Fractal

✔ Προτάσεις για ανάγνωση: 5+5 επιλογές από ποίηση και πεζογραφία

Επιλογή και σχολιασμός:  Διώνη Δημητριάδου //

 

 

 

Από την  ποίηση 5 επιλογές

 

Άγγελος Ήβος

Όπως Κυλάει ο Λένας

Κύμα

Ο Άγγελος Ήβος (κρυμμένος ο ποιητής πίσω από το ψευδώνυμό του) αποκαλυπτικός όσο ποτέ άλλοτε στο πρόσφατο βιβλίο του (ένα εκτενές ποίημα είναι) Όπως κυλάει ο Λένας. Με σατιρική γλώσσα προσεκτικά επιλέγει τις λέξεις του για να ειπωθούν τα πιο σημαντικά, και με πρόσχημα/όχημα την εντυπωσιακή Εκαταρίνα Ζόεβα θα αντιστρέψει το είδωλο της επανάστασης για να φανεί το εξανέμισμα του ονείρου. Κάλπικο, λοιπόν, ήταν το μανιφέστο, ψεύτικες οι εξαγγελίες, κατατροπώθηκε από τον εχθρό το κόκκινο των νιάτων μας. Το ποίημα εκρήγνυται μέσα μας με τα πολλαπλά του σημαινόμενα. Μια ποίηση που αρνείται καταφανώς τη σκοπιμότητα ή την καθοδηγητική στόφα και καταξιώνει μόνο τη δυναμική της να μετουσιώνει σε λόγο ρέοντα, όπως ο Λένας (που μας πήρε και μας σήκωσε συλλήβδην), την ιστορία σε ανάγνωσμα εκρηκτικό.

*

 

Χρήστος Α. Μιχαήλ

Τρεις Τελείες

Μελάνι

Έμμετρη η νέα ποιητική πρόταση του Χρήστου Μιχαήλ, σε 64 στροφές (ενός στην ουσία ποιήματος), που αποπνέουν τη βίωση (τραυματική οπωσδήποτε) της ερωτικής σχέσης και αναδεικνύουν με προβολή του πρώτου προσώπου ένα εγώ έτοιμο να αποδεχθεί τα λάθη στις επιλογές του. Αν ξεφύγουμε από την αυτοαναφορικότητα του ποιήματος, ίσως θα ανακαλύψουμε τη συμπερίληψή του στο εμείς μιας ηλικίας, μια γενιάς ολόκληρης που πίστεψε, απατήθηκε, διαψεύστηκε και κάνει τώρα τον λογαριασμό των κερδισμένων και των χαμένων. Αν μείνουμε στο επίπεδο της πρωτοπρόσωπης κατάθεσης και μόνο, το ποίημα είναι ερωτικό και η γυναικεία παρουσία στην οποία απευθύνει ο ποιητής τον λόγο παίρνει το πρόσωπο της Κίρκης σείοντας από πάνω της τα παραπλανητικά προσωπεία – υπήρξες Κίρκη, όχι Ελένη ή Ναυσικά.

*

 

Βασίλης Δ. Παπαβασιλείου

Χωρίς Σημαίες

 Ιωλκός

Η προμετωπίδα από τον Πλατωνικό Φαίδωνα προϊδεάζει για τη φιλοσοφική στάση του ποιητή. Διαρκώς μετακινούμενος ανάμεσα στο εδώ και το επέκεινα, στη ζωή που πάλλεται με αγωνία επιβίωσης από τη μια και στην απολεσθείσα σάρκινη υπόταση από την άλλη. Όλα θεωρητικά θα μπορούσαν να είναι ένα, όλα στον ίδιο βωμό να καίγονται, θυσία στο ασαφές νόημα της ύπαρξης. Ο ίδιος αφήνεται να γυρίζει ανάποδα το χαρτί και να απολαμβάνει μια πρωτόγνωρη θαλπωρή απ’ τα καιόμενα σπαράγματα. Η ποίηση του Παπαβασιλείου διακρίνεται για την ωριμότητά της, τη στοχαστική της διάθεση αλλά και την επίγνωση της αναγκαστικής ανθρώπινης πορείας μέσα σε μια ανελέητη ρεαλιστική συνθήκη ζωής.

