Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Αγάπη, Δικαιοσύνη, Ελευθερία»
26/04/2023, 8:47 πμ

«Αγάπη, Δικαιοσύνη, Ελευθερία»

Γράφει η Κατερίνα Λιάτζουρα //

 

Pat Parker «Αγάπη, Δικαιοσύνη, Ελευθερία», Μτφρ: Ν. Κωνσταντοπούλου, εκδόσεις Βακχικόν, 2021.

 

Η ανθολογία ποιημάτων της Pat Parker που εντάσσεται στην εκδοτική σειρά των εκδόσεων Βακχικόν Ποίηση απ’ όλο τον κόσμο αποτελεί μια σημαντική λογοτεχνική συνεισφορά στην γνωριμία μας με ποίηση εκτός των στενών συνόρων της χώρας μας, που ενδεχομένως υπό άλλες συνθήκες δεν θα είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε. Η σημαντικότητα της συνεισφοράς αυτής φαίνεται και από την ολοκληρωμένη παρουσίαση της προσωπικότητας της ποιήτριας και της γραφής της στο προλογικό σημείωμα, καθώς και από τις επεξηγηματικές σημειώσεις της ανθολόγου και μεταφράστριας κ. Νίκης Κωνσταντοπούλου που συνοδεύουν την έκδοση και ρίχνουν άπλετο φως όχι μόνο σε ιστορικές και κοινωνικές πτυχές της εποχής, αλλά και σε πρόσωπα και προσωπικότητες που έπαιξαν μικρό ή μεγάλο ρόλο και συνέβαλλαν με τον τρόπο τους στον αγώνα των μαύρων, των γυναικών και των ομοφυλοφίλων στην Αμερική τις δεκαετίες του 1960 και 1970.

Η ποιήτρια Pat Parker ήρθε στον κόσμο το 1944 ως Patricia Cooks, τέταρτη και τελευταία κόρη μιας αφροαμερικανικής οικογένειας σε μια αφροαμερικανική συνοικία στο Χιούστον του Τέξας. Σε μια περιοχή και σε μια εποχή, όπου ο ρατσισμός και η βία κατά των μαύρων, των γυναικών και των ομοφυλοφίλων μεσουρανούσε. Και όντας η ποιήτρια Pat Parker -μαύρη, γυναίκα και ομοφυλόφιλη- ήρθε από πολύ νωρίς αντιμέτωπη με πράξεις μισαλλοδοξίας και προκατάληψης κατά του χρώματος, του φύλου και του σεξουαλικού της προσανατολισμού. Εκείνη όμως αντισυμβατική εκ φύσεως, μαχήτρια και ακτιβίστρια, όρθωσε από πολύ νωρίς το μικρό της σχετικά ανάστημα στο μίσος, την αδικία και την ανελευθερία που την περίβαλλε. Και με τη δύναμη και τη δυναμική της ποιητικής της πένας άφησε μια ισχυρή ποιητική παρακαταθήκη για μια αξιοζήλευτη στάση ζωής ενός πολιτικού όντος, που μόνο ως πρότυπο και ως παράδειγμα θα μπορούσε να λειτουργήσει.

