Fractal

Με λέξεις – κλειδιά

Γράφει ο Γιάννης Παπαγιάννης //

 

Δήμητρα Κολλιάκου «Αλφαβητάρι εντόμων», Εκδόσεις Πατάκη

 

Κρατικό βραβείο διηγήματος για το πολύ αξιόλογο τελευταίο βιβλίο της Δήμητρας Κολλιάκου που μπορεί να θεωρηθεί συλλογή διηγημάτων ή μεταμοντέρνο μυθιστόρημα. Τα 24 κείμενα του βιβλίου, άλλοτε πολύ σύντομα κι άλλοτε πιο εκτεταμένα, συνδέονται μεταξύ τους με το αρχιτεκτονικό εύρημα των 24 εντόμων. Η πρώτη παρατήρηση είναι ένας έπαινος προς την ερευνήτρια – συγγραφέα που από εδώ το έφερε από εκεί το έφερε κατάφερε και βρήκε 24 διαφορετικά έντομα που τα ονόματά τους αρχίζουν από κάποιο από τα 24 γράμματα της αλφαβήτου. Ορισμένες φορές βέβαια χρειάζεται κάποιος ετυμολογικός συμβιβασμός, αφού το σαράκι αναφέρεται πχ με το όνομα ωρολόγιο του θανάτου ώστε να αντιστοιχεί στο γράμμα ω, ωστόσο  αυτό ίσως αυξάνει και δεν μειώνει το αφηγηματικό ενδιαφέρον. 24 γράμματα λοιπόν (όχι με αλφαβητική σειρά), 24 έντομα και 24 ιστορίες ανθρώπων που αντιστοιχούν με κάποιον τρόπο στα έντομα. Και σε κάθε έντομο – ιστορία τρείς λέξεις κλειδιά που αποσαφηνίζουν τη στόχευση και τη θέση του αφηγήματος. Επηρεασμένη λοιπόν με πολλαπλούς τρόπους από τους μεταμοντέρνους, και όσον αφορά το παιχνίδι με τα γράμματα (ας θυμηθούμε το “Λεξικό των Χαζάρων”, Μίλοραντ Πάβιτς), και όσον αφορά το κολάζ ιστοριών (ας θυμηθούμε το “Ζωή οδηγίες χρήσεως”, Ζωρζ Περέκ) και όσον αφορά στις λέξεις – κλειδιά που φέρνουν ίσως λίγο στο νου τις παραπομπές και την αναγνωστική ανατροφοδότηση του Κορτάσαρ στο Κουτσό, η συγγραφέας ωστόσο συνθέτει ένα κείμενο που δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί αφηγηματικά και κατορθώνει να συνδυάσει επιτυχώς πολλαπλές αφηγηματικές σχολές. Κι εδώ βεβαίως ας μνημονεύσουμε τους μεταμοντέρνους, οι οποίοι, παρά τις κριτικές που δέχθηκαν και δέχονται, ιδιαιτέρως από την Ελληνική λογοτεχνική κοινότητα, έχουν εμφανώς διευρύνει τους λογοτεχνικούς ορίζοντες κι έχουν βοηθήσει στην συγγραφική αποστασιοποίηση περισσότερο κι απ’ όσο το ονειρευόταν ο Μπρέχτ. Ο στόχος της Δήμητρας Κολλιάκου φαίνεται να είναι η προβολή μιας συνολικής οπτικής που αφορά τη ζωή του σημερινού Ευρωπαίου, τον πόνο, τις απογοητεύσεις, τις ανησυχίες του. Σε αυτή τη στρατηγική, οι ήρωες δεν περιορίζονται στην Ελλάδα αλλά εκτείνονται σε Ευρωπαϊκά εδάφη και οι ιστορίες δεν έχουν μονοσήμαντο χαρακτήρα. Αν και δεν είναι ένας εύκολος στόχος και τα διηγήματα δεν είναι πάντα το ίδιο επιτυχημένα, το αφήγημα ως σύνολο αξίζει να διαβαστεί και για την αρχιτεκτονική του και για την προσεγμένη αν κι ίσως λίγο επίπεδη γλώσσα και, κυρίως, γιατί δεν είναι ένα κείμενο που μπορεί να αντιμετωπιστεί παθητικά. Ο αναγνώστης υποχρεωτικά θα ενεργοποιηθεί και θα σκεφτεί και για τη δική του ζωή. Μπορεί να πει κανείς ότι είναι ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί με πολλαπλούς τρόπους, όπως άλλωστε επιδίωκαν και οι μεταμοντέρνοι. Μπορεί να διαβαστεί γραμμικά όπως είναι τυπωμένο ή αλφαβητικά, αυτό όμως δεν έχει μεγάλη αφηγηματική σημασία. Όμως έχει κατά τη γνώμη μου αφηγηματική σημασία εάν ο αναγνώστης επιλέξει να διαβάσει τις λέξεις – κλειδιά πριν ή μετά την ανάγνωση του κάθε διηγήματος. Προσωπικά προτείνω να τις διαβάζει πριν, έτσι ώστε να σημασιοδοτεί τους πιθανούς υπαινιγμούς και να βρίσκει τη δική του ιστορία μέσα στην ιστορία.

 

Δήμητρα Κολλιάκου

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top