Fractal

Επιστολικό μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα

Γράφει ο Άγγελος Χαριάτης //

 

Βαγγέλης Ραπτόπουλος «Ανέγγιχτη», εκδ. Κέδρος

 

Μετά την επιλεκτική αυτοβιογραφία Ό,τι καλύτερο μού έχει συμβεί και την επανέκδοση του Λίγη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας (αμφότερα από τις εκδόσεις Κέδρος) ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος επανέρχεται στο αγαπημένο του καταφύγιο, τη μυθοπλασία.

Ξεφεύγοντας από τη θεματολογία του προηγούμενου μυθιστορήματός του Ο άνθρωπος που έκαψε την Ελλάδα (εκδόσεις Κέδρος), η οποία αναγνωστικά μού ξύπνησε στοιχεία από τον Εργένη και τη Λούλα, εστιάζει τη συγγραφική ματιά του σε κάτι διαφορετικό. Ανάμεσα σε πραγματικότητα και μυθοπλασία, το ιστορικό μυθιστόρημα Ανέγγιχτη είναι το επόμενο λογοτεχνικό βήμα του συγγραφέα.

Είναι εμπνευσμένο από τη ζωή του μεγαλύτερου Έλληνα λογοτέχνη Νίκου Καζαντζάκη. Οι πηγές που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας ―αναφέρεται σε αυτό στο επίμετρο― είναι το βιβλίο της Γαλάτειας Καζαντζάκη, της πρώτης συζύγου του Νίκου Καζαντζάκη, το οποίο θεωρήθηκε σχεδόν βέβηλο, όχι άδικα, ως προς τη μνήμη του, και ασφαλώς το έργο του οικουμενικού Έλληνα συγγραφέα.

Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος έχει παραλλάξει ονόματα, τόπους και έργα του Νίκου Καζαντζάκη. Αναγκαίο καλό, μιας και ο σκοπός του δεν είναι να συγγράψει μια ακόμη βιογραφία, αλλά μέσω της μυθοπλασίας να δημιουργήσει ένα νέο έργο και να καταθέσει τη δική του λογοτεχνική ματιά.

Χρησιμοποιώντας ―εύστοχα― την πρωτοπρόσωπη αφήγηση η οποία είναι αναγκαία ώστε να τονιστεί η έντονη συναισθηματική φόρτιση του αφηγητή ―εν προκειμένω της αφηγήτριας― παρακολουθούμε το ξετύλιγμα του βίου του Νίκου Καζαντζάκη. Από τη γέννηση μέχρι τον θάνατό του. Σε κάποια σημεία του κειμένου επιλέγει το τρίτο πρόσωπο, θέλοντας να τονίσει το αντικειμενικό σε σχέση με το υποκειμενικό. Τόσο όσο χρειάζεται στην τεχνική που χρησιμοποιεί για να κάνει πιστευτό τον μύθο.

Βαθύς γνώστης του έργου του μεγάλου παγκόσμιου Έλληνα, καταφέρνει εκούσια να αγγίξει σημεία σημεία τον τρόπο γραφής του ―ασφαλώς όχι σε όλη την έκταση του γραπτού, δεν θα είχε συγγραφική λογική το εγχείρημα―, προσδίδοντας μια ακόμη μεγαλύτερη δυναμική στο κείμενο.

Τα πιο σημαντικά γεγονότα φανερώνονται μέσα από λέξεις, παραγράφους, κεφάλαια. Η αγωνία του Καζαντζάκη για την πραγμάτωση της αγιοσύνης, ο λευκός γάμος με την πρώτη σύζυγο την οποία δεν άγγιξε ―εξού και ο τίτλος του μυθιστορήματος Ανέγγιχτη, οι σχέσεις του με τον πατέρα του, τα ταξίδια του ανά την υφήλιο, η φιλική σχέση με τον μεγάλο ποιητή Άγγελο Σικελιανό. Και στη συνέχεια η στροφή του προς τον Βουδισμό και τον κομμουνισμό, η παγκόσμια αναγνώριση του έργου του με την αμέριστη αρωγή της δεύτερης συζύγου του Ελένης και ταυτόχρονα ο βρόμικος πόλεμος εναντίον του από την καθεστηκυία τάξη της εποχής και το θρησκευτικό κατεστημένο.

 

Βαγγέλης Ραπτόπουλος

 

Το ύφος του Βαγγέλη Ραπτόπουλου διαποτίζει το κείμενο ―όπως συμβαίνει σε κάθε μυθοπλαστικό ή όχι βιβλίο του σπουδαίου εκπροσώπου της λογοτεχνικής γενιάς του Ογδόντα― δημιουργώντας όλες τις ικανές και αναγκαίες συνθήκες ώστε ο αναγνώστης να βουτήξει μέσα στις σελίδες του, μαθαίνοντας ταυτόχρονα ―χωρίς κανένα ίχνος διδακτισμού― γεγονότα και στάσεις από τη ζωή του Νίκου Καζαντζάκη.

Επιπρόσθετα, ο εγκιβωτισμός του επιστολικού μυθιστορήματος μέσα στο κάδρο της αφήγησης δίνει μια διαφορετική νότα, μεταφέροντας τον αναγνώστη στο κλίμα της εποχής, καθιστώντας τον κατά μια έννοια συμμέτοχο στη δράση.

Με τον τρόπο γραφής του κειμένου φαίνεται να συμπάσχει ή έστω να διορθώνει ή να δικαιολογεί τη στάση της Γαλάτειας με ένα αριστουργηματικό δραματουργικό τέχνασμα: Δημιουργώντας τη συμπόνια προς το πρόσωπό της. Ένας από τους βασικούς κανόνες της λογοτεχνίας βρίσκει την πλήρη εφαρμογή του σε τούτο το κείμενο.

Αναμφίβολα είναι ένα βιβλίο που πρωτοτυπεί, αν και το θέμα του ―ο βίος και η πολιτεία του Νίκου Καζαντζάκη― δεν αποτελείται από πρωτόφαντο υλικό, καταφέρνει ωστόσο να σαγηνέψει τον αναγνώστη, να εξάψει την περιέργειά του μέσα στο ταξίδι της αναζήτησης της λαγνείας και της αγιοσύνης, ή έστω σε κάποιον ενδιάμεσο σταθμό. Άλλωστε στη ζωή δεν είναι όλα μόνο άσπρα ή μόνο μαύρα.

Εξαιρετική και δύσκολη δουλειά η Ανέγγιχτη. Έρευνα, γνώση και τεχνική σε συσκευασία του ενός. Το απόλαυσα!

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top