*

 

Σύλβα Γάλβα

Passa Tempo

Γαβριηλίδης

Στο πρώτο της βιβλίο η ποιήτρια αναμετράται με τον χρόνο, με την ωριμότητα που απαιτεί ένα ανάλογο εγχείρημα. Με προσεγμένο λόγο αφήνει τις λέξεις της να την οδηγήσουν στη μνήμη του παρελθόντος, εκεί όπου αντικρίζει ένα σερβίτσιο προσώπων εύθραυστο προορισμένο κάποια μέρα να σπάσει. Αλλά και στη βίωση της σκληρής πραγματικότητας, εκεί που αρκεί μια μυρωδιά να σου ξυπνάει τα δάκρυα. Τα περισσότερα ποιήματα προτιμούν για τίτλο ένα απλό αλλά περιεκτικό νοήματος ουσιαστικό, μια υπόμνηση πως η ουσία των λέξεων προσεγγίζεται με τον πιο λιτό τρόπο. Λιτή άλλωστε είναι και η ποιητική άποψη της Γάλβα στο σύνολό της. Η ίδια δηλώνει πως ο ποιητής χειρουργεί. Αποχωρίζεται το ανούσιο, κρατά το ικανό να δώσει ανάσα σε ό,τι θεωρείται ζωή. Ενδιαφέρουσα ποιητική φωνή σε μια  σοβαρή προσέγγιση της ποίησης.

*

 

Νίνα Αλέξη

Άνω Θρώσκω

 Αλεξάνδρεια

Ο τίτλος υπαγορεύει μια ανάγνωση στη βάση του υπαρξιακού σκεπτικισμού. Το ίδιο και οι στίχοι που προλογίζουν τη συλλογή: Πόσοι θάνατοι ακόμη/Για να συνεχίσω μια ζωή; Η ποιήτρια γράφει σε μια δυνατή γλώσσα με στοιχεία λυρισμού από την οποία ξεχειλίζουν τα χρώματα και οι ήχοι. Η ποικιλία των θεμάτων της βρίσκει μια κοινή αναφορά στον Άνθρωπο ως αξία προς αναζήτηση. Στη συλλογή εγκιβωτίζονται και 32 μικρά ποιήματα (Fragmenta II), στα οποία η ποιήτρια δοκιμάζει την ικανότητά της στα ολιγόστιχα περιεκτικά ποιήματα. Κάποια λειτουργούν σαν σύντομες ηχηρές κραυγές, κάποια άλλα σαν χαμηλόφωνες ερωτήσεις προς ανώνυμο αποδέκτη ή και προς την ίδια, έμπλεα και αυτά από υπαρξιακή αγωνία.

 

***

 

 

Από την πεζογραφία 5 επιλογές

 

Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα

 Απλοϊκές Ιστορίες Φτωχών Ανθρώπων

 Πνοή

Μυθοπλασία άραγε ή αληθινές οι ιστορίες του βιβλίου; Αναρωτιέμαι καθώς διαβάζω αν η λογοτεχνική προσέγγιση της ανθρώπινης περιπέτειας απαιτεί το αληθινό υπόβαθρο για να λειτουργήσει ή αν μια δυνατή μυθοπλασία αρκεί. Η Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα συγκέντρωσε στο πρώτο της προσωπικό βιβλίο 10 ιστορίες σε μικρή φόρμα με ήρωες ανθρώπους αξιοπρόσεκτους. Όχι γιατί έχουν στραμμένα πάνω τους τα φώτα μιας απατηλής δημοσιότητας –κάθε άλλο μάλιστα– αλλά  γιατί η απλότητα της ζωής τους, η ταπεινότητα της ύπαρξής τους, ο χαμηλόφωνος τόνος που δηλώνει την παρουσία τους αξίζει κάθε προσοχή. Άνθρωποι που στέγασαν τα οριοθετημένα όνειρά τους σε περίκλειστους τόπους, που θέλησαν το ελάχιστο της ζωής ή και ακόμη λιγότερο απ’ αυτό, κι όμως δεν τους χαρίστηκε τίποτα. Δεν ωραιοποιείται η ελληνική επαρχία, δεν λειαίνονται οι κοφτερές γωνίες της αυστηρής (και παράλογης συχνά) ηθικής. Και η λογοτεχνία όσο ρεαλιστικά αποφεύγει τον εξωραϊσμό, τόσο μιλάει με μεγαλύτερη ειλικρίνεια. Στο βιβλίο περιλαμβάνονται και 12 διηγήματα με κοινό τους χαρακτηριστικό τη διάθεση των ηρώων τους να διατηρήσουν με  κάθε τρόπο τη διακριτή τους παρουσία στην άλλη όχθη. Καμιά φορά φτάνουν στα άκρα, κάποτε τα ξεπερνούν, άλλοτε χαίρονται απλώς την ελευθερία τους – δεν είναι και λίγο αυτό. Μια γραφή που ξεχωρίζει για την επιλογή της θεματικής της, την άψογη χρήση της γλώσσας, τον τρόπο που χειρίζεται τη μικρή φόρμα.

