✔ Αλέξης Ιωάννου «Η δουλειά του Jenkinson αγγίζει με μια ριζική ενσυναίσθηση το πώς να παραμένουμε άνθρωποι, όντας αντιμέτωποι με την περιπλοκότητα και το αλληλένδετο των δυσκολιών του καιρού που ζούμε»

Συνέντευξη στην Αντιγόνη Καρύδη //

Αλέξης Ιωάννου

 

Με αφορμή την ομιλία του Stephen Jenkinson και την προβολή της ταινίας του για το πένθος “Griefwalker” στο Βιομηχανικό Πάρκο ΠΛΥΦΑ ο συνθετικός ψυχοθεραπευτής, Αλέξης Ιωάννου μιλά στο fractal και στην Αντιγόνη Καρύδη για τον Stephen Jenkinson, τον θάνατο, το πένθος και την απώλεια. Καταστάσεις ζωής, τελικά, που όλοι βιώνουμε ή θα βιώσουμε.

-Κύριε Ιωάννου, τι σας συνδέει με τον Stephen Jenkinson και πώς αποφασίσατε να τον καλέσετε στην Ελλάδα;

Τον Stephen Jenkinson τον γνωρίζω μέσα από το έργο του, το οποίο με έχει επηρεάσει βαθύτατα, τόσο προσωπικά όσο και επαγγελματικά, και επίσης έχω μαθητεύσει μαζί του επί μια σειρά ετών. Η απόφασή μου να τον καλέσω στην Ελλάδα ήρθε μέσα από μια δική μου ανάγκη να αρχίσουμε να έχουμε ουσιαστικές συζητήσεις τόσο γύρω από τη φύση του πένθους και του αναπόσπαστου κομματιού της ζωής που είναι ο πόνος και η οδύνη, αλλά και το τι μπορεί να σημαίνει στην εποχή μας να είμαστε πολίτες αντί για ιδιώτες, όπως έλεγε ο Θουκυδίδης. Μια εποχή που βρίθει από αλλεπάλληλες κρίσεις, και μεγάλες συλλογικές απώλειες. Η δουλειά του Jenkinson αγγίζει με μια ριζική ενσυναίσθηση το πώς να παραμένουμε άνθρωποι, όντας αντιμέτωποι με την περιπλοκότητα και το αλληλένδετο των δυσκολιών του καιρού που ζούμε.

-Πριν μελετήσετε το έργο του, ήσασταν ο ίδιος εξοικειωμένος με την ιδέα του θανάτου;

Μου φαίνεται ότι οι περισσότεροι ενήλικες σήμερα είναι εξοικειωμένοι με την ιδέα του θανάτου. Ακόμα και αν δεν σκεφτόμαστε τον θάνατο σε καθημερινή βάση, η ιδέα του και οι όποιες συναισθηματικές αντιδράσεις προς αυτή την ιδέα, συνήθως με αρνητικό πρόσημο, κατευθύνουν και επηρεάζουν τον τρόπο που ζούμε και τις επιλογές που κάνουμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε εξοικειωμένοι και με τον ίδιο τον θάνατο, μια δύναμη πολύ μεγαλύτερη από μας που αρνείται την εξημέρωση και είναι το όριο αυτού που γνωρίζουμε και η απαρχή του άγνωστου.

Σε προσωπικό επίπεδο, στην εφηβεία μπορώ να σας πω ότι με διακατείχε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον και περιέργεια για το φαινόμενο του θανάτου. Θυμάμαι, επίσης, από συζητήσεις με συνομηλίκους μου τότε, ότι δεν ήμουν μόνος και ότι πολλοί άλλοι είχαν παρόμοιες ανησυχίες. Αν έχετε κι εσείς τη δυνατότητα να συζητήσετε με κάποιον έφηβο σήμερα, φαντάζομαι ότι θα δείτε παρόμοιες ανησυχίες. Μια άλλη έκφανση αυτού του φαινομένου είναι η πανδημία των εφηβικών αυτοκτονιών. Αν το προσεγγίσουμε αυτό προσπαθώντας να το κατανοήσουμε και όχι ως κάτι παθολογικό, μπορούμε να δούμε ότι πίσω από την αγωνία και τη περιέργεια για την ιδέα του θανάτου στους εφήβους, κρύβεται ένα αίτημα εξοικείωσης με τον θάνατο, μια αναμέτρηση με τα όρια και κατ’ επέκταση και την ευαλωτότητα. Και σύμφωνα με τον Jenkinson αυτή η διαπραγμάτευση και η επικείμενη εξοικείωση είναι που δημιουργεί πραγματικά ενήλικους ανθρώπους.

