Fractal

«Βαθμηδόν/ σκεβρώνει το κορμί/ σε θέση εμβρύου»

Γράφει ο Αντώνης Χαριστός //

 

 «Αντικριστικά», Αγγελής Μαριανός, εκδ. Θράκα

 

Η ποιητική συλλογή του Αγγελή Μαριανού αξίζει να μνημονεύεται ως επιτομή στον θρίαμβο της τραγωδίας. Η τελευταία αναφορά δεν ενέχει ίχνος κατακλείδας και εναντίωσης στη ζωή. Ίσα ίσα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ο ποιητής υμνεί τη ζωή εκκινώντας την διαπαιδαγώγηση της σκέψης μέσα από τη γνώση της ολικής ήττας του ατόμου. Ενός ατόμου αφετηρία του οποίου ορίζεται από τ φύση το βίωμα της ήττας. Δεν προτάσσεται το τέλος της ζωής ως μειλίχιος πόθος μίας ατέρμονης εναλλαγής συγκινήσεων που όλες τους καταλήγουν εξ ανάγκης στην εκμηδένιση. Όχι. Ο ποιητής δεν αντιλαμβάνεται τη ζωή ως παιχνίδι εναλλαγών ανάμεσα σε πολλαπλότητες στις οποίες η απώλεια ισοδυναμεί με την ήττα του ανθρώπου. Αντίθετα, έχοντας ως παρακαταθήκη την ιστορική έννοια της τραγωδίας μεταπλάθει τρία βασικά δομικά στοιχεία προκειμένου να διαμορφώσει την απάντηση στο ερώτημα «τί να κάνουμε;». τα τρία αυτά δομικά στοιχεία (θα ήτο εφικτό να ιδωθούν και ως τρία επάλληλα επίπεδα αυτόνομα αλλά με κοινή αναφορά) είναι ο «χώρος», ο «κόσμος» και ο «θάνατος».

Οφείλουμε στο σημείο αυτό να διακρίνουμε τρία εσωτερικά υποτμήματα των ίδιων αυτών εννοιών. Στο χώρο, ενυπάρχει η αίσθηση της ύλης, του χρόνου σε συμπύκνωση και των ανθρώπινων προεκτάσεων των δύο πρώτων. Είναι το τμήμα εκείνο της ανθρώπινης υπόστασης το οποίο επενεργεί σε μία ταυτόσημη εμπλοκή με την πράξη ως επιθυμία και την αδυναμία ουσιαστικής αντιστροφής της πορείας των πραγμάτων. «Ο γέροντας διψάει χρόνους εκατό/χλωμή πληγή κρέμεται η γλώσσα» (σελ. 16) υπογραμμίζει ο ποιητής κι εκεί όπου η εικόνα ζωγραφίζει την τελική πτώση έρχεται η στροφή της ιστορίας να θυμίσει πως μία νέα λάμψη ζωής θα ξεπηδήσει από τα ίδια χνώτα που έσβησαν πριν τον τέλος της ίδιας αυτής αφήγησης. «Βαθμηδόν/ σκεβρώνει το κορμί/ σε θέση εμβρύου» (σελ. 18). Στο τμήμα του «κόσμου» αναπαράγονται διαρκώς οι συναισθηματικές απολήξεις της πρώτης αφετηρίας και δη των ανθρωπίνων επιθυμιών ως απονεκρωμένες μορφές μία εναλλακτικής πρότασης για ζωή. «Χόρτα και λάσπη ο κόσμος» (σελ. 15). Ωστόσο, θα ήτο λάθος εάν επενδύαμε στην αποπροσανατολιστική οπτική μίας επιφανειακής περιγραφής του εξωτερικού περιβλήματος του κόσμου. Διότι, ο ποιητής, με τη λέξη «κόσμος» νοηματοδοτεί πολλαπλές αναφορές επιτρέποντας στον αναγνώστη να προσθέσει ταυτότητα και περιεχόμενο σύμφωνα με τις δικές του προσλήψεις τόσο των εννοιών όσο και του περιεχομένου αυτών. Επομένως, η έννοια «κόσμος», ως πρώτη ύλη μίας κοινωνικής/συλλογικής και ατομοκεντρικής αναφοράς, περικλείει στο εσωτερικό της την δισυπόστατη ερμηνεία αυτής της ίδιας νοητικής κατασκευής (άνευ υλικής παραδοχής) δηλαδή ως σχηματισμός αντιθέσεων μέσα στα πλαίσια των οποίων το δρων υποκείμενο απογυμνώνεται από τα τεχνητά πορίσματα της κοινωνικής πραγματικότητας προκειμένου να ενδυθεί τις ατομικότητες που ορίζει ο ίδιος για τον εαυτό του. Η τρίτη πτυχή αυτού του σχήματος ο «θάνατος» θα πρέπει να μεταφραστεί με τρόπο διαφορετικό. Μολονότι η τραγωδία ενυπάρχει ως απαραίτητο συστατικό της καθημερινής τριβής του ανθρώπου με τη ζωή, ωστόσο, μεταμορφώνει την πορεία των αιτημάτων της τελευταίας όχι σε καταναλωτικές υπεκφυγές μίας εξωτερικής ανάγνωσης των ανθρωπίνων αναγκών αλλά, ουσιαστικά, προσδίδει νόημα και προορισμό σε μία δέσμη σχημάτων με εσωστρεφείς αποδέκτες. Ειδικότερα, το υποκείμενο, μεταφερόμενο σε μία εναλλακτική σκηνή καθρεφτίσματος εαυτόν ομολογεί την αδυναμία του και στρέφει το βλέμμα αποκλειστικά στη φύση, σκάβοντας με τα χέρια του να εντοπίσει την πηγή αυτής της μοναδικής εμπειρίας για ζωή. Πηγή από την οποία η ζωή γεμίζει στιγμές. Στιγμές οι οποίες με τη σειρά τους προσδίδουν αξία στο θάνατο. Και ο χρόνος ακολουθεί μία κυκλική πορεία έως ότου συνοδεύσει το υποκείμενο στον επόμενο σταθμό τούτων των στιγμών, αφήνοντας ως παρακαταθήκη τη μνήμη. Ως οχυρό, για το οποίο η σχέση φυσικής και μεταφυσικής τάξης πραγμάτων εκμηδενίζεται. Βαίνει ομοιόμορφη ως εμπειρία σε μία επαναθεμελίωση των αξιακών συστημάτων αυτή τη φορά, ωστόσο, ως ατομική κριτική στάση έναντι της ζωής και του θανάτου. Οι δύο αυτές πολλαπλότητες, με τις έντονα σωματοποιημένες προεκτάσεις, προλογίζουν τις σχετικές πλευρές του ιδίου οπτικού πεδίου αναφορών. «Κι ας αντικρύσει απ’ την άλλη θέση, διάφανη/ τους θαρραλέους του απάνω κόσμου» (σελ. 23).

