Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Τεράστια τοιχογραφία
15/11/2022, 10:29 μμ

Τεράστια τοιχογραφία

Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *

 

Ευαγγελία (Λίτσα) Ι. Δαμουλή – Φίλια, «Αρσανάδες και Αρχονταρίκια». Ιστορική και πολιτιστική αναδρομή του ταξιδιού στο Αγιο Όρος από τον 19ο αιώνα έως σήμερα μέσα από τα οδοιπορικά Γάλλων και Γαλλόφωνων περιηγητών, εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2022, σελ. 602

 

Είναι εκπληκτικής εμβρίθειας η έρευνα, η μελέτη, η μεθοδική ταξινόμηση και τέλος η συναρπαστική αφήγηση που επαληθεύει την λογοτεχνικότητα αυτού του βιβλίου (σπάνιο επίτευγμα στα σχολαστικά πανεπιστημιακά μας συγγράμματα – γιατί αυτό είναι: εγχειρίδιο εξαντλητικό τού θέματος και επεξηγηματικό τού παρά-θέματος).

Και δεν πρόκειται για μια απλή ξενάγηση, μήτε για μια συνέχεια τού προηγούμενου βιβλίου της με τίτλο «Μεθώντας μ’ ένα κρασί αγιονορείτικο…», αλλά πρόκειται για μια άριστα δομημένη ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΜΕΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ (ειδικά για τις γυναίκες, όπως η εξαίρετη συγγραφέας Διδάκτωρ Ευαγγελία Ι. Δαμουλή – Φίλια, που δεν θα προλάβουν ίσως να δουν την άρσιν τού περιφήμου «αβάτου»).

Το «Περιβόλι της Παναγίας» χτισμένο πάνω σε αρχαιοελληνικό πελασγικό μαντείο τής Μεγάλης Μητέρας Θεάς, διαιωνίζει τα ίδια στερεότυπα τής λατρείας μιας Ουρανίας Μορφής Φιλευσπλάχνου, Ελεήμονος και Προστατευτικής, παρεχούσης ασφάλειαν κατά παντός κινδύνου.

Είναι εκπληκτικό πώς βλέπουν οι άντρες περιηγητές μέσα από αυτό το πανόραμα μία διαφορετική ψηφίδα τού Αγίου Όρους, ήδη από τα μέσα τού 19ου αιώνα έως και την ταραγμένη αλλά ευεπίφορη, ελπιδοφόρα Ελλάδα που πρόλαβε αυτή τη φορά το τραίνο και μπήκε νικηφόρος στην ψηφιακή εποχή τού 21ου αιώνα με την Ρομποτική Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση εντός των θυρών πλέον.

Όλες αυτές οι ψηφίδες συνθέτουν μία τεράστια τοιχογραφία για τον προσεκτικό, υπομονετικό «επαρκή αναγνώστη», που δεν θα αρκεστεί σε μια γραμμική ανάγνωση, αλλά θα διατρέξει αυτό το εξαντλητικό πόνημα πολλές φορές, βοηθούμενος από την αριστοτεχνική διάρθρωση τού Πίνακα Περιεχομένων.

Πρέπει να πω πως η δόμηση τής Βιβλιογραφίας κατά θεματικές, η Εργογραφία, οι περιλήψεις σε ελληνικά, γαλλικά κι αγγλικά, ο πρόλογος από την Ιφιγένεια Μποτουροπούλου, Ομότιμη Καθηγήτρια της Ιστορίας του Γαλλικού Πολιτισμού ΕΚΠΑ, καθώς και η αναλυτική αλλά συνοπτική εισαγωγή από την ίδια την δεινή ερευνήτρια, συναπαρτίζουν ένα σοφά αρχιτεκτονημένο «γλωσσικό» χωροδικτύωμα με αποτέλεσμα να καθίσταται το όλον επίτευγμα φιλικό και στον μέσο αναγνώστη.

Βιβλίο που δεν πρέπει να λείπει από κανέναν συλλέκτη τής τυπωμένης φιλομάθειας ανθρώπων που αφιέρωσαν τη ζωή τους στην έρευνα και χάρη σε αυτούς / σε αυτές τις παραδείσιες, «ωδικές» θα έλεγα υπάρξεις, γίνεται και η ζωή μας ευλογημένη, η επώδυνη καθημερινότητα πιότερο υποφερτή κι ο κάματος γλυκύς άμα τη εμφανίσει τού περαιωθέντος έργου.

