Fractal

Ένα γιαπωνέζικο καράβι στη Σμύρνη

Γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου //

 

 

“Αλμυρό Μετάξι. Η ιστορία ενός ιαπωνικού πλοίου στη φλεγόμενη Σμύρνη το 1922”, Πέτρος Πουρλιάκας, Εκδόσεις Εκδοτική Αθηνών, 2022, σελ. 312

 

Ένα ακόμα βιβλίο για τη Καταστροφή της Σμύρνης; Ναι. Πράγματι, το ιστορικό μυθιστόρημα Αλμυρό Μετάξι (εκδ. Εκδοτική Αθηνών) αναφέρεται στα εφιαλτικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στη Σμύρνη τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1922, ωστόσο διαφέρει κατά πολύ από τα υπόλοιπα. Διότι ο συγγραφέας του βιβλίου, ο λάτρης της θάλασσας Πέτρος Πουρλιάκας (Καστοριά, 1969), ο οποίος έχει διαπλεύσει τη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό Ωκεανό με ιστιοπλοϊκό σκάφος που είχε πλήρωμα έξι άτομα, κάνει κάτι πρωτότυπο. Συνδυάζει την αφήγηση για εκείνα τα ιστορικά γεγονότα με το ταξίδι ενός μικρού ιαπωνικού φορτηγού πλοίου που φτάνει στη Μεσόγειο για να ξεφορτώσει μετάξι, εξ ου και ο τίτλος του βιβλίου.

Στον πρόλογο του βιβλίου, ο συγγραφέας σημειώνει τους τρεις άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφεται η ιστορία του. Πρώτα η Σμύρνη που πήρε το όνομά της από μια αρχαία αμαζόνα, μετά το γεγονός της καταστροφής και της διάσωσης εκατοντάδων Ελλήνων από το ιαπωνικό πλοίο και τέλος το χωριό της Ιαπωνίας όπου ζούσε ο τολμηρός καπετάνιος με την οικογένειά του.

Όλα αρχίζουν στο μικρό χωριό Ντάιντο Ισιγάκι που βρίσκεται στο νησί Κιούσου το φθινόπωρο του 1918. Εκεί, ανάμεσα σε ψαράδες και εργάτριες, ζει η Τσιάσα με τον άντρα της, έναν σκληροτράχηλο πλοίαρχο, ο οποίος έχει φάει με το κουτάλι, που λένε, τις θάλασσες και τους ωκεανούς.

Την ίδια εποχή στη Σμύρνη όλα πάνε καλά. Οι ορθόδοξοι, οι καθολικοί κληρικοί, οι ιμάμηδες και οι ραβίνοι φροντίζουν το ποίμνιό τους μέσα στους ναούς. Σε λίγο θ’ αρχίσουν οι γιορτές. Όλοι συμφωνούν πως η πόλη όπου γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και πρόκοψαν είναι όμορφη. Όπως και να ’χει. Ο Μεγάλος Πόλεμος που μόλις τελείωσε στην Ευρώπη, αφήνοντας καταστροφές, ελάχιστα την άγγιξε. Στα καφενεία οι άνδρες συζητούν για πολιτικά θέματα και τα πρόσφατα γεγονότα, Σε ένα από αυτά, βρίσκονται ο έμπορος κύριος Σωκράτης κι ο ανερχόμενος έμπορος νεαρός κύριος Δημοσθένης, οι οποίοι σχολιάζουν τη συνθήκη ανακωχής, τη Συνθήκη του Μούδρου, η οποία υπογράφηκε στη Λήμνο από τις Συμμαχικές Δυνάμεις της Αντάντ και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, σηματοδοτώντας ουσιαστικά και τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Όπως μας πληροφορεί ο συγγραφέας, ούτε αυτή τη συνθήκη ούτε την μετέπειτα συνθήκη των Σεβρών που υπογράφτηκε από τον Σουλτάνο δεν αναγνώρισε ποτέ ο Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος ανέλαβε αργότερα την εξουσία στην Τουρκία.

