Η σκόνη του χρόνου
Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *
Νίκος Γκατζογιάννης, “Αποστολές από την πατρίδα”, εκδόσεις Καστανιώτη, πρόλογος: Αλέξης Παπαχελάς, μετάφραση από τα αγγλικά: Χριστόδουλος Λιθαρής, Αθήνα 31 Οκτωβρίου 2022, σελ. 280
Η ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΔΕΞΙΟΤΕΧΝΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΠΡΟΑΠΑΙΤΗΣΗ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ. Γι’ αυτό η πολύπαθη χώρα μας με την μακραίωνη ποιητική παράδοση βρίθει ποιητών, ακόμα κι όταν πεζολογούν, ιδιαίτερα όταν δημοσιογραφούν.
Στο σταυροδρόμι των ηπείρων και των πολιτισμών η δικιά μας πατρίδα/μητρίδα λειτούργησε σαν σταθεροποιητής, σαν απομειωτής δονήσεων, ως απορροφητήρ εντάσεων, ως μεταβολιστής δράσεων εν πολλοίς αντιστικτικών, που συνέθεταν όμως την ηφαιστειακή μαγεία μιας γαλήνιας θάλασσας που αντικαθρεφτίζει κόσμους άλλους.
Ο Νίκος Γκατζογιάννης λατρεύει την Ήπειρο, με την ιδιαίτερη διάλεκτός της, που έλκει τα νάματά της από την εποχή τού Πύρρου. Πολυφωνικά τα ακούσματα, μουσική η έκφρασή του.
Κάθε τι ελληνικό είναι και παγκόσμιο. Αυτό το καταδεικνύουν οι ένδοξοι Έλληνες τής Διασποράς, γίγαντες πρόξενοι και πολιτισμικοί διπλωμάτες, το καμάρι και ο αφρός μας…
Από την Μαρία Καλογεροπούλου έως τον Νίκο Γκατζογιάννη δεν είναι και τόσο μακρύς ο δρόμος. Πρόκειται μάλλον για μια εξελικτική έλικα που ανατρέχει στα ίδια σημεία, ένα σκαλάκι πιο ψηλά κάθε φορά, κινούμενη ελλειψοειδώς γύρω από δύο άξονες: α. την ευπλαστότερη γλώσσα τού κόσμου, και β. τον ανθρωπομετρικό, ανθρωποκεντρικό σχεδιασμό των πάντων…
Πολιτικές αναμετρήσεις με την Ιστορία, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν πολλά από τα ξεχωριστά άρθρα-κεφάλαια αυτού του βιβλίου.
Ο έμπειρος δημοσιογράφος με την ικανότητα τής ευαγούς ορθοφροσύνης δεν ορρωδεί προ της αποκαταστάσεως τής Αλήθειας, μάρτυρας τού καιρού του έντιμος στο τρομερό δικαστήριο τού Πανδαμάτορα Χρόνου.
Η Νέμεσις είναι η θεά του κι αυτός ο εκλεκτός της, από την ανατριχιαστική τραγική «Ελένη» του έως το ανατρεπτικό πόνημα “The Greek Fire”, όπου περιγράφει τις παράπλευρες απώλειες, αλλά και τις ωφέλειες από τη σύγκρουση δύο γαλαξιών: τής Callas και του Onassis (που αρεσκόταν να το επαναλαμβάνει όταν αυτοσυστηνόταν, λες και γύρευε να το εμπεδώσει, λες και γύρευε διαρκώς επιβεβαίωση, όπως και η ερωμένη του που κυνηγούσε μια ζωή το τέλειο και το πέτυχε με τον μυθιστορηματικό θάνατό της).
Ο Νίκος Γκατζογιάννης ως λογογράφος, κειμενογράφος, εργατικός και φιλομαθής, ο Νίκος Γκατζογιάννης ως αποτιμητής μετεικασμάτων τής πολιτικής και κοινωνικής μας ζωής, με την καθαρότητα τής ματιάς ενός παιδιού που δεν έχει προδώσει τα ιδανικά του. Η διαρκής του επιστροφή στην Ελλάδα οδύσσεια μαχητικού, επαναλαμβανόμενου τύπου, ανελισσομένου ρυθμού.