-Για να ζήσουμε καλά είναι απαραίτητη προϋπόθεση να δίνουμε στον θάνατο την αξία που του πρέπει και αν ναι, ποια είναι αυτή;

Ο θάνατος δεν είναι μόνο μια αφηρημένη ιδέα ή ένα γεγονός το οποίο θα συμβεί σε όλους μας κάποτε. Οικολογικά σκεπτόμενοι, ο θάνατος είναι ένα μέρος της ζωής, είναι ο τρόπος με τον οποίο η ζωή συνεχίζει να τροφοδοτείται και να εξελίσσεται. Κάθε μέρα για να συνεχίσουμε να ζούμε βασιζόμαστε στον θάνατο άλλων όντων, είτε ζώων είτε φυτών. Πώς θα ήταν αν φέρναμε στην επίγνωσή μας ότι τόσα όντα πεθαίνουν καθημερινά προκειμένου εμείς να συνεχίσουμε να ζούμε; Θα μας πάγωνε, θα μας σόκαρε; Μήπως θα προσπαθούσαμε να αρνηθούμε αυτή τη γνώση με οποιοδήποτε τρόπο, ή μήπως θα καλλιεργούσαμε μια βαθιά ικανότητα ευγνωμοσύνης για όλα όσα μας τρέφουν; Με παρόμοια τρόπο, ο Jenkinson αναρωτιέται πώς θα μπορούσε ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουμε τον θάνατο και πεθαίνουμε να γίνει κάτι που θα τροφοδοτεί τους ζωντανούς και αυτούς που επιβιώνουν μετά από μάς. Πώς μπορεί να γίνει ο θάνατος κάτι που δεν θα μας αφαιρεί την λαχτάρα για ζωή, αλλά θα την ανανεώνει;

–Κατά τη γνώμη σας, γιατί είμαστε -όπως υποστηρίζει ο Stephen Jenkinson– ως κοινωνία «αναλφάβητοι στο πένθος»;

Αρχικά, όλο και λιγότεροι άνθρωποι μπορούν να εκφράσουν πένθος ελεύθερα, κάτι το οποίο έχει τις ρίζες του αρκετά παλιά. Σύμφωνα με την ανθρωπολόγο Margaret Alexiou, ο έλεγχος και η απαγόρευση διαφόρων μορφών πένθους, έχει τις απαρχές του στην κλασσική Αρχαιοελληνική εποχή, κάτι που συνεχίστηκε και στον Χριστιανισμό. Επιπλέον, το να μπορέσει να είναι κάποιος στο πλάι ενός άλλου που πενθεί χωρίς να προσπαθεί να διευθετήσει το πένθος σαν να ήταν πρόβλημα, σπανίζει όλο και περισσότερο.

Η σημερινή κοινωνία περιμένει από μας να ξεπεράσουμε το οποιαδήποτε πένθος γρήγορα και να επιστρέψουμε σε μια κανονικότητα. Χωρίς να την ενδιαφέρει το αν και το πως το πένθος μπορεί να σε αλλάξει. Σύμφωνα με τον Jenkinson το πένθος δεν είναι κάτι παροδικό, κάτι που έρχεται και φεύγει, άλλα κάτι πολύ πιο περίπλοκο, κάτι που μένει και αλλάζει και εξελίσσεται. Οπότε ο αναλφαβητισμός σχετίζεται με την παράλογη απαίτηση να είμαστε εντάξει.

Αλέξης Ιωάννου

–Η απώλεια ενός αγαπημένου μας ανθρώπου συνοδεύεται από ένα μεγάλο ή μικρότερο τραύμα. Πώς μπορεί να επουλωθεί για να μην «ταξιδέψει» από γενιά σε γενιά;

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της φύσης του τραύματος γενικά σχετίζεται με το ότι αν προσπαθήσεις με κάποιο τρόπο να φύγεις από το τραύμα, το τραύμα σε τραβάει πιο βαθιά μέσα του. Το να είσαι τραυματισμένος και το να μην είσαι, είναι οι δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Άρα η προσπάθεια δεν λειτουργεί. Η δουλειά της επούλωσης συνήθως έχει να κάνει με την βαθιά γνώση και εξοικείωση με την πληγή, με όλες τις πτυχές και αναδιπλώσεις της ξεκινώντας από ένα ψηλάφισμα του περίγυρου της πληγής. Και με το να αφήνουμε την πληγή ανοιχτή στον αέρα, να τρέξει ότι υγρό χρειάζεται να τρέξει, και ξεραθεί. Και ακόμα και όταν θα ξεραθεί, θα αφήσει μια ουλή, που μπορεί να πονάει καμιά φορά. Αυτή είναι και η ουσιαστική σημασία της επούλωσης. Tο να μπορείς να προχωράς και να αγαπάς τη ζωή ενόσω πονάς ταυτόχρονα, αντί να περιμένεις το να σταματήσεις να πονάς για να μπορέσεις να προχωρήσεις.