Στη συνέχεια, μαθαίνουμε για τη σύζυγο του κυρίου Σωκράτη και τα παιδιά του, κι ενώ μπαίνει η άνοιξη του 1919 ελληνικά πολεμικά πλοία αποβιβάζουν στρατιώτες στη Σμύρνη. Οι Έλληνες της πόλης τους υποδέχονται με σημαίες και λάβαρα, ο μητροπολίτης Χρυσόστομος τους ραίνει με αγιασμό. Στο μεταξύ, μπαίνει το 1921 και το 1922. Το ιαπωνικό πλοίο «Τόκεϊ Μαρού» που κάνει διάφορα ταξίδια στον Ειρηνικό Ωκεανό αποπλέει από τη βάση του και μέσω της διώρυγας του Σουέζ κατευθύνεται προς τη Βηρυτό για να παραλάβει ένα φορτίο μεταξιού για τη Ρουμανία. Ο πλοίαρχος και το πλήρωμα έχουν ενθουσιαστεί διότι αυτό είναι το ναύλο και το μπάρκο της ζωής τους: θα βγάλουν πολλά λεφτά. Ο ενθουσιασμός τους όμως καταπέφτει τον Αύγουστο του 1922 όταν η αμυντική γραμμή στο Αφιόν Καραχισάρ σπάει και η υποχώρηση του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία ανατρέπει τα σχέδια και τα όνειρά τους.

 

ΠΡΟΣΩΠΟ – Βιβλιοnet

Πέτρος Πουρλιάκας

 

Ήδη ο στρατός του Κεμάλ προελαύνει, οι νεκροί είναι χιλιάδες, ενώ ο αρχιστράτηγος βρίσκεται στη Σμύρνη και επικοινωνεί με τηλεγραφήματα. Η προκυμαία της όλης πλημμυρίζει με πρόσφυγες και κατοίκους από τις γύρω περιοχές που θέλουν να φύγουν, να γλιτώσουν. Οι Τούρκοι σκοτώνουν, βιάζουν, λεηλατούν, ο Χρυσόστομος αποκεφαλίζεται, ο Αρμοστής δραπετεύει σε χώρα της Ευρώπης. Έχει μπει ο Σεπτέμβριος και χιλιάδες νεκροί βρίσκονται στους δρόμους. Οι ορχήστρες των πολεμικών πλοίων παίζουν μουσική για να μην ακούν οι ναύτες τις κραυγές από τη στεριά. Η οικογένεια του κυρίου Σωκράτη διαλύεται, σφαγιάζεται.

Κι έπειτα το πλήρωμα του ιαπωνικού πλοίου σώζει όσους μπορούν να επιβιβαστούν, αφού οι παλιοί σαμουράι ορκίζονταν να συμπονούν τους συνανθρώπους τους. Τους αποβιβάζει στον Πειραιά και επιστρέφει στον Ειρηνικό, το πλήρωμα έκανε το καθήκον του…

Εξαιρετικά ενδιαφέρον από κάθε άποψη, το μυθιστόρημα του Πέτρου Πουρλιάκα, είναι γραμμένο λες με την αρμύρα της θάλασσας, ποτισμένο με το νάμα της Ιστορίας. Ο συγγραφέας έχει σκύψει προσεκτικά πάνω σε πληθώρα βιβλίων, άρθρων, και ρεπορτάζ για να αντλήσει τις χρήσιμες πληροφορίες που απαιτούνται. Το αποτέλεσμα αυτής της πολύ επίμοχθης εργασίας του, μιας έρευνας που μόνο οι αρμόδιοι ιστορικοί μπορούν να κάνουν, είναι εκπληκτικό. Όσες πληροφορίες δεν ενσωματώθηκαν στο κείμενο του μυθιστορήματος μπήκαν στο βιβλίο ως υποσέλιδες σημειώσεις και βοηθούν τον αναγνώστη να γνωρίσει τα ιστορικά γεγονότα που προηγήθηκαν της Καταστροφής της Σμύρνης και να κατανοήσει τα δραματικά συμβάντα.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top