Fractal

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Στη μνήμη επιβιώνει η ζωή

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου //

 

Μαρία Στασινοπούλου: “Ασκήσεις αντοχής στον χρόνο”, εκδόσεις Κίχλη

 

Κομμάτια της ζωής αποκόβονται από μέσα μας, σιγά σιγά και ανεπαίσθητα· μπορεί όμως και να ριζώνουν βαθύτερα. Νιώθεις πως κατανοείς τη σημασία αυτού του οξύμωρου, κάτι που χάνεται να αποκτά βαθύτερες τις ρίζες του, αν σκεφθείς τον καβαφικό στίχο: αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει, με την απώλεια να μοιάζει απόλυτη, ώσπου να φανεί η αληθινή υπόσταση της απώλειας στον τελευταίο στίχο του εκλεκτού ποιήματος:  κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις. («Απολείπειν ο θεός Αντώνιον»). Ό,τι φεύγει, δεν χάνεται. Το χάνουμε, το αφήνουμε εμείς να φύγει, αν καταργήσουμε τη μνήμη. Όσο θυμόμαστε, μένουν βαθιά τα σημάδια μέσα μας, το αποτύπωμα όσων ζήσαμε· έτσι, επιμένει στην παρουσία του, όσο η μνήμη εκουσίως θα συντηρεί την εικόνα του. Οι μικρές ιστορίες της Μαρίας Στασινοπούλου έχουν μέσα τους τη σωτήρια μνήμη, αυτή που κάθε τόσο θα ανασύρει πρόσωπα, γεγονότα, στιγμές για να τους δώσει λίγο ακόμη χρόνο ζωής, με τη βοήθεια της λογοτεχνικής γραφής. Έχει σημασία ιδιαίτερη η επιλογή της μικρής φόρμας, ελάχιστης σε έκταση στα πιο πολλά, καθόσον έρχονται οι εικόνες και τα λόγια σαν αστραπές με τη σύντομη διάρκειά τους να αποδίδει καλύτερα την αξία τους – οι μνήμες άλλωστε είναι αιφνίδιες φωταψίες στο μυαλό, που όπως απρόσμενα λάμπουν έτσι πάλι ξαφνικά χάνονται.

Κάθε μία από τις ιστορίες με τη σοφία του περιεκτικού λόγου μιλάει για τη βίωση του χρόνου, την αναπόφευκτη μοναξιά, με τον σωτήριο αυτοσαρκασμό και το χιούμορ να αντιμάχονται την τραγικότητα της απώλειας και την επίγνωση της κοινής θνητής μοίρας που ολοένα μοιάζει πιο κοντινή. Άλλες προδίδουν έναν αυτοβιογραφικό χαρακτήρα (όσο επιτρέπει το «ψεύδος» της λογοτεχνίας) και άλλες φαίνεται να αποτελούν αποτυπώσεις, προϊόν παρατήρησης που δημιούργησαν την αναγκαία αφορμή της γραφής. Αλλού ένα «εγώ» πρωτοπρόσωπης αφήγησης μιλάει για πολύτιμες στιγμές δικές του, και αλλού περιγράφει και σχολιάζει των άλλων τη ζωή. Πρόσωπα που παρακολουθούν τη ζωή να φεύγει, άλλοτε παθητικά και άλλοτε στωικά  σχολιάζοντας ή αποδεχόμενα τα σχόλια των τρίτων. Αν πρέπει να βρούμε τον κοινό τόπο  στον οποίο όλες οι ιστορίες καταλήγουν, θα αναζητήσουμε την αίσθηση αποδοχής των συνθηκών που διακρίνει τα πρόσωπα: δεν μεμψιμοιρούν, δεν καταφεύγουν στην ανέξοδη (όσο και αδιέξοδη) νοσταλγία, αλλά μοιάζει να αγαπούν τη ζωή ως την τελευταία στιγμή της, ακουμπώντας σε αγαπημένες μνήμες ή δηλώνοντας πως ο χρόνος έχει κάποιες πτυχές αθέατες με πρώτη ματιά, ωστόσο άξιες να αγαπηθούν. Νομίζω πως έτσι ερμηνεύεται και ο τίτλος της συλλογής Ασκήσεις αντοχής στον χρόνο, αν τον δούμε αρχικά ως κοινή συνθήκη της θνητότητας με την οποία συμφιλιώνεσαι ασκούμενος, κοινώς μαθαίνεις να αντέχεις. Αλλά, για  να  έρθουμε περισσότερο στα της γραφής, είναι ο τρόπος να συντηρείς τις δικές σου ικανότητες αντοχής και να τις προσφέρεις στους άλλους ως πρόταση/στάση ζωής. Γι’ αυτό στην προσωπική μου ανάγνωση οι μικρές αυτές ιστορίες της Στασινοπούλου συνιστούν ένα δοκίμιο πάνω στον χρόνο και στον τρόπο που μπορείς να τον βιώνεις. Και γι’ αυτό θα υποστήριζα, παρά την αίσθηση μελαγχολίας που κάποιες από τις ιστορίες γεννούν, ότι πρόκειται εν τέλει για ένα αισιόδοξο βιβλίο. Η καλή λογοτεχνική γραφή κατορθώνει ακόμη κι ένα θέμα που φέρει μέσα του το άχθος του χρόνου που τελειώνει, να το μετατρέπει σε εικόνα ζωής.

 

Μαρία Στασινοπούλου

 

 

Αποσπάσματα:

 

Μικρή, απρόσωπη γειτονιά στο κέντρο της πόλης. Το ημιφορτηγό «Εκτελούνται μεταφοραί» έχει κλείσει το στενό δρομάκι, δυσκολεύοντας πεζούς και τροχοφόρα. «Ποιος μετακομίζει;» ρωτάει από αμηχανία, σίγουρα αδιάφορος, έτσι, για να πει κάτι, ο άγνωστος γείτονας. «Γιατί, μήπως ξέραμε και ποιος έμενε, για να πούμε ποιος μετακομίζει;» απαντά γλυκόπικρα η ένοικος του διπλανού ισογείου, καρφιτσωμένη χρόνια τώρα στην κορνίζα του παραθύρου της. («Κάποιος μετακομίζει», σ.74)

 

[…]

Ρωτάει για τη μέχρι τώρα φαρμακευτική αγωγή και τροποποιεί τα φάρμακα. «Πάντα, όταν πρέπει να δώσουμε φάρμακα, σταθμίζουμε τα σίγουρα θετικά αποτελέσματα με τα υποθετικά αρνητικά και κινούμαστε αναλόγως», απαντά στις επιφυλάξεις μας για πιθανές επιπλοκές. Και συνεχίζει: «Πριν από λίγες μέρες, πελάτης ενενήντα πέντε ετών, όταν του συνέστησα να παίρνει ισοβίως Σαλοσπίρ, για να αποφύγει το έμφραγμα, με ρώτησε όλο έκπληξη και δυσφορία: ‘‘Ισοβίως, γιατρέ;’’. Λες και μόλις ξεκίναγε τη ζωή του!». («Το σώμα μιλάει», σ. 26)

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top