Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Εκτός ορίων
08/09/2021, 10:15 πμ

Εκτός ορίων

Γράφει η Τζένη Μανάκη //

 

Emmanuelle Bayamack -Tam «Αρκαδία», Μετάφραση: Χαρά Σκιαδέλλη, Εκδόσεις Πόλις

 

«Η επιστολή μου στον κόσμο, αν την συντάξω κάποτε, θα ξεκινάει  ως εξής:

αγαπητή οικουμένη, είναι καιρός να προβείς σε μια εξέταση της συνείδησής σου και να εξάγεις όλα τα συμπεράσματα. Τούτη την επιστολή είμαι έτοιμη να την υπογράψω με το αίμα μου. Δεν θα έχει κυλήσει μάταια αν επιτύχω μια ανακωχή στη μεγάλη ανθρωποφαγική μανία, έναν αφοπλισμό της παγκόσμιας πολιτοφυλακής, και μια διάνοιξη της Ερυθράς θάλασσας μέχρι τη γη της επαγγελίας, αντί για το θαλάσσιο νεκροταφείο στο οποίο έχει μετατραπεί.»     

Αυτή είναι η θλιβερή διαπίστωση της “ηρωίδας” του ΑΡΚΑΔΙΑ, από τη ζωή έξω από το Liberty House, ένα ουτοπικό κοινόβιο μακριά από τον πολιτισμό και τις νέες τεχνολογίες, σ’ ενα ειδυλλιακό τοπίο, στο νότο της Γαλλίας, κάπου κοντά στα σύνορα με την Ιταλία.

Η ζωή στο Liberty House διέπεται από το αξίωμα του Βιργίλιου:  Omnia vincit amor – Η αγάπη νικάει τα πάντα. Το κοινόβιο λειτουργεί κάτω από την επίβλεψη του Αρκαντύ, ενός γοητευτικού ανθρώπου που επιβάλλει με πραότητα την κοσμοθεωρία του, κηρύσσει την ανεκτικότητα, και τον ελεύθερο έρωτα.

Οι κάτοικοι του ουτοπικού αυτού κοινοβίου είναι τύποι κοινωνικά απροσάρμοστοι, νέοι, γέροι, κάποιοι πλούσιοι που συμβάλλουν οικονομικά στη συντήρηση του, γενικά διαφόρων σεξουαλικών κατευθύνσεων που απολαμβάνουν τον έρωτα χωρίς διακρίσεις και υποκριτικές ενοχές. Η συγγραφέας συνθέτει έναν πολυπρόσωπο πίνακα με όλους αυτούς τους ήρωες, τονίζοντας τα ιδιαίτερα εξωτερικά και διεισδύοντας στα εσωτερικά χαρακτηριστικά τους.

Εδώ εγκαθίσταται από παιδί η αφηγήτρια Φαρά με την πανέμορφη, ευπαθή στον ηλεκτρομαγνητισμό, μητέρα της, τον πατέρα που καλλιεργεί άνθη και οπιοειδή, και τη Δανή, λεσβία-γυμνίστρια γιαγιά της.

Η Φαρά αισθάνεται ευτυχής ανάμεσα σ’ αυτό το αλλοπρόσαλλης προέλευσης μείγμα ανθρώπων, έχει αναπτυγμένο κριτικό πνεύμα από πολύ μικρή ηλικία, αρκετές προσλαμβάνουσες τόσο από τη βιβλιοθήκη του οικήματος, όσο και από τη στενή επαφή με τον μεγαλύτερο κατά τριανταπέντε περίπου χρόνια Αρκαντύ, τον οποίο ερωτεύεται από την πρώιμη εφηβεία της, παρά το γεγονός  ότι ο Αρκαντύ διατηρεί δεσμό με τον όχι τόσο συμπαθή Βίκτωρα, και σεξουαλικές σχέσεις με όλο σχεδόν το ποίμνιό του, που μαγεύει με “εμπνευσμένες” ομιλίες περί ανεκτικότητας και αγάπης.

 

«Ήρθα εδώ για να αλιεύσω εδώ κι εκεί μερικά βιβλία για το ζήτημα του φύλου, όχι για να ακούσω τον λόγο υπ’ αριθμόν εκατόν εξήντα επτά του Βίκτωρα.

