δεν μπορεί να πάρει καμιά βάρκα γιατί κι η πόλη Marion βυθίστηκε κι αυτή. Το νερό υψώθηκε και πενήντα άνθρωποι και παιδιά πνίγηκαν εδώ. Απελπισμένα ζητάει απ’ το Θεό να δείξει έλεος αφού δεν μπορεί να δει κανένα σπίτι και κανένα άνθρωπο στον περίγυρό του!

(Backwater at Blytheville, backed up all around/Backwater at Blytheville, done took Joiner town/It was fifty families and children come to sink and drown/The water was risin’ up at my friend’s door/The man said to his women folk, “Lord, we’d better go”/The water was risin’, got up in my bed/I thought I would take a trip, Lord, out on the big ice sled/Oh, I can hear, Lord, Lord, water upon my door you know what I mean, look-a here/I hear the ice, Lord, Lord, was sinkin’ down/I couldn’t get no boats there, Marion City gone down/So high the water was risin’ our men sinkin’ down/Man, the water was risin’ at places all around/boy, they’s all around/It was fifty men and children come to sink and drown/Oh, Lordy, women and grown men drown/Oh, women and children sinkin’ down/Lord, have mercy/I couldn’t see nobody’s home and wasn’t no one to be found).