*

 

Θοδωρής Νταλούσης

Λώβα

Θράκα

Σε πρώτο ενικό πρόσωπο οι τρεις ιστορίες του Θοδωρή Νταλούση στη δεύτερη συλλογή του με τον υπαινικτικό τίτλο Λώβα, δηλαδή λέπρα ή αλλιώς μεταφορικά μίασμα. Ακραίοι και οι ήρωές του, στο χείλος ενός γκρεμού ίσως προσωπικού. Ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής συχνά παραπέμπει στον γράφοντα. Θα προτιμούσα,  ακολουθώντας τον μύθο για το υπέροχο ψεύδος της λογοτεχνίας, να πω ότι ακουμπά σε μια πλευρά (θεατή ή αθέατη δεν παίζει ρόλο) του συγγραφέα που επιλέγει καθόλου τυχαία το θέμα του από την αντίπερα όχθη, την πιο σκοτεινή της ζωής. Όλο αυτό φυσικά, αν δεχθούμε τον ρεαλισμό της προβαλλόμενης εικόνας. Αν όχι, τότε έχουμε μια ενδιαφέρουσα μυθοπλασία από κάθε άποψη. Οι ήρωες επιλέγουν (όσο το μπορούν) τη διαφυγή. Να ανοίξουν μια τρύπα στον τοίχο (υπαρκτός άραγε;), να ξεκολλήσουν τα πόδια από το δάπεδο. Ζωντανοί είναι λοιπόν; Και αν ναι, για ποιον; Για τον εαυτό τους ή για τους άλλους; Ο κοινωνικός περίγυρος δεν τους θέλει. Οι ίδιοι τρεις ήρωες (ο Κώστας, ο Στάθης, η Αλέκα) μπαινοβγαίνουν στις ιστορίες· μια υπόμνηση της επανάληψης ή του αδιεξόδου στο οποίο βρίσκονται και εναγωνίως αποπειρώνται να αποδεσμευθούν. Μια ενδιαφέρουσα γραφή στη θεματική της αλλά και στον τρόπο που κατορθώνει με τα πιο απλά υλικά να δώσει ένα εφιαλτικό τοπίο στα όρια του πραγματικού με το φανταστικό.

*

 

Πέτρος Κακολύρης

Η Ιστορία της Καρδιάς μου – Το χρονικό μιας Μεταμόσχευσης

Εύμαρος

Ένα βιβλίο πολύ διαφορετικό από όλα τα υπόλοιπα. Όχι μόνο γιατί η ιστορία του είναι πέρα για πέρα αληθινή αλλά γιατί πρόκειται για μια ιστορία της καρδιάς κυριολεκτικά. Η περίπτωση μιας μεταμόσχευσης καρδιάς ποτέ δεν έχει αποδοθεί με τον τρόπο που εδώ ο εκδότης του Εύμαρου Πέτρος Κακολύρης  διάλεξε για να αφηγηθεί την ξαναγέννησή του. Το πριν, το τότε και το μετά. Η ασθένεια, οι ταλαιπωρίες, ο δότης, η επέμβαση, η αποθεραπεία. Και από κει και πέρα ο αγώνας για την ευαισθητοποίηση του κόσμου στο θέμα των μεταμοσχεύσεων. Μια αφήγηση που διαβάζεται σχεδόν απνευστί, συγκινητική αλλά κυρίως ρεαλιστική, που δεν επιτρέπει ανέξοδους συναισθηματισμούς αλλά προτρέπει σε μια ενεργό στάση απέναντι σε υπαρκτό πρόβλημα, ένα θέμα ταμπού ακόμη στις μέρες μας για πολλούς από εμάς. Στο τέλος η φράση του Μαλαρμέ: «Όλα στον κόσμο υπάρχουν για να καταλήξουν σ’ ένα βιβλίο». Κι εδώ ένα βιβλίο που συνεισφέρει στον αγώνα των μεταμοσχεύσεων, άρα ο στόχος πηγαίνει ακόμη πιο μακριά. Ένα βιβλίο που ο συγγραφέας αφιερώνει αυτοδίκαια: Στον δότη μου και την οικογένειά του. Γιατί είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται σε όλους εμάς τους πρόσκαιρα υγιείς, που θα έπρεπε να σκεφτόμαστε και τον διπλανό μας.