Και σύμφωνα με τον Jenkinson αυτός είναι και ο τρόπος με τον οποίο οφείλουμε να προσεγγίσουμε τον θάνατό μας. Και αν οι απόγονοί μας είναι μάρτυρες ενός θανάτου που δεν είναι “τραυματικός” ίσως έτσι σιγά σιγά να σπάσει ο φαύλος κύκλος που συνεχίζει από γενιά σε γενιά.

-Το πένθος είναι μια δεξιότητα που μπορεί να καλλιεργηθεί και αν ναι με ποιους τρόπους;

Συνήθως νομίζουμε ότι το πένθος είναι ένα συναίσθημα’, ότι είναι κάτι σαν απόγνωση η κατάθλιψη. Άλλα στην πραγματικότητα το πένθος είναι κάτι ενεργό, κάτι το οποίο κάνουμε. Και που μπορούμε να μάθουμε πως να το κάνουμε. Η ομηρική έκφραση τεταρπώμεθα γόοιο (να χαρούμε/λυτρωθούμε μέσα στο κλάμα) περιγράφει κατά κάποιον τρόπο το πως μπορούμε να καλλιεργήσουμε αυτή τη δεξιότητα. Το πένθος πάει χέρι με χέρι με την ικανότητα να επαινούμε και να αγαπάμε τη ζωή, δεν την επικαλύπτει ούτε κρύβεται από την αγάπη μας. Πηγαίνει χέρι με χέρι. Και όσο καλλιεργούμε την ικανότητά μας να βλέπουμε τα δυο αυτά αδέρφια ως αδέρφια, παρά ως εχθρούς ή αντιπάλους, και να τα εκφράζουμε με αυτό τον τρόπο, θα καλλιεργούμε και την δεξιότητα του πένθους.

–Τι θα λέγατε σε κάποιον που τον απωθεί ως θεματολογία ο θάνατος και το πένθος για να έρθει να παρακολουθήσει την ταινία και την ομιλία του Stephen Jenkinson;

Ξέρετε σέβομαι τους ανθρώπους αρκετά ώστε να μην προσπαθώ να τους πείσω να κάνουν κάτι το οποίο τους απωθεί… Αλλά μια που είναι μια υποθετική ερώτηση αυτή, θα αναρωτιόμουν μαζί του για το τι μπορεί να μας έχει συμβεί ως κοινωνία και ως πολιτισμός, προκειμένου να θεωρείται σχετικά φυσιολογικό ή αναμενόμενο το να απωθεί κάποιον το μόνο πράγμα το οποίο είναι σίγουρο από τη στιγμή που γεννιόμαστε. Γιατί δεν είναι φυσιολογικό ή οικουμενικό το να μας απωθεί και να μας φοβίζει ο θάνατος. Αυτό αγγίζει η δουλειά του Jenkinson, και αυτό θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε στις 12 Ιουνίου.

Stephen Jenkinson

 

Ομιλία του Stephen Jenkinson και προβολή της ταινίας του για το πένθος “Griefwalker”|12/6 στο ΠΛΥΦΑ

«Το τέλος της ζωής θα έπρεπε να είναι αυτό που στην ουσία του είναι: ένα σημαντικό γεγονός, όπως η γέννηση ή ο γάμος». Αυτή η φράση συμπυκνώνει τη θέση του Stephen Jenkinson για τον θάνατο. Ο Καναδός συγγραφέας και πολιτιστικός ακτιβιστής, ο οποίος θεωρεί ότι οι άνθρωποι στην πλειονότητά μας είμαστε «αναλφάβητοι» στο πένθος, έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα για την προβολή της ταινίας του “Griefwalker” καθώς και για μια επιδραστική ομιλία που θα μας κάνει να δούμε με άλλη ματιά το αναπόφευκτο φινάλε.

SAVE THE DATE

Δευτέρα 12 Ιουνίου στον Βιομηχανικό Πάρκο ΠΛΥΦΑ

Προπώληση εισιτηρίων: https://bit.ly/3oadluI

Δείτε το trailer εδώ: https://bit.ly/45b8WZ4

Το να πεθαίνεις καλά

Ο Jenkinson, με σπουδές στην Κοινωνική Εργασία έχει ηγηθεί του τμήματος παρηγορητικής φροντίδας μεγάλου καναδικού νοσοκομείου και έχει εργαστεί εκτενώς με φροντιστές, ετοιμοθάνατους και τις οικογένειές τους, παρατηρώντας από χιλιάδες ανθρώπους ξανά και ξανά «οικτρό άγχος». Ο ίδιος θεωρεί πως αυτό το αίσθημα είναι περισσότερο ένα σύμπτωμα πολιτιστικής έλλειψης και μια «αγραμματοσύνης πένθους» και όχι ένα προσωπικό ζήτημα οποιουδήποτε ατόμου με τον θάνατο. Και διερωτάται: Ήταν πάντα τόσο δύσκολο να πεθάνεις; Πότε πραγματικά αρχίζουμε να πεθαίνουμε και τι πρέπει να κάνουμε τότε; Γίνεται το πένθος να είναι μια δεξιότητα, κάτι που πρέπει να μάθει κανείς και να το εξασκήσει;

