Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Από τόπο σε τόπο με πρωταγωνιστή τον Χρόνο
10/05/2023, 12:54 πμ

Από τόπο σε τόπο με πρωταγωνιστή τον Χρόνο

Γράφει ο Άγγελος Χαριάτης //

 

Παύλος Θ. Κάγιος «Απάλλαξέ με», εκδόσεις 24 γράμματα

 

Ο Παύλος Κάγιος εγκαινιάζει τη συνεργασία του με τις εκδόσεις 24γράμματα, εκδίδοντας το μυθιστόρημα Απάλλαξέ με, το έβδομο κατά σειρά. Τα προηγούμενα έξι κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Ο τόπος ―εν πρώτοις― και ο χρόνος ―εν δευτέροις― αποτελούν βασικούς άξονες της μυθιστορίας. Ασφαλώς δεν υπάρχουν μυθιστορήματα ―ή, έστω, είναι λίγα αυτά― όπου δεν υπάρχει καθορισμένος τόπος ή/και χρόνος.  Τι εννοώ με τον τόπο: Ο συγγραφέας επιλέγει να διηγηθεί την ιστορία του ξεκινώντας από την ήπειρο της Αφρικής, για να βρεθεί μέχρι την Ικαρία και την Αθήνα, με ενδιάμεσο σταθμό την Αλεξάνδρεια, και τερματικό το λιμάνι Νταρ ελ Σαλάμ και την Κιντόνα της Κίνας.  Με κεντρικό σταθμό −σαν εκεί να τέμνονται όλες οι αφηγηματικές γραμμές− το πολιτιστικό στέκι Ραντεβού στη Μεσόγειο, κλείνει το μάτι στον αναγνώστη μιας και οι περισσότεροι τόποι γειτνιάζουν ή εφάπτονται με τη λεκάνη της Μεσογείου.

Ο χρόνος είναι κατά τη γνώμη μου ένα από το μεγάλα στοιχήματα που θέτει ο συγγραφέας προκαλώντας τον εαυτό του. Τα εκατό χρόνια ύπαρξης της ιδιότυπης οικογένειας από τον τυχοδιώκτη παππού Οδυσσέα μέχρι τον σημερινό εγγονό, είναι ένα πραγματολογικό υλικό, το οποίο δύσκολα τιθασεύεται. Παρά λοιπόν τις δυσκολίες ο Παύλος Κάγιος κατορθώνει να περάσει σχεδόν αναλλοίωτες τις διάφορες χρονολογικές φάσεις μέσα σε τετρακόσιες πενήντα σελίδες.

Η διαφορετικότητα είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των χαρακτήρων αλλά και της ιστορίας, πάνω στην οποία ο Παύλος Κάγιος στηρίζει τα θεμέλια του μύθου. Ο Δημοσθένης, που πειραματίζεται και με τα δύο φύλα, με σαφή προτίμηση στο αντρικό, προσπαθώντας να ανακαλύψει τον πραγματικό του εαυτό, υπό το βάρος του κοινωνικού, φιλικού, οικογενειακού περίγυρου. Ο παιδικός φίλος Μιχάλης, αλμπίνος, αναγκαστικά πορεύεται στιγματισμένος, καταβάλλοντας τεράστια προσπάθεια να υπερπηδήσει τα εμπόδια και με το μυαλό του και τις ικανότητές του, καταφέρνοντας να γίνει γιατρός. Η έγχρωμη ρεμπέτισσα με το παρωνύμι Χήρα, θεία ―και κάτι παραπάνω από μητέρα― του Δημοσθένη, αποτελεί το σημείο αναφοράς των ηρώων με τη σχεδόν απόλυτη ουμανιστική της συμπεριφορά. Δίπλα τους τα δίδυμα αδέλφια που πετάχτηκαν στα σκουπίδια, ταπεινοί και εγκαταλελειμμένοι, καταφέρνουν να γίνουν σπουδαίοι μουσικοί στο πλευρό της ρεμπέτισσας. Η σύζυγος του Δημοσθένη φαντάζει η μοναδική που καταφέρνει να ξεφύγει χρησιμοποιώντας τη λογική∙ τις περισσότερες φορές. Όπου έχει πράξει και δράσει με το συναίσθημα ως οδηγό συνήθως βγαίνει χαμένη. Τρίτοι και τέταρτοι ήρωες που εμφανίζονται στον μύθο, εξελίσσοντάς τον άλλοτε με πιο γρήγορο και άλλοτε με πιο ήπιο ρυθμό, έχουν να αντιμετωπίσουν τους δικούς τους προσωπικούς δαίμονες.