*

 

Αγγελική Γιαννοπούλου

Λέξεις στο Φως

Αρμός

Πρώτο βιβλίο για την Αγγελική Γιαννοπούλου με μικρά πεζά χωρισμένα σε δύο ενότητες: Βηματισμοί στη ζωή, Βηματισμοί στον χρόνο. Σκέψεις που συντάσσονται στη μία και την άλλη ενότητα του βιβλίου, μονόλογοι που απευθύνονται αρχικά στην ίδια και κατόπιν στον αναγνώστη της, με τη μορφή παρότρυνσης σε μια συμπόρευση φιλοσοφική. Με αναφορές στον πλούσιο λογοτεχνικό και μυθικό κόσμο χτίζεται ένα μικρό προσωπικό σύμπαν που επισημαίνει πίκρες και αστοχίες της ζωής, ταυτόχρονα όμως αφήνει ανοιχτό παράθυρο στην ελπίδα μιας ανανέωσης. Δεν συναντάμε συχνά κείμενα που παρά τον σκεπτικισμό τους και τη στοχαστική περιδιάβαση επιτρέπουν τον οπτιμισμό να εισβάλει μέσα τους. Νομίζω πως αυτό είναι και το πλέον ενδιαφέρον στη συλλογή της Γιαννοπούλου. Ένα ξόρκι στον ενδόμυχο (εν πολλοίς ωστόσο κατασκευασμένο) φόβο, που συμπυκνώνεται με τη μνεία των λόγων του Γιάννη Ρίτσου: «Μην τους φοβάσαι, στον φόβο σου ποντάρουν». Ο λυρικός συχνά τόνος της γραφής συνυπάρχει με τον έμμεσο διδακτισμό που δηλώνεται στη χρήση του δεύτερου προσώπου, στο οποίο απευθύνεται η συγγραφέας εν είδει διδαχής ή έστω φιλικής συμβουλής. Στοχαστική σε πολλά κείμενα, με επίγνωση της διάρκειας των χρονικών διαστημάτων που γράφουν πάνω στη ζωή του καθενός, αφήνεται αλλού σε αναμνήσεις προσωπικές. Η μικρή φόρμα φαίνεται να ταιριάζει σ’ αυτή την αξιοπρόσεκτη γραφή, που μας συστήνεται με την καλαίσθητη αυτή έκδοση.

*

 

Γιώργος Μαχαιρίτσας

Η επανάσταση των Υπογείων

Βακχικόν

Ποια είναι η πόλη Όλνταουν; Δεν θα βρεθεί στον χάρτη, γιατί θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε· είτε κάπου μακριά από εμάς είτε εδώ ακριβώς που βρισκόμαστε. Ο Γιώργος Μαχαιρίτσας στο πρώτο του μυθιστόρημα θα μας οδηγήσει σε μια δυστοπία. Εναπόκειται στον αναγνώστη του αν θα εκλάβει το σκηνικό της ιστορίας με τη μυθοπλαστική εκδοχή του, οπότε θα παραμείνει στο ασφαλές περιβάλλον του υπαρκτού (;) κόσμου του, ή αν θα τολμήσει να αποκωδικοποιήσει το συμβολικό σύμπαν του βιβλίου στα σημεία του. Υπάρχει άραγε κάτι πέρα από την πραγματικότητα όπως τη ζούμε ή όπως πιστεύουμε ότι τη ζούμε; Κι αν υπάρχει και μια άλλη εκδοχή του υπαρκτού, μήπως απλώς αποτελεί την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος; Ο ήρωας του μυθιστορήματος, ο Μορίς, θα εννοήσει τον τρόπο που το παρελθόν εισβάλλει στη ζωή του, πώς ασήμαντες λεπτομέρειες αποβαίνουν καθοριστικές για το παρόν, σε μια κατάσταση που φαινόταν αλλιώς στην πιθανή της εξέλιξη. Κι έπειτα είναι και οι Υπόγειοι, που έχουν καταλάβει τον χώρο κάτω από την πόλη, έχουν στήσει το αρχηγείο τους, έκαναν την επανάστασή τους (Ανάθεμα την επανάσταση δηλαδή) και Έχουν παραιτηθεί εδώ και χρόνια από την ευκαιρία τους να ζήσουν. Αυτοί είναι που καθορίζουν τις τύχες των ανθρώπων ή μήπως οι άλλοι, οι φυσιολογικοί υπέργειοι, που μας ορίζουν χωρίς να το εννοούμε; Κι αν οι Υπόγειοι δεν είναι τίποτε άλλο παρά μόνο καταπιεσμένοι και προδομένοι από την εξουσία άνθρωποι; Τότε, μήπως χρειάζεται μια νέα επανάσταση; Η Επανάσταση των Υπογείων ήταν ένας καλός λόγος για να συνεχίσω. Ένας καλός λόγος για να ονειρευτώ, θα πει ο Μορίς. Σε μερικά σημεία το βιβλίο του Μαχαιρίτσα φέρνει στον  νου το επίσης δυστοπικό περιβάλλον του μυθιστορήματος του Neil Gaiman «Ποτέ και πουθενά». Με μια διαφορά όμως: η Επανάσταση των Υπογείων είναι πιο ρεαλιστική άρα και πιο εφιαλτική.

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top