Fractal

Το πάσχον σώμα και το οντολογικό τραύμα

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Κώστας Καναβούρης «Αποθήκη καταλοίπων ηδονής», εκδ. Μελάνι

 

«Δεν ξέρω γιατί, αλλά στην αρρώστια,/ -ιδίως στη θανατηφόρα-/ Είναι πάντοτε άνοιξη».

Το 2011 μια έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη με έργα της συλλογής Prinzhorn που εδρεύει στην Ψυχιατρική Κλινική της Χαϊδελβέργης που έγινε με την μέριμνα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας κι είχε τον τίτλο «Αιτία Θανάτου: Ευθανασία. Συγκαλυμμένη εξόντωση των ψυχικά ασθενών στην εποχή του Ναζισμού», γεννούσε δυο λογοτεχνικές διεργασίες. Τη μια που θα γινόταν το μυθιστόρημα «Kόκκινος σταυρός» της Μαρίας Γαβαλά (εκδόσεις Πόλις) και την άλλη, που είναι ο ποιητικός κύκλος του Κώστα Καναβούρη «Αποθήκη καταλοίπων ηδονής». Με τίτλο, δάνειο, από το μεγαλόπνοο αρχιτεκτονικό οικοδόμημα του Joseph Schneller, τον οποίο εξόντωσαν οι Ναζί ως ένα από τους δέκα χιλιάδες «μη αποδοτικούς ανθρώπους», «ό,τι ακριβέστερο και βαθύτατα ποιητικό έχει γραφτεί για το ανθρώπινο σώμα, γι’ αυτή την σκοτεινή δύναμη που σπρώχνει το σύμπαν προς τα έξω, γι’ αυτή την τραγική κτίση της πάσχουσας αθανασίας που περιέχει τα πάντα», όπως μας λέει ο ποιητής. Ο οποίος μέσα στα 43 ποιήματα της συλλογής, με τίτλους γύρω από τις σωματικές νόσους, τις ιατρικές εξετάσεις ή διαγνώσεις [Σπινθηρογράφημα άνω, κάτω κοιλίας, Ενδοκρανιακή πίεση, Ακατάσχετη αιμορραγία, Κολπική μαρμαρυγή, Νεφρική ανεπάρκεια, Κάταγμα ισχύου, Αλτσχάιμερ, Σκλήρυνση κατά πλάκας, Επιληψία κ.α.] ακτινογραφεί την ανθρώπινη συνθήκη.

Σαφώς διαφοροποιημένο από το «Έσπασε» που περιείχε δίστιχα και τρίστιχα ποιήματα αλλά και πάλι αναφερόταν στην ανθρώπινη περιπέτεια, συγγενικό με τα «Νυχτολόγιο χειρός» και το «Όταν το κρύο» από την άποψη της κοινής θεματικής, στην «Αποθήκη κατάλοιπων ηδονής», εκείνο που τον αφορά και τον απασχολεί έως ποιητικού βασάνου είναι «ο άνθρωπος που υφίσταται το βάρος του πόνου, σωματικού και ψυχικού, και πώς παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να είναι άνθρωπος δηλαδή το ον που προσφέρει και αξίζει να του προσφέρεται ο απόλυτος σεβασμός, η αγάπη, ο έρωτας, και όταν χρειαστεί η συμπόνια».

«Τότε το αίμα θα παφλάσει παρελθόν», «μια σκόνη πάει να πει σπαταλημένης λύπης» θα εξηγήσει, «Διότι αυτό ακριβώς είναι ο θάνατος:/ Η παύση εξορύξεως της ηδονής/ Μαζί μ’ αυτήν και της οδύνης».

 

Κώστας Καναβούρης

 

Βαθύτατα και βαρύτατα υπαρξιακός, στοχαστικός και σπλαχνικός, πάντοτε ωστόσο αρκετά σωματικός, αναγνωρίζει στους προσφιλείς, και ειδικά στην κόρη του «Πόση σπασμένη νίκη υπάρχει στο ισχύο της». «Τότε το αίμα θα παφλάσει παρελθόν/ Μέσα στον ενεστώτα», και καθιστά τον χρόνο, ποιητικό παρόν. Αναγνωρίζει την ψυχή και τον Θεό μέσα στο πάσχοντα ανθρώπινο οργανισμό «Εύκολος στόχος είσαστε, νεφρά: Μια μηχανή βαμμένη ουρανός», αγωνιά για το μέλλον του κόσμου: «Ένα απόγευμα σαν αποτυχημένο ποίημα/ Που όμως γράφτηκε με λύπη αληθινή/ Έλα να φύγουμε, πριν μας θάψουν εδώ/ Μέσα στο ίδιο μας το παρελθόν».

Νίκες και ήττες, φόβους κι ελπίδες, διαψεύσεις και αδιέξοδα, όλα τα θυμάται το πάσχον σώμα, κι αυτό απασχολεί και την ποιητική του Καναβούρη, το οντολογικό τραύμα που εξυψώνει και εξισώνει τον άνθρωπο σε ύψη θεία. Η πιο καλή ποιητική στιγμή του αναμφισβήτητα. Το σώμα θυμάται, εξάλλου, γνωρίζει, ξεχωρίζει κι είναι ειλικρινές, το μόνο σύμπαν που κατέχουμε, ο δικός μας Θεός και ουρανός, «θα δω τα σπλάχνα σου την ώρα που κοιμάσαι».

 

 

Δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top