Αυτοί οι προβληματισμοί είναι ο πυρήνας του συγγραφικού του έργου αλλά και της ταινίας “Griefmalker”, την οποία θα έχει την ευκαιρία να δει το αθηναϊκό κοινό. Πρόκειται για μια παραγωγή του Καναδικού Εθνικού Κέντρου Κινηματογράφου, σε σκηνοθεσία του Tim Wilson. Γυρισμένο σε μια περίοδο δώδεκα ετών, το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί τον Jenkinson στις αίθουσες διδασκαλίας με γιατρούς και νοσοκόμες, σε συμβουλευτικές συνεδρίες με ασθενείς και τις οικογένειές τους, και σε συχνά αφοπλιστικά ειλικρινείς συζητήσεις για την προέλευση και τις συνέπειες των ιδεών του για το πώς ζούμε και πεθαίνουμε.

Ο ίδιος πιστεύει ακράδαντα πως το να πεθαίνεις καλά δεν είναι θέμα πεφωτισμένου προσωπικού συμφέροντος ή προσωπικής προτίμησης, αλλά μια υποχρέωση που οφείλουν οι ζωντανοί και οι ετοιμοθάνατοι ο ένας στον άλλο και σε αυτούς που θα έρθουν μετά από εμάς.

Die Wise Grieflwalker Poster

 

Πληροφορίες εκδήλωσης

Προβολή ταινίας του Stephen Jenkinson “Griefwalker”

Θ’ ακολουθήσει ομιλία του Jenkinson και συζήτηση με το κοινό

Συντονιστής ο συνθετικός ψυχοθεραπευτής, Αλέξης Ιωάννου

Πού: Βιομηχανικό Πάρκο ΠΛΥΦΑ, Κορυτσάς 39, Αθήνα 104 47
Πότε: Δευτέρα 12 Ιουνίου, από τις 19:00 έως τις 21:30
Εισιτήρια: 12 € (γενική είσοδος) και 8 € (ομαδικά εισιτήρια από 3 άτομα και πάνω)
Προπώληση: https://bit.ly/3oadluI

*Η ταινία θα προβληθεί στα Αγγλικά με ελληνικούς υποτίτλους και η συζήτηση που θα ακολουθήσει θα είναι στα Αγγλικά με παράλληλη μετάφραση.

Stephen Jenkinson

 

Λίγα λόγια…

… για τον Stephen Jenkinson

Συγγραφέας και πολιτιστικός ακτιβιστής. Διδάσκει διεθνώς και είναι ο σχεδιαστής και ο κύριος εκπαιδευτής του Orphan Wisdom School που βρίσκεται στον Καναδά. Για πολλά χρόνια, και αφού απέκτησε ένα μεταπτυχιακό στη Θεολογία από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και ένα δεύτερο στην κοινωνική εργασία από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, ο Stephen Jenkinson ηγήθηκε του τμήματος παρηγορητικής φροντίδας σε μεγάλο καναδικό νοσοκομείο και ήταν Βοηθός Καθηγητής σε μια καναδική ιατρική σχολή.
Είναι συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του πολυβραβευμένου “Die Wise: A Manifesto for Sanity and Soul” (βραβείο “Nautilus” 2015), ενώ το πιο πρόσφατο βιβλίου του είναι το “Reckoning”, το οποίο γράφτηκε από κοινού με την Kimberly Ann Johnson (2022).
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τον ίδιο και το έργο του στο: orphanwisdom.com

… για τον Αλέξη Ιωάννου 

Συνθετικός ψυχοθεραπευτής. Σπούδασε Βιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Διαπολιτισμικό Θέατρο στο Πανεπιστήμιο του Essex και Δραματοθεραπεία στο Πανεπιστήμιο Roehampton. Συνέχισε την εξειδίκευσή του στη Σωματική Τραυματοθεραπεία με έμφαση στις πολιτισμικές και διαγενεακές εκφάνσεις του τραύματος. Από το 2017 έως το 2022 εργάστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στο Εθνικό Σύστημα Υγείας με ανθρώπους με νοητικές αναπηρίες και ψυχικές ασθένειες, με πρόσφυγες και με ανθρώπους με ανίατες ασθένειες. Από το 2021 διατηρεί το δικό του προσωπικό θεραπευτικό χώρο, δουλεύοντας με όσους αναζητούν μια μεγαλύτερη αίσθηση πληρότητας στη ζωή τους, κατοίκους Ελλάδας αλλά και εξωτερικού.
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του www.rodihealing.com