Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο κόσμος του μέλλοντος
03/12/2019, 10:06 μμ

Ο κόσμος του μέλλοντος

Γράφει η Τζούλια Γκανάσου //

 

Γιώργος Λαμπράκος «Αίμα Μηχανή», Εκδόσεις Γαβριηλίδης

 

Στο βιβλίο «Αίμα Μηχανή» του Γιώργου Λαμπράκου συνυπάρχουν αρμονικά το δοκίμιο και η μυθοπλασία, η επιστημονική φαντασία και η αρχαία τραγωδία, η φιλοσοφία και η λογοτεχνία, ο Άνθρωπος και η Μηχανή. Ο συγγραφέας στήνει τον κόσμο του βιβλίου βασιζόμενος αφενός στο έργο του βρετανού Σάμιουελ Μπάτλερ, αφετέρου στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή. Γύρω από αυτούς τους δύο κεντρικούς άξονες, μελετώνται τα καίρια θέματα της ύπαρξης: η γέννηση και ο θάνατος, η μοναξιά, ο έρωτας και η φιλία, η εξουσία, η εκδίκηση, η αναζήτηση νοήματος σ’ αυτή τη ζωή, στην επόμενη και γιατί όχι, σε μια ακόμη πιο μετά.

Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή. Στο «Αίμα Μηχανή», το ανθρώπινο είδος τείνει να εξαλειφθεί. Όσοι έχουν απομείνει ζωντανοί ονομάζονται πλέον Αμήχανοι, ζουν στο «πάνω» μέρος του εδάφους (στην Αμηχανία) υπό συνθήκες αβίωτες. Κάτω από το έδαφος ζουν και βασιλεύουν οι Μηχάνθρωποι. Ανάμεσά τους υπάρχουν τείχη, τα οποία ουδείς αποπειράται να διαβεί. Κι όποιος το κάνει αντιμετωπίζει συνέπειες. Τα πειράματα που γίνονται από τους Μηχανθρώπους στο Ινστιτούτο Γενετικής, έχουν ως στόχο να δημιουργήσουν ένα ακόμη πιο εξελιγμένο πλάσμα, τον Βιοάγγελο, ώστε η διαιώνιση του είδους να χτιστεί σε πλήρως ελεγχόμενες βάσεις στοχεύοντας στην πληρότητα και την απόλυτη ευτυχία. Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρωταγωνιστής, ο Ρεστ (από το Ορέστης;) διάγει έναν βίο ελεγχόμενο ο οποίος κάθε άλλο από απόλυτα ευτυχισμένος είναι. Ένα μέιλ από μια άγνωστη γυναίκα την Λ-60 ή Λεκ η οποία αναζητά απεγνωσμένα τη βοήθειά του, θα ταρακουνήσει τα νερά της άνευρης καθημερινότητάς του και θα την αλλάξει εντελώς.

Ο Λαμπράκος στο «Αίμα Μηχανή» στήνει τον κόσμο του μέλλοντος όπως τον έχει οραματιστεί ο Μπάτλερ και ο ίδιος, με χιούμορ, μουσική, τεχνολογική και επιστημονική συνέπεια και κάθε δυνατή λεπτομέρεια. Πραγματικά, κατά την ανάγνωση του βιβλίου, δεν υφίσταται ούτε στιγμή που ο αναγνώστης να μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι αυτός ο κόσμος μπορεί να υπάρξει. Ωστόσο, το ζητούμενο του συγγραφέα δεν είναι αυτό: δεν έχει αξιώσεις να γίνει προφήτης. Αντιθέτως. Και εδώ έγκειται το μεγάλο ενδιαφέρον του έργου: χρησιμοποιώντας στοιχεία τεχνολογίας και επιστήμης τα οποία ήδη υπάρχουν και κάποια άλλα που βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο ή κάποια που βρίσκονται στην υπέροχη σφαίρα του φανταστικού, ο Λαμπράκος κοιτάζει μπροστά κλείνοντας το μάτι και έτσι, μελετάει εμμέσως όλα τα μεγάλα θέματα που μας απασχολούν διαχρονικά: τι υπηρετεί και τι υποδουλώνει τον άνθρωπο, ποιες είναι οι συνιστώσες της εξουσίας, της κοινωνικής κινητικότητας και γιατί όχι, της μαγείας, τι αναζητά και τι βρίσκει ο άνθρωπος, τι ονειρεύεται και πως ματαιώνεται, ποιο είναι το νόημα αυτής της ζωής.