Αν σκοπός σου είναι να καταλάβεις τις διαφορές μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας, προπαντός μη διαβάσεις δοκίμια για το θέμα, όχι, κανένα! Πήγαινε στην πηγή! Διάβασε ανδρική και γυναικεία λογοτεχνία! Τα μυθιστορήματα, η ποίηση, το θέατρο, είναι ένας θαυμάσιος τρόπος να γνωρίσεις ένα σωρό ανθρώπους, τους συγγραφείς, βαθύτατα, και δίχως όλα τα κοινωνικά παρεπόμενα που θολώνουν λίγο το σκηνικό.

Ξεφυσώ, με μισή καρδιά, και αποθαρρημένη εκ των προτέρων με το εύρος της αποστολής. Μου αρέσει να διαβάζω, σύμφωνοι, όμως, αυτή την περίοδο, έχω άλλα να κάνω. Να πηδιέμαι, ας πούμε. Καθώς ο εραστής μου είναι παράλληλα και εραστής του συνομιλητή μου, αποφεύγω να προβάλω αυτή την ένσταση και τον ακούω να αναπτύσσει την άποψή του.»

 

Όλος αυτός ο ιδιόμορφος “θίασος” τρέφεται από τις γαστριμαργικές δημιουργίες της Φιορεντίνα. Δεν καταναλώνει κρέας και ψάρια. Εννοείται, αρνείται οποιαδήποτε σχέση με κινητά τηλέφωνα, ίντερνετ, νέες τεχνολογίες.

Μετά από επανειλημμένες παροτρύνσεις της νεαρής έφηβης αφηγήτριας, ο Αρκαντύ υποκύπτει στη θέλησή της να κάνουν έρωτα στα γενέθλια των δεκαπέντε χρόνων της.

Στο μεταξύ η ίδια διαπιστώνει μεταλλάξεις στο σώμα της που δεν συνάδουν με το φύλο της. Μία επίσκεψη σε γυναικολόγο αρκεί για να επιβεβαιωθούν οι υποψίες της ότι οι ορμόνες της την μετατρέπουν σταδιακά σε άντρα. Ο Αρκαντύ που δεν στέκεται σε παρόμοιες λεπτομέρειες πραγματοποιεί τον διακαή πόθο της, και η Φαρά βιώνει στιγμές απόλυτης έκστασης και ηδονής, με τον εραστή της, τον οποίο θαυμάζει και αγαπά.

«Τα πόδια μου τρέμουν από μια ανυπομονησία κι έναν πόθο που μόνο με τη φυγή και το τρέξιμο μπορώ να χαλιναγωγήσω. Κατεβαίνω με φόρα τα σκαλιά του μεγαλοπρεπούς αναβάθρου μας, προσπερνώ τα θερμοκήπια, αφήνω πίσω μου τον ανθισμένο οπωρώνα, τη λίμνη, τις σκαλισμένες αλέες , τον πολιτισμό, για να μπω στο άγριο κομμάτι του δρυμού μου. Πηδώ ανάμεσα στους φλογισμένους ασπάλαθους, δρασκελίζω λασπωμένα χαντάκια, πιάνομαι, στον δρόμο, από το κλαδί ενός ψηλού πεύκου, χοπ, μια μικρή έλξη, για να χρησιμεύσουν και σε κάτι οι αγορίστικοι μύες μου, περιστρέφομαι, γύρω από μια καστανιά, αγκαλιάζοντας τον κορμό με το ένα χέρι και, με άλματα και χοροπηδητά, φτάνω στο μυστικό λαγκάδι μου, τη χορταριασμένη κρυψώνα μου. Δεν χρειάζεται να κοιτάξω πίσω μου, ξέρω ότι ο Αρκαντύ με ακολούθησε και ότι ήρθε επιτέλους η ώρα μας.»

 

Emmanuelle Bayamack – Tam

 

Μαζί με τον Νελλό, έναν νεαρό γκέι τύπο, αντιλαμβάνονται την ύπαρξη γύρω από το κοινόβιο ενός μετανάστη. Παρακολουθούν και τον βλέπουν να κολυμπά στη λίμνη, μέσα στη νύχτα, ενώ στο μεταξύ έχουν διαπιστώσει ότι λείπουν τρόφιμα από τις αποθήκες του οικήματος. Και οι δύο μαγεύονται από την ομορφιά του μετανάστη, το μυώδες σώμα του, τις αρμονικές του κινήσεις. Η Φαρά αισθάνεται για πρώτη φορά ότι προδίδει τον Αρκαντύ. Η προσπάθεια προσέγγισής του δεν απέδωσε τα αναμενόμενα και για τους δύο, στο μεταξύ όμως έγινε αντιληπτή η παρουσία του στο οίκημα. Μεγάλη απογοήτευση για τη Φαρά η αντίδραση του Αρκαντύ που ανατρέπει τις θεωρίες του περί ανεκτικότητας και αγάπης.