 

Ευαγγελία Ι. Δαμουλή – Φίλια

 

Η Λίτσα Δαμουλή – Φίλια γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Από την μητέρα της, Τιτή Χαρ. Τσουκαλά, κατάγεται από τη Γαστούνη Ηλείας. Σπούδασε Γαλλική γλώσσα και φιλολογία στα Πανεπιστήμια της Aix-en Provence και της Σορβόννης και ειδικεύτηκε στην Εφηρμοσμένη Γλωσσολογία σε θέματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης και βιωματικής μάθησης. Είναι επίσης πτυχιούχος του φιλοσοφικού τμήματος της Φιλοσοφικής Αθηνών. Δίδαξε στη Μέση Εκπαίδευση σε διάφορα δημόσια σχολεία της χώρας, μεταξύ των οποίων και στην Ηλεία. Από το 1981 έως το 1987 ως καθηγήτρια της γαλλικής και από το 1998 έως σήμερα ως φιλόλογος της ελληνικής γλώσσας. Έχεις επίσης διδάξει στα Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Κωστέα – Γείτονα. Εκδηλώνει έντονο ενδιαφέρον για θέματα που σχετίζονται με τη λογοτεχνία, την τοπική ιστορία, τη λαογραφία. Μοιράζεται τη ζωή της ανάμεσα σε Αθήνα και Κέρκυρα, όπου εργάζεται ως ερευνήτρια του Ιουνίου Πανεπιστημίου εκπονώντας διδακτορική διατριβή. Έχει ασχοληθεί με την κριτική βιβλίου, θεάτρου, κινηματογράφου, αλλά και με την μετάφραση ποίησης και πεζού. Μελέτες της για Έλληνες ποιητές και πεζογράφους έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα ελληνικά και ξένα περιοδικά και στον τύπο. Είναι αντεπιστέλλον μέλος της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, μέλος της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων του Ν. Καζαντζάκη, μέλος του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Γαστούνης και περιχώρων “Η Αρχαία Ήλις”, όπου έχει διατελέσει μέλος του Δ.Σ. Είναι επίσης μέλος του Συνδέσμου Επιστημόνων, φίλων της Τέχνης και των Γραμμάτων του νομού Ηλείας και Κέρκυρας. Έχει συμβάλει στα πολιτιστικά δρώμενα με διοργάνωση βιβλιοθηκών και προώθηση της φιλαναγνωσίας, με διαλέξεις και παρουσιάσεις συγγραφέων σε σχολεία και σε Πολιτιστικά Κέντρα του Νομού Ηλείας. Είναι παντρεμένη από το 1995 με τον καθηγητή Ν. Φίλια, Επίκουρο καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου.

Οι ερευνητές που ασχολήθηκαν διαχρονικά με τα κείμενα των ταξιδιωτών εν γένει, βρέθηκαν μπροστά σε αμέτρητες πληροφορίες, εκτιμήσεις, κριτικές καθώς και σχόλια, υποκειμενικά συνήθως, θετικά ή αρνητικά, άλλοτε παράδοξα, άλλοτε φανταστικά και άλλοτε εντελώς ιδιαίτερα. Εκείνο όμως που παραμένει σημαντικό εν προκειμένω είναι ότι οι καταγραφές, ρεαλιστικές ή όχι, πλούτισαν τον προβληματισμό γύρω από το ταξίδι στην Αθωνική πολιτεία. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε σήμερα να διαθέτουμε πραγματικά πολλά εργαλεία που βοηθούν τον αναγνώστη αυτής της εμπεριστατωμένης πραγματείας της Ευαγγελίας Δαμουλή, καρπός πολυετούς και επίπονης έρευνας, να σχηματίσει μια σαφή και ολοκληρωμένη εικόνα σχετικά αφενός με το τι αναζητούσαν οι εκάστοτε προσκυνητές και ταξιδιώτες στον Άθωνα και όλοι οι άλλοι που το επισκέφτηκαν από τα τέλη του 19ου αιώνα και τι αντιπροσωπεύει αφετέρου το Όρος σήμερα, στην αυγή του 21 ου αιώνα γενικότερα, αλλά και για τον καθένα απ’ αυτούς τους επισκέπτες.

Το εντυπωσιακό, πράγματι, σε όγκο καταγραμμένο υλικό που μελέτησε η ερευνήτρια καλύπτει σχεδόν όλες τις κατηγορίες επισκεπτών του Άθω που συνεχίζουν να καταφθάνουν έως σήμερα, όπως επισημαίνεται, αναζητώντας άλλος πνευματικότητα, άλλος πίστη, άλλος θεώρηση του κόσμου, άλλος έμπνευση, άλλος γνώση, άλλος περιέργεια. Όλοι όμως φαίνεται ότι επηρεάζονται βαθιά όταν βρίσκονται σ’ αυτόν τον μοναδικό τόπο, είτε είναι μοναχοί και ιερωμένοι άλλου δόγματος, είτε επιστημονικές αποστολές που μελετούν τα αρχεία και τις βιβλιοθήκες των διαφόρων μοναστηριών, είτε απλοί περαστικοί επισκέπτες, ακόμη και αγνωστικιστές.

 

 

* Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας (https://konstantinosbouras.gr)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top