Ο έρωτας είναι κινητήριος μοχλός της δράσης και της πλοκής στο βιβλίο. Ο έρωτας χωρίς σύνορα, χωρίς όρους και όρια, χωρίς κοινωνικούς προσδιορισμούς. Η έλξη των βιοψυχών και των μηχανοσωμάτων φέρνουν αντιμέτωπο τον Ρεστ με ζητήματα όπως είναι η γονεϊκή παρουσία και παρεμβατικότητα, η υπαρξιακή αγωνία, η πιο σφοδρή επιθυμία, η προσδοκία και η προδοσία, η χειραγώγηση, η αλήθεια και το ψέμα τα οποία επιδρούν πάνω στον πρωταγωνιστή και αλλάζουν την συμπεριφορά του. Ο αναγνώστης συμπάσχει και συμμετέχει διαρκώς. Μάλιστα, ο συγγραφέας, με παιγνιώδη διάθεση, εμπλέκει τον αναγνώστη σε ένα παιχνίδι ενεργούς συμπόρευσης με τον ήρωα βάζοντας ερωτηματολόγια σε διάφορα σημεία και πολλαπλές εκδοχές έκβασης της ιστορίας ή διαφορετικά σενάρια εξέλιξης της δράσης ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να επιλέξει τι θα προτιμούσε να συμβεί.

Ως εκ τούτου, ο Λαμπράκος στο «Αίμα Μηχανή» συνθέτει ένα άκρως μεταμοντέρνο έργο με έντονα τα στοιχεία της διακειμενικότητας, της εναλλαγής των αφηγηματικών μέσων και τρόπων και της ποικιλίας στη δομή. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο χειρισμός του θέματος της κλωνοποίησης, της δημιουργίας δηλαδή νέων όντων σε συνθήκες απολύτως ελεγχόμενες, τέλειων όντων και των ερωτημάτων που προκύπτουν: ποιος είναι ο αυθεντικός εαυτός, ο αδελφός είναι ταυτόχρονα ανηψιός, θείος και θύμα, ποιος φέρει το αίμα και ποιος το κύτταρο, τι μας καθιστά μοναδικούς; Το μεγαλείο του εν λόγω βιβλίου έγκειται ακριβώς εκεί: στην πληθώρα των θεμάτων που θίγονται, στην ποικιλία των ιδεών που ξεπηδούν αβίαστα και απρόσμενα σε κάθε γωνία της ανάγνωσης. Η έννοια του χρόνου που ορίζει τη ζωή, είναι  επίσης πανταχού παρούσα στο βιβλίο καθιστώντας τους ήρωες όχι ψυχρές μηχανές αλλά ανθρώπους – μηχανές ή μηχανές – ανθρώπους, αυτό θα το κρίνετε εσείς.

 

Γιώργος Λαμπράκος

 

Και ακόμη κι αν ο συγγραφέας σκοπίμως στο μεγαλύτερο μέρος του έργου αποφεύγει το συναίσθημα στην αφήγηση (γιατί πόσο συναίσθημα μπορούν να έχουν οι Μηχάνθρωποι εδώ που τα λέμε;), την στιγμή που οι ήρωες ωσάν φορείς μια μοίρας που τους ορίζει και τους καθορίζει, δρουν πια ως παράγοντες υπεράσπισης του Δικαίου, το τραγικό της συνθήκης τους (αδέλφια που ερωτεύονται, γονείς που δολοφονούνται, οικείοι που προδίδονται) παρέχει όλο τον σπαραγμό που απαιτείται για να νιώσουμε πως οι Μηχάνθρωποι είναι ήδη εν ζωή, υπάρχουν τριγύρω.

Ως πρόγονοι των Μηχανθρώπων λοιπόν, ο Σάμιουελ Μπάτλερ, ο Γιώργος Λαμπράκος και ο αναγνώστης, συνοδοιπορούν και συνδράμουν στην επιλογή, στην απόφαση για την πορεία αφενός της αφήγησης, αφετέρου της ίδιας της ζωής, μια απόφαση όπου η ελευθερία της λήψης της είναι υπό διαπραγμάτευση κάθε στιγμή αλλά όπου αυτή η διαπραγμάτευση, όπως έμμεσα τονίζει ο Λαμπράκος, αυτή ακριβώς η διαπραγμάτευση της ελεύθεριας, των ορίων και των όρων της είναι που την καθιστά τόσο σημαντική, ίσως τη μεγαλύτερη χίμαιρα αλλά και το μείζον ζητούμενο σε αυτή τη ζωή. Οι Αμήχανοι, οι Μηχάνθρωποι και οι Βιοάγγελοι, εμείς, εσείς κι οι επόμενοι και όλοι εκείνοι ακόμη πιο μετά, ερχόμαστε αντιμέτωποι με το σώμα που ορίζει τον χρόνο ή την Τύχη που ορίζει το σώμα ή την μηχανή που παρατείνει τον χρόνο ή τον άνθρωπο που κινεί τη μηχανή ή την ψυχή που σπρώχνει τα γρανάζια την πιο δύσκολη στιγμή ή τη μηχανή που υπόσχεται να ελέγχει την ψυχή ή το αίμα που αναγεννιέται μόλις προσφερθεί ή το αίμα – μηχανή – σώμα – ψυχή που ελέγχει τα πάντα. Και αυτό θα πει ζωή.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top