 

«Απ’ ό,τι φαίνεται, μέχρι τώρα δεν είχα καταλάβει τίποτε απολύτως, δεν είχα κατανοήσει καθόλου τον κανόνα της ορδής, μια ορδή καταλήγει πάντα να συσπειρώνεται γύρω από τα συμφέροντά της και να σχηματίζει κοινό μέτωπο απέναντι σε έναν κοινό εχθρό – έναν ήδη συντετριμμένο εχθρό, κατά προτίμηση.» 

 

Αντιδρά, ξανοίγεται στην κοινωνία που αντιμετωπίζει με καχυποψία το φύλο της, δεδομένης της ολοένα αυξανόμενης τάσης του σώματός να μετατρέπεται σε αρσενικό. Η κτητικότητα, η ζήλια, όλα αυτά τα συναισθήματα που διέπουν τις σχέσεις των ανθρώπων στις σύγχρονες κοινωνίες, της φαίνονται παράξενα, αρχικά αδυνατεί να τα ανεχθεί, συμβιβάζεται μέχρι…

 

«Όταν αγαπάς πρέπει να φεύγεις , αλλά όταν παύεις ν’ αγαπας, πρέπει επίσης να φεύγεις για σώσεις ό,τι σώζεται».

     

Κάποια γεγονότα βάζουν φωτιά στο κοινόβιο και οδηγούν το ποίμνιο του Αρκαντύ σε μία σχεδόν ομόφωνη τραγική απόφαση και την Φαρά σε μια επανεξέταση της κοσμοθεωρίας και του τρόπου ζωής που θα ακολουθήσει.

 

Το βραβευμένο με το βραβείο Livre- Inter βιβλίο «ΑΡΚΑΔΙΑ» της Εμμανουέλ Μπαγιαμάκ – Ταμ, καθηγήτριας φιλολόγου στη μέση εκπαίδευση, και υποψήφιου στην τελική λίστα για τα βραβεία  Femina, Medicis, Flore  Βιβλιοπωλών του Nancy-Le Point και της εφημερίδας Le Monde, είναι ένα αλληγορικό, ανατρεπτικό μυθιστόρημα, πυκνό, τρυφερό, αστείο, σατιρικό, με κριτική διάθεση. Γραμμένο με λυρισμό, ιδιαίτερο χιούμορ και ειρωνεία, εξασφαλίζει απολαυστική ανάγνωση. Η δεξιοτεχνία της συγγραφέως να αναμείξει τον λυρισμό με τον κυνισμό, την πλούσια δική της γλώσσα με τη λόγια γλώσσα πολλών μεγάλων συγγραφέων, προσθέτοντας πεζοδρομιακή αργκό (δεν το συνιστώ σε όσους οι λέξεις προσβάλλουν την αισθητική τους – τραβάει το σχοινί σε κάποια αρκετά σημεία του κειμένου) συμπληρώνει τον πίνακα – πορτρέτο του διαρκώς μεταβαλλόμενου σύγχρονου κόσμου μας, με όλη τη σκληρότητα αλλά και την αθωότητά του. Θέτει ζητήματα επιλογής ανάμεσα στα αισθήματα και τις ιδέες, ανάμεσα στις διακηρύξεις και τις πράξεις, στην εξερεύνηση της ταυτότητας και τους προβληματισμούς ανάμεσα στο βιολογικό και το κοινωνικό φύλο. Πρόκειται για ένα “τρανς και επαναστατικό μανιφέστο για την κατάργηση των συνόρων- σεξουαλικών, γεωγραφικών ή λογοτεχνικών”, όπως έγραψε η διεθνής κριτική.

Αντηχήσεις μιας μεγάλης γκάμας αγαπημένων συγγραφέων της Μπαγιαμάκ -Ταμ αναγνωρίζονται μέσα στο κείμενό της, με αποσπάσματα, συνήθως ελαφρώς τροποποιημένα, που εξυψώνουν το κείμενό της.

Η μετάφραση της Χαράς Σκιαδέλλη εξαιρετική, όπως η επιμέλεια και η γενικότερη εμφάνιση του βιβλίου, με το πολύ ωραίο εξώφυλλο!

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top