Ο Παύλος Κάγιος επιλέγει το πρώτο πρόσωπο για να αφηγηθεί την ιστορία. Θέλοντας προφανώς να δώσει ένα πιο προσωπικό και συναισθηματικό τόνο στο κείμενο, αφήνοντας κατά μέρος την τεχνική του παντογνώστη αφηγητή.

Οι κεντρικοί πρωταγωνιστές, Δημοσθένης, Μιχάλης, Ελένη, Χήρα, προωθούν την πλοκή, βλέποντας και κατανοώντας τα γεγονότα από τη δική τους σκοπιά. Στιγμές στιγμές ο συγγραφέας χρησιμοποιεί διαλόγους που θυμίζουν σεναριακή και θεατρική φόρμα. Ενδιάμεσα, με έντονη γραφή, σαν προφορικός λόγος, ο διάλογος της Ευδοκίας και του Ανδρέα∙ ήρωες οι οποίοι εγκιβωτίζονται στη ροή. Υπάρχει λόγος για αυτό: Στο τρίτο μέρος το μυθιστόρημα αποκτά μια γκροτέσκα-υπερρεαλιστική φόρμα, όπου η πραγματικότητα μπλέκει με το φανταστικό και το φαντασιακό, δίνοντας μια ανοιχτή λύση, διαφορετικές επιλογές για να διαλέξει τη δική του αλήθεια ο αναγνώστης.

 

Παύλος Θ. Κάγιος

 

Από το οπισθόφυλλο

«Κουνημένη φωτογραφία» κι ένα σωρό άλλα παρατσούκλια-κουδούνια, κρεμούν στον μικρό Δημοσθένη που μεγαλώνει στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’60. Μαζί του και ο Μιχάλης, που κουβαλάει τον δικό του σταυρό. Δύο κυνηγημένοι από τους πολλούς, με συνεχή καψόνια-βασανιστήρια, για την ακούρδιστη ζωή τους. Μόνο η Χήρα, η Αλέκα, η μαύρη ρεμπέτισσα, γίνεται έξαλλη με την απονιά, την ψευτιά και τον χλευασμό του κόσμου απέναντί τους. Και παίρνει τον Δημοσθένη υπό την προστασία της στο «Ραντεβού στη Μεσόγειο». Ένα παλιό διώροφο σπίτι με αυλή στο Μεταξουργείο, που επί 50 χρόνια, τραγουδάει σ’ αυτό τη ζωή, τον έρωτα, τον καημό. Η αγάπη με τη φιλία, φωτίζουν τα όνειρα μιας παρέας που κάνει ορμητήριό της αυτό το στέκι, πλάθοντας το δικό της σύμπαν. Εκεί, εμφανίζεται στη ζωή του Δημοσθένη η Ελένη που προσπαθεί να τον σώσει από την ήττα. Και παρόλο που με τον Μιχάλη φλογίζονται από τις ίδιες επιθυμίες, φοβούνται να τις αγγίξουν. Ώσπου ξαφνικά οι συμπεριφορές των ανθρώπων γίνονται βίαιες, ανεξήγητα και ανεξέλεγκτα, κάνοντας τους ήρωες να φωνάζουν: Απάλλαξέ με.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top