 

 

Αγγελής Μαριανός

 

Και από την ομολογία του τρίπτυχου «χώρος», «κόσμος», «θάνατος» περνάμε στη μοναδικότητα της καθημερινής έκφρασης των αισθήσεων. Αισθήσεις με καθαρά σχηματικό ορίζοντα και μία σωματική διάπλαση η οποία απολήγει στη μυθοποίηση του ανθρώπινου όντος. Είναι η στιγμή κατά την οποία η τραγωδία, ανεπαίσθητα, κορυφώνεται. Είναι η πεμπτουσία του ποιητικού λόγου μία στροφή του χρόνου όπως εγκολπώνεται την διαπάλη των εμπειριών. «Ανόρεκτα κορμιά/συντρίβονται» (σελ. 29) και όση ώρα ξεψυχά κάθε πτυχή της φύσης ο έρωτας έρχεται απρόσμενα να σπρώξει την ιστορία της τραγωδίας σε νέα σκηνοθεσία. Επρόκειτο για τον έρωτα με σώμα επιθυμιών και χαρακτήρα απρόσωπο προκειμένου ο αναγνώστης να προωθήσει τις ατομικές του απαντήσεις. Ακόμα και στην περίπτωση στην οποία η γυναίκα (όπως στον ποιητή) επιδρά σε πρωταγωνιστικό ρόλο μίας ολικής ανατροπής παραδεδεγμένων αληθειών, ο έρωτας δε μαγεύει την πραγματικότητα αλλά συμπληρώνει τα τμήματα αυτής με προσθήκες μίας μετάπλασης αισθήσεων. «Γυναίκα πηλός/σε περιμένω να στεγνώσεις» (σελ. 41). Για να κατανοηθεί ο έρωτας ως συνθετική αλληλουχία γεγονότων αντανακλάται πάνω του η αίσθηση του απόλυτου και ταυτόχρονα η αίσθηση του ανικανοποίητου. Αφορά μία εσωτερικευμένη διανομή εδαφών πότε στο ένα και πότε στο άλλο άκρο της αντίθεσης. Διότι, ο έρωτας βιώνεται ως καθαρτήριο οξυγόνο από τις οφθαλμαπάτες της κοινωνικής πραγματικότητας όσο και ως ευθύνη απ’ την αδυναμία εαυτού όπως υποστηρίξει την απολογητική στάση του σώματος έναντι των πειθήνιων συναισθημάτων. Και καθώς ο κύκλος της ζωής συμπληρώνει ένσημα για τη ληξιαρχική πράξη ο δημιουργός αναμετράται με την ευθύνη. Την ευθύνη του έρωτα, της ζωής, του θανάτου, του χρόνου και του κόσμου. Μα, περισσότερο απ’ όλα ο άνθρωπος-δημιουργός αναμετράται με τον εαυτό του σε μία ασίγαστη μέθη στην οποία νικητής και ηττημένος είναι πάντα ο ίδιος.

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top