Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το ποίημα σαν αντικατοπτρισμός-
23/11/2021, 10:57 μμ

Το ποίημα σαν αντικατοπτρισμός-

Της Λίνας Φυτιλή // *

 

Για τον «Αμνό» του Κώστα Καναβούρη, εκδ. Πόλις

 

Ο Αμνός ή ένα ποίημα στον καθρέφτη του Κώστα Καναβούρη, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πόλις, είναι μια ποιητική σύνθεση, με πρόλογο, κυρίως μέρος και επίλογο, όπου ο ποιητής ανασύρει πρόσωπα, ιδέες, εικόνες, προκειμένου να αποδομήσει το ποίημα για να ανακαλύψει, μέσα από αυτή την επώδυνη διαδικασία, το βάθος αλλά και την απροσδιοριστία του. Ήδη από την εισαγωγή του βιβλίου, οι πρώτοι στίχοι μας προετοιμάζουν για τη συνέχεια. «Δεν θα σε βρούνε/ τα ποιήματα κατέφαγαν τα ίχνη σου».

Αν το ποίημα είναι ένα σφάγιο, ένας αμνός, το τραύμα του γίνεται ο τρόπος ερμηνείας της ζωής, στον οποίο οι λέξεις δεν χρειάζονται πάντα. Λειτουργεί σαν μια αίσθηση, άρα σαν ένα σημείο, διαρκώς μεταβαλλόμενο. Είναι η λευκότητα της άγραφης σελίδας, ο τρόμος του ποιητή, όπου καθρεφτίζεται η νίκη και η ήττα, το ικρίωμα, το ναυάγιο των λέξεων, οι αγωνίες αλλά και η πίστη σε κάτι αδύνατο.

«Όλα μια δοξασία της ελπίδας, που ελπίζει μόνο στον εαυτό της».

Μήπως ο ποιητής δεν ξέρει ότι στην καρδιά των λέξεων καραδοκεί ένα νόημα από το οποίο στην πραγματικότητα, είμαστε αποκλεισμένοι; Όπως μας διαφεύγει ένα κομμάτι της ζωής, του εαυτού μας, έτσι, και το ποίημα ξεγλιστράει, σαν ένα σχήμα, σαν ένα φάντασμα ή σαν μια σκιά μες στον καθρέφτη, που πότε εμφανίζεται πότε χάνεται.  Κι αυτό γιατί όλα ενέχουν το παράλογο- η ζωή, οι λέξεις, ο θάνατος, η πραγματικότητα, η ίδια η ύπαρξη. «Είσαι επειδή δεν υπάρχεις αλλά τίποτα δεν υπάρχει χωρίς εσένα».

Ακόμη κι η πίστη ενέχει θραύσματα αμφιβολίας και παράδοξου, με τον ίδιο τρόπο που το σκοτάδι ασπρίζει, το αίμα γίνεται λευκό ή «κάτι πιο κόκκινο από το λευκό» και άπειρα γεγονότα ξεχνιούνται σαν τα άγραφα ποιήματα, μολονότι οι άνθρωποι επιζητούν να είναι προϊόντα μιας ιστορικής συνέχειας.

Ο Καναβούρης, ώριμος ποιητικά, με λιτή γλώσσα κι έντονη εικονοποιΐα, αναζητάει σ’  αυτό το ποιητικό σχεδίασμα, μια αποκαλυπτική θέαση του κόσμου, όπου το λευκό χαρτί γίνεται η συνείδηση του ποιητή, ο καθρέφτης, στον οποίο εμφανίζονται μέσα του τα θαύματα, δηλαδή οι πληγές, χάρη στις οποίες γράφει κανείς για «μια μέρα που δεν πέρασε, μέσα στις μέρες που περνούν». Γιατί αυτό συνιστά το ποίημα, μια μέρα που μπορεί να διαρκεί πολύ- όσο η ιστορία συνεχίζεται, τα διλήμματα παραμένουν ίδια στα βάθη των αιώνων- όπως οι επιθυμίες, οι ανάγκες και οι φόβοι των ανθρώπων. «Είσαι το παιδί που ρώτησε τους μεγάλους: Ιησού ή Βαραββά; Κανείς δεν απάντησε».

 

Κώστας Καναβούρης

 

Ο ποιητής επιχειρεί την καταβύθιση στο ποίημα, το οποίο μπορεί να διαθέτει ατελείωτες μορφές, να διατηρεί την υπόστασή του, ακόμη κι ως άγραφο ή ως κάτι ανεξίτηλα χαμένο, επειδή μέσα στην συντριβή του, παραμένει μια διαλεκτική πάρα πολύ δυνατή. Παραλλάσσοντας τον Κάφκα, ιδανικά το  «ποίημα είναι το τσεκούρι που σπάει την παγωμένη θάλασσα μέσα μας». Είναι επίσης, μια πορεία μες στη νύχτα ή όπως αναφέρει ο Καναβούρης, «το αντεστραμμένο είδωλο μιας αναπνοής που δεν ειπώθηκε αλλιώς». Αλλά τι μπορεί να ευοδωθεί γραμμένο στο λευκό χαρτί; Υπάρχει κάτι; Αφού το ποίημα τη ‘’στήνει’’ στον ποιητή και κανένας δε σώζεται μέσα του.

Όπως γράφει ο Σινόπουλος, «την ώρα που παλεύω με ένα ποίημα δεν υπάρχει καθρέφτης για να δω τη μεταμόρφωση μου». Συμπεραίνουμε ότι ο χρόνος που απαιτεί το ποίημα για να γραφτεί, είναι ο χρόνος της αγωνίας του ποιητή, καθώς εκφράζει το ανεξήγητο της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και την ανάγκη συμβίωσης σε έναν πιο ανθρώπινο κόσμο. Οι άγραφες σελίδες, δεν αποτελούν παρά λευκά χαρτιά, «αυτό το εργοστάσιο της λήθης», όπου είναι γραμμένες, οι ματαιώσεις, τα λάθη και οι λήθαργοί μας.

Αν το ποίημα στον καθρέφτη, μας λέει ο Καναβούρης με τη γραφή του, είναι ένα λαμπερό δονούμενο σύμπλεγμα, που προβάλλει μέσα από τις σκιές και η λευκή σελίδα αποτελεί το ικρίωμα για το ατομικό και συλλογικό ασυνείδητο, η πολύτιμη σπίθα του ποιητή είναι οτιδήποτε σκοτεινό αναδύεται στην επιφάνεια, επειδή ακριβώς κατάφερε να διασωθεί μέσα από μία απέραντη ύλη, όπως μία γλώσσα.

 

 

* Η Λίνα Φυτιλή σπούδασε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πατρών. Ζει κι εργάζεται στον Βόλο. Γράφει ποίηση και λογοτεχνία. Τελευταία της βιβλία: Παράξενο καλοκαίρι, διηγήματα, εκδόσεις Εστία (2016), Ισόβιο πρόσωπο, ποίηση, εκδόσεις Μελάνι (2018).

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top