Η ποίηση της Parker ένας λεκτικός χείμαρρος που ξεχύνεται στίχο στίχο, στροφή στροφή. Δεν είναι κρυπτικός ο λόγος της, δεν υπαινίσσεται, δεν χρειάζεται ο αναγνώστης | η αναγνώστρια να ψάξει για να βρει, να ψάξει να καταλάβει τι θέλει να πει η ποιήτρια. Ό,τι είναι να ειπωθεί θα ειπωθεί χωρίς περιφράσεις. Η ποιήτρια μεταφέρει την ένταση των συναισθημάτων της μέσω της επανάληψης, εκφράζει την αγανάκτηση της με τους κοφτούς και απότομους στίχους της, υπογραμμίζει την αδικία κατονομάζοντας και προσφωνώντας τα πρόσωπα που είναι σημαντικά για την ίδια είτε πρόκειται για μέλη της οικογένειας της, είτε του οικείου περιβάλλοντος της, είτε για πρωταγωνιστές φυλετικών, σεξιστικών ή/και ρατσιστικών αδικιών και επιθέσεων, είτε πρόκειται για συναγωνιστές της που πρωτοστατούν στον αγώνα υπέρ της ύπαρξης των ανθρώπων και των ανθρωπίνων τους δικαιωμάτων. Εύστοχα πολύ παρατηρεί η ανθολόγος και μεταφράστρια Νίκη Κωνσταντοπούλου στον εκτενή και κατατοπιστικότατο πρόλογο της ανθολογίας ότι “στην ποίηση της Parker μαθαίνει κανείς να σιωπά για να ακούει”. Πράγματι μαθαίνει κανείς σωπαίνοντας να ακούει την εκκωφαντικά υπόκωφη και διαχρονικά δυνατή ποιητική φωνή της ποιήτριας που κραυγάζει για Αγάπη, Δικαιοσύνη, Ελευθερία. Και είναι αυτό το τρίπτυχο που διαπερνά κάθε της ποίημα, κάθε της στίχο. Δεν είναι και λίγα εκείνα τα περιστατικά στην προσωπική της ζωής που την οδήγησαν να αναζητήσει πρωτίστως την Αγάπη, που θα την οδηγήσει να απαιτήσει τη Δικαιοσύνη που θα επιφέρει την πολυπόθητη Ελευθερία. Η γυναικοκτονία -ένας όρος που μόλις πολύ πρόσφατα άρχισε να καθιερώνεται στον δημόσιο λόγο στην Ελλάδα- απασχολεί την ποιήτρια ενδελεχώς. Ο φόνος της αδερφής της από τον “ήσυχο άντρα” της, ήταν το γεγονός που την συγκλόνισε και που την έκανε να γράψει το περιβόητο ποίημα Womanslaughter. Ένα μακροσκελές αφηγηματικό ποίημα, όπου εξιστορεί την δολοφονία σαν να μια ακροαματική διαδικασία σε κάποια αίθουσα δικαστηρίου, και στο οποίο ποίημα μεταφέρει βιωματικά τις πράξεις όλων των εμπλεκομένων. Και πράγματι μπορούμε να θεωρήσουμε την ποίηση της Parker βιωματική, καθώς “Ο αναγνώστης γίνεται ένας ενεργός ακροατής, βιώνοντας μια ξεχωριστή εμπειρία” αφού πέτυχε μέσα από τους στίχους της να κάνει τους αναγνώστες της κοινωνούς της αγωνίας της, συνοδοιπόρους στους αγώνες της. Υποδόρια η καυστική της ειρωνεία, διάχυτο το χιούμορ και η αυτοκριτική της. Και δεν θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε πιότερο με την άποψη της ποιήτριας Audre Laurde για την ποίηση της Pat Parker ότι: “Οι στίχοι της Parker παραμένουν, αργοπορούν, χρονοτριβούν, εκπνέουν βραδέως.”

 

Pat Parker

 

Αντί επιλόγου παραθέτω ένα ενδεικτικό απόσπασμα του ποιήματος της Pat Parker Κληρονομιά (σελ. 101-102) που νομίζω ότι εμπεριέχει όλα όσα ισχυρίζομαι παραπάνω:

 

ΙΙΙ

Αυτό είναι το παρελθόν απ’ όπου έρχομαι

περιβαλλόμενη από αδερφές στο αίμα

και το πνεύμα

αυτό το παρελθόν είναι

που κληροδοτώ

μια ιστορία δουλειάς και αγώνα.

 

Κάθε γενιά βελτιώνει τον κόσμο

για την επόμενη.

Οι παππούδες μου μου κληροδότησαν δύναμη.

Οι γονείς μου μου κληροδότησαν περηφάνια.

Εγώ σου κληροδοτώ οργή.

Σου δίνω έναν κόσμο ατελή

έναν κόσμο όπου

οι γυναίκες ακόμα

είναι κτήμα και δούλες

όπου

το χρώμα ακόμα

κλείνει πόρτες

όπου

η σεξουαλική επιλογή ακόμα

απειλεί

αλλά σου αφήνω

μια κληρονομιά

ανθρώπων που πράττουν

ανθρώπων που ρισκάρουν

ν’ ανοίξουν μια ρωγμή.

[…]

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top