Τραγουδάει ακόμα κι όταν μιλάει, απορροφά κοσμικές δονήσεις και συμπαντικούς κραδασμούς, ειδικά όταν γράφει. Τα κείμενά του δεν τού ανήκουν, αλλά τον στοιχειώνουν με μία άλλη δυναμική, κβαντικής υλοενεργείας.
Είναι μέγιστος γιατί είναι αυτοδημιούργητος, τραγικά σισύφειος στον απολλώνιο διονυσιασμό του, τυλίγεται την αχλύ των γονιμολατρικών δρωμένων μιας αιγαιοπελαγίτικης κληρονομιάς που γέννησε τον Δυτικό Πολιτισμό μας.
Ο Νίκος Γκατζογιάννης είναι πολλαπλώς Έλλην γιατί είναι υπέρ-εθνικός, αντικειμενικός κριτής των φαινομένων που υπέπεσαν κάτω από τον ερευνητικό φακό του.
Μελετητής από τους λίγους, για την επιμονή και για την ορθοφροσύνη του. Ξέροντας πως ο κρινόμενος κρίνεται ζει διαυγώς στον κρυστάλλινο πύργο τής αναγνωρισιμότητάς του και είναι τόσο διάσημος όσο το ταλέντο και η υποκειμενική υπομονετικότητά του το επιτρέπουν.
Δεν θέλω να μιλήσω σιβυλλικά, αλλά με προτρέπει αυτή η γραφή που είναι κρυπτική σε δεύτερο και τρίτο επίπεδο, ενόσω είναι τόσο διαπερατή σε πρώτη ανάγνωση, όπως η επιφάνεια τού ανακλαστικώς διάφανου νερού στο τρομερό ποτάμι τής «σκοτεινής» και «μαύρης» (μη ανακλαστικής) Υλοενέργειας που συνέλαβε και διατύπωσε ως έννοια πρωτίστως ο Ηράκλειτος.
Του εύχομαι να μακροημερεύσει και να μας διδάσκει ήθος και αισθητική (που είναι κατά βάθος ένα και το αυτό).
Χωρίς αυτόν πολλές γωνιές τής πρόσφατης Ιστορίας θα έμεναν για πάντα αραχνιασμένες. Η σκόνη τού Χρόνου πίπτει το ίδιο επί δικαίων και αδίκων. Όμως «έχουσιν γνώσιν οι φύλακες»…
Νίκος Γκατζογιάννης
Ο Νικόλας Γκατζογιάννης έγινε γνωστός στην Ελλάδα κυρίως λόγω της Ελένης, του θρυλικού βιβλίου του που ξύπνησε πάθη όταν πρωτοεκδόθηκε. Αλλά πέρα από τη συγγραφική του ιδιότητα ο Γκατζογιάννης είναι ένας πολύ διακεκριμένος δημοσιογράφος, που έκανε μια λαμπρή καριέρα στους New York Times και σε άλλες αμερικανικές εφημερίδες. Για πολλά χρόνια επικεντρώθηκε στην ερευνητική δημοσιογραφία. Τα ρεπορτάζ του για τη Μαφία άφησαν εποχή και αποτυπώθηκαν σε δυο βιβλία που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Έχει την ικανότητα ο Γκατζογιάννης να ψάχνει πάντοτε «πίσω από τις κουρτίνες», ενώ ταυτόχρονα βάζει τον ίδιο τον αναγνώστη του να νιώθει ότι βρίσκεται πίσω από αυτές. Ο τρόπος που περιγράφει πρόσωπα και συμπεριφορές, η έρευνα που μπορεί να τον πάει ακόμα και στην παιδική ηλικία κάποιου πρωταγωνιστή του, η πιστή αναπαραγωγή της ατμόσφαιρας που επικρατούσε εκείνη τη στιγμή, συνθέτουν στο τέλος ένα γοητευτικό παζλ.
* Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής-κριτικός, θεατρολόγος και μεταφρασιολόγος. (https://konstantinosbouras.gr)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Μεγάλες ιδέες για μικρούς αναγνώστες
Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη // Elisa Munso «Αγκάθα Κρίστι», Εικονογράφηση: Isabel Sanchez Vegara, εκδ. Παπαδόπουλος, σελ. 40 Είναι πολύ σημαντικό τα κορίτσια και τα αγόρια να έρχονται μορφή με το έργο και τη ζωή σπουδαίων ανθρώπων που έχουν
Περισσότερα -
Ένα διεισδυτικό ψυχογράφημα των δύο φύλων
Γράφει ο Σωτήρης Σουλιώτης // «Τα κορίτσια που γελούν», Εύα Στάμου, εκδ. Αρμός Το βιβλίο της Εύας Στάμου, με τίτλο «Τα κορίτσια που γελούν», αποτελείται από έξι διηγήματα, ένα εκ των οποίων έχει τον ίδιο τίτλο με τη
Περισσότερα -
✩ Η Μαρία Φαραντούρη και η Γιώτα Νέγκα ερμηνεύουν από τα ωραιότερα τραγούδια του ελληνικού κινηματογράφου στο Παλλάς
ΜΑΡΙΑ ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ – ΓΙΩΤΑ ΝΕΓΚΑ || “ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΟΘΟΝΗΣ” ΘΕΑΤΡΟ ΠΑΛΛΑΣ – ΤΡΙΤΗ, 30 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ Η Μαρία Φαραντούρη και η Γιώτα Νέγκα επιλέγουν να ερμηνεύσουν μαζί ένα απάνθισμα από τα ωραιότερα τραγούδια του ελληνικού κινηματογράφου. Στις 30 Ιανουαρίου μας προσκαλούν για πρώτη φορά
Περισσότερα -
Διήγημα: “Έκανα Πάσχα μόνος μου στα έρημα τα ξένα”
Γράφει ο Νίκος Ψαρινόπουλος // * Φέτο μόνος, ούτε Πάσχα ούτε τίπτα, ντιπ. Ούτε πανηγύρ, ούτε Μπάρμπα Τάκης. Ας όψεται ο χωρισμός με την μικρή και ο κορωνοϊός. Κλείστηκε μέσα και προσπαθούσε να βρει
Περισσότερα -
ΕΝΤΕΧΝΩΣ: Η Φιλαναγνωσία είναι Χρέος!
Γράφει η Ιουστίνη Φραγκούλη- Αργύρη // * Κάθε χρόνο τέτοια εποχή στο Μόντρεαλ πυροσβέστες, αστυνομικοί, πολίτες, φοιτητές ξεχύνονται στους δρόμους πουλώντας εφημερίδες προκειμένου να συγκεντρώσουν έσοδα για να υποστηριχθεί το Ίδρυμα Νέων Αναγνωστών. Οι δύο μεγάλες εφημερίδες
Περισσότερα -
Τέσσερα ποιήματα
Γράφει η Κατερίνα Μήλιου // * Αφή Το βλέμμα στο παράθυρο. Κενό εικόνας. Η σκληρότητα του τσιμέντου με την σκληρότητα του χρόνου συνέθλιβαν το πρόσωπο που κοιτούσε, μια το βλέμμα και μια το παράθυρο. Έσφιξε λίγο την
Περισσότερα -
Διήγημα: «Igloo»
Της Λένας Μαυρουδή Μούλιου // .Μ.Μ. «Igloo» Έπιανε το στυλό να γράψει, έτσι να αδειάσει το μυαλό της κάπως απ’ αυτά που το βάραιναν, μα το χέρι της πάγωνε, παρ’ όλη την γραφική δραστηριότητα. Δεν το